1979 tarihi İran icin bircok şeyin yitirildiği, acı ve kayıpların başladığı yıldır. Şah Rıza Pehlevi yonetimine yapılan karşı devrimle başa gelen Humeyni ile ulkede farklı goruşlere kısıtlamalar gelirken, sanat ve edebiyat da bu kısıtlamalardan nasibini aldı. Listemizin konusunu İran ’daki yasaklı kitaplar olarak belirledik ve listenin tek Turkce yapıtı olan ”Kurk Mantolu Madonna”ya da değinmeden edemedik.
1. Binbir Gece Masalları
Orta Cağ ’da yazılmış bu edebi eser mustehcen olduğu gerekcesiyle Humeyni tarafından yapılan İran Devrimi sonrasında yasaklı kitaplar kapsamında.
2. Kızım Olmadan Asla, Betty Mahmoody
Kitap; kısa bir tatil icin gittikleri İran ’da 1984-86 yılları arasında kocası tarafından rehin olarak tutulan yazar ve kızının, tekrar Amerika ’ya donuş cabalarını konu alıyor. Aynı isimle sinemaya da aktarılan roman, ulkeyi kotu gosterdiği gerekcesiyle İran ’da yasaklandı.
3. Şeytan Ayetleri, Salman Ruşdi
İslam ’a kufrettiği ileri surulerek bircok İslam ulkesinde yasaklanan ve tepki toplayan kitabın yazarı Hint asıllı İngiliz yazar Salman Ruşdi. Yazar hakkında İran ’da Humeyni tarafından olum fetvası verilirken, Batı ulkelerinde, Fransa devleti tarafından onur odulu ve İngiliz Kralicesi tarafından şovalyelik nişanı verildi.
4. Harry Potter, J. K. Rowling
Sinema filmiyle de başarılara imza atmış, fantastik turunun en onemli yapıtlarından Harry Potter da İran ’da yasaklı kitaplar listesinde.
5. Gabriel García Márquez – Benim Huzunlu Orospularım
Dunyaca unlu yazar Marquez ’in son yapıtı olan kitap, 90. yaş gununde kendisine bir hediye vermek isteyen yaşlı gazetecinin, bir genelevi arayarak bakire bir kız istemesiyle başlayan aşk seruvenini konu alıyor. Yasaklanma gerekcesini belirtmemize gerek yoktur herhalde?
6. Dan Brown – Da Vinci Şifresi
Hristiyan dunyasının da tepkilerine neden olan ”Da Vinci Şifresi”, dinle ilgili işlediği konulara, yazarın farklı bakış acısı ve eleştirilerinden oturu İran ’da sakıncalı bulunuyor.
7. Paulo Coelho – Zahir
Coelho bu kitabı anadili Portekizce yazmış olsa da, kitap dunyada ilk olarak Farscaya cevrilip İran ’da yayınlandı. Ancak 18. Tahran Uluslararası Kitap Festivali sırasında İran gizli servisi tarafından hicbir acıklama yapılmadan yasaklandı.
8. Nikos Kazantzakis – Gunaha Son Cağrı
İran tarafından yasaklanan bu unlu eser kilise tarafından da aforoz edilmişti. 1988 yılında ABD ’de Martin Scorsese tarafından sinemaya da aktarılan film, tıpkı romanı gibi cok tartışma yaratmış ve butun dunyada protestolara neden olmuştu.
9. Dante Alighieri – İlahi Komedya
Dante, en unlu eseri ”Komedya”da olum sonrası sırasıyla Cehennem, Araf ve Cennette gecen seyahati, hikÂyenin kahramanı da olan kendisinin ağzından anlatır.
10. William Faulkner – Doşeğimde Olurken
Yazarın beşinci romanı olan ”Doşeğimde Olurken”de; doşeğinde olan Addie, kırk mil uzaklıktaki Jefferson mezarlığına, ailesinin yanına gomulmeyi vasiyet eder. Addie ’nin tabutunu bir katır arabasına yukleyen Bundren ailesi, kotu havayla boğuşacakları uzun bir yolculuğa cıkar. ”Doşeğimde Olurken”, on beş farklı anlatıcının ağzından anlatılan elli dokuz bolumden oluşur.
11. Louis-Ferdinand Celine ’ın Gecenin Sonuna Yolculuk
1932 yılında kaleme alınan roman, aynı zamanda Louis-Ferdinand Céline ’in ilk romanıdır. Temelinde nihilist duşunceyi barındıran roman, devlet ve hiyerarşisine karşı gercek bir manifesto duruşu sergilemekte. İran ’da yasaklanmasının en onemli gerekcesi yine bu duşunceler.
12. Jean-Jacques Rousseau-Bilimler ve Sanatlar Uzerine Soylev
1750 yılında Fransız duşunur Jean-Jacques Rousseau tarafından Dijon Akademisi ’nin actığı yarışmada “Bilimlerin ve sanatların gelişmesi ahlakın duzelmesine yardım etmiş midir?” sorusuna yanıt olarak yazıldı. Rousseau bu eserinde bilim ve sanatın gelişmesinin insan ruhunu bozduğu goruşunu ileri surer.
13. Sabahattin Ali – Kurk Mantolu Madonna

Gelelim listenin Turk edebiyatından tek eseri ”Kurk Mantolu Madonna”ya. Turk edebiyatının onemli eserlerinden ”Kurk Mantolu Madonna” yakın zamanda İran Kultur ve İslami İrşat Bakanlığı ’nın sansurune takıldı. Farsca versiyonundaki ‘opme ’ fiillerinin kitaptan kaldırılması şartıyla yayımlanabileceğini ifade eden İran Kultur ve İslami İrşat Bakanlığı, kaldırılmaması halinde yayımlanmayacağını bildirdi.
Kaynak 1, 2, 3