Garcia Lorca, yaşamı ve şiirleriyle donemini ve sonrasını etkileyen bir sanat yoğunluğuna sahiptir. Kısa suren yaşamını sanata dair calışmalarla var eden Lorca, İspanyol şiirinin en onemli isimleri arasında yer almaktadır.
Eserlerinde verdiği duygu ayrıntılarında gozlenen mesele, insanın incelikli bakış acılarına dair izler taşır. Aynı izleri tıpkı şiirlerinde olduğu gibi tiyatro oyunlarında da gormek mumkundur.
Lorca ’nın sanatla başlayıp sanatla devam eden hayatını ve şiirlerini sizler icin listeledik.
1. Federico Garcia Lorca, 5 Haziran 1899 ’da Granada bolgesinde bulunan Fuente Vaqueros ’ta dunyaya geldi. Toprak sahibi olan babası sayesinde İspanyol halkını yakından tanıma fırsatı buldu.
Atlının Turkusu
Kurtuba
Uzakta tek başına
Ay kocaman at kara
Torbamda zeytin kara
Bilirim de yolları
Varamam Kurtuba ’ya
Ovadan gectim yel gectim
Ay kırmızı at kara
Olum gozler yolumu
Kurtuba surlarında
Yola baktım ama yol uzun
Canım atım yaman atım
Etme eyleme olum
Varmadan Kurtuba ’ya
Kurtuba
Uzakta tek başına
2. Şiirin yanı sıra tiyatro oyunları da kaleme alan Lorca, bunun yanında resimle ve muzikle de yakından ilgileniyordu.
Su Kıyısında İki Gemici
I
Bir balık vardı kalbinde;
Cin denizlerinden getirmiş;
Ufacık, gelir gecerdi bazen
Gozlerinin icinden.
Gemici idi ama unutmuştu
Meyhaneleri, portakalları;
Gozleri suda.
II
Otekinin sabun vardı dilinde;
Yıkadı sozlerini, sustu
Dunya dumduz, deniz dalga dalga;
Yuzlerce yıldız ve gemisi;
Ceşmeler gormuştu Roma ’da
Ve yanık yuzler Kuba ’da
Gozleri suda.
3. Cocukluğu boyunca dadısından dinlediği cingene oykuleri ve İspanyol baladları, Garcia ’nin ileriki donemlerde sanat yaşamına olumlu yonde katkılar sunacaktı.
Sezilmemiş Aşka Gazel
Karnındaki karanlık manolyanın
Kimseler anlamadı kokusunu.
Acıttığını kimseler bilemedi
Dişlerinle sıktığın o aşk kurşunu.
Binlerce Acem tayı uykuya yattı
Alnının ay vurmuş alanında,
O senin kar duşmanı goğsunu
Kucaklarken dort gece kollarımla.
Bakışın, tohumların solgun dalıydı
Alcılar,yaseminler arasından,
Aradım vermek icin yureğimde
O fildişi mektupları her zaman diyen,
Her zaman: acımın bahcesi benim
Govden her zaman, her zaman şaşırtıcı
Damarlarının kanıyla dolu ağzım,
Ağzın olumum icin sondurdu ışığını.
4. Lorca henuz cocuk yaşlardayken ailesinin satın aldığı kukla tiyatrosu, yazarın tiyatroyla ic ice bir cocukluk gecirmesini sağladı.
Kacışa Gazel
Bircok kere yitirdim denizde kendimi
Yeni kesilmiş ciceklerle dolu kulaklarım
Dilim sevgiyle, acıyla dolu.
Bircok kere yitirdim denizde kendimi
Bazı cocukların kalbinde yitirdiğim gibi.
Kimse yoktur duymasın opuşurken
Yuzu olmayan insanların gulumseyişini
Kimse yoktur dokunurken bir bebeğe unutsun
Durgun kafataslarını atların.
Cunku aranır alında guller
O katı gorunuşunu kemiklerin.
Başka işe yaramaz erkeğin elleri
Toprağın altındaki koklere benzemekten.
Bazı cocukların kalbinde yitirdiğim gibi
Bircok kere yitirdim denizde kendimi.
Gidiyorum aramaya, suyu bilmeden,
Beni curutecek, ışık yuklu olumleri.
5. Bir sure sonra Fuente Vaqueros ’tan Granada ’ya taşınan ailesi sayesinde cingenelerle bir arada yaşamaya başladı ve onlarla birlikte şarkılar soyledi, şiirler yazdı. Bu donem Lorca ’nın genclik yıllarına denk geliyordu. u!
Balıklardan, kayıklardan,
ne olursun, bir yudumcuk!
Ah, muhafız komutanı,
ah, muhafız komutanı,
yan gelmişsin odanda!
Hani ipek mendiller,
kurulayım yuzumu!
6. Colegio Del Sagrago Corazon des Jesus adlı Cizvit okulunu bitirdikten sonra Granada Univsersitesi Hukuk Fakultesi ’nden mezun oldu.
Olu Cocuğa Gazel
Her akşam uzeri bir cocuk olur,
her akşam uzeri Granada ’da.
Her akşamuzeri yerleşir de su
dostlarıyla konuşur baş başa.
Yosundan kanatları var olulerin.
Bulutlu yel ve duru yel yan yana
suzulen iki sulundur kuleler ustunde,
gunduzse yaralı bir oğlan.
Havada kalmazdı tek kırlangıc golgesi
şarap mağarasında rastlayınca ben sana,
tek bulut kırıntısı kalmazdı yerde
sen ırmakta boğulup gittiğin zaman.
Yuvarladı vadi kopeklerle susenlerini
bir su devi yıkılınca dağlara.
Govden, ellerimin mor golgesinde,
bir soğuk meleğiyle, kıyıda cansız yatan.
7. İlk kitabı 1918 yılında yayınlandı ve sonrasında yayınlanan butun kitapları oldukca yoğun bir ilgiyle karşılandı.
İlk
Adem ve Havva.
Yılan
kırdı aynayı
bin parcaya.
Elma
taş oldu.
8. 1919 yılında Madrid ’e yerleşti ve Rafael Alberti, Vicente Aleixandre, Juan Ramon Jimenez, Salvador Dali, Pedro Salinas ve Luis Bunuel gibi onemli isimlerle dostluk kurdu.
İceri
Ne ozan olmak isterim
nede sevdalı.
Serildiğin carşaflara aklığı!
Ne duşu bilirsin
ne gundeki parlaklığı.
Murekkep balıkları gibi
koku murekkebinde kor cıplaklığın.
Carmen
9. 1930 yılında Amerika ’ya davet edildi ve pek cok konferans verdi. Ardından Brezilya, Arjantin ve Uruguay ’ı ziyaret etti. 1934 ’te ulkesine donduğunde İspanya ’yı karışmış bir halde buldu.
Başka Bir Yoldan
Kudurmuş geyik boynuzları koyuyor
akşamın ovasına ateş donanması.
Butun vadi dinliyor. İncecik bir yel
sırtına biniyor atlayıp.
Hava billurlaşıyor duman altında.
– Bir kedi gozu, huzunlu ve sarı-.
Gozlerimde dallarla dolaşıyorum ben.
Dallar dolaşıyor ırmağı.
Beliren binbir şey var onemli.
Nakaratı bunlar nakaratların.
Akşamın gec vakti ve sazlar arasında
Federico, ne tuhaf, benim adım!
10. Hukumet sağcıların eline gecmişti ve maden işcilerinin ayaklanması silahla bastırılmıştı. Ancak Lorca, şiirlerini ve oyunlarını yazmaya devam ediyordu.
Yararsız Şarkı
Geleceğin gulu ve bastırılmış damar,
dunun ametisi ve bugunun meltemi,
unutmak istiyorum bunları!
Kendi ortamında insan ve balık, yuzen şeyler altında,
umarak iskelede , yosunda gecesini,
unutmak istiyorum bunları!
Ben
Yalnız ben.
Kafamın hic gitmeyeceği
yaylayı işleyen
Yalnız ben.
11. 1936 yılına gelindiğinde iktidar solcuların eline gecti fakat bu sefer de sağcıların suikast girişimleri başladı. Buna karşılık halk da suikast girişimlerine karşılık veriyor, toplumsal gerilim iyiden iyiye artıyordu.
Olağanustu Aşka Gazel
Butun kireciyle
otu kırların işte
bir aşk sazına donmuştun, ıslak bir yasemine.
Guneyle ve aleviyle
kotu goklerin işte
bir kar uğultusu kesilmiştin icimde.
Gokler ve kırlar
zincir takıyordu ellerime.
Kırlar ve goklerse
kırbaclardı ne kadar yara varsa govdemde.
12. Lorca icin tek care Granada ’ya geri donmekti. Oyle de yaptı. Ancak Franco yandaşları silahlı saldırılara devam ediyorlardı. Yaklaşık olarak on beş bin kişi kurşuna dizildi. Lorca da tutuklananlar arasındaydı. Ve 1936 ’da Falanjistler tarafından kurşuna dizilerek infaz edildi. Lorca, oldurulduğunde 38 yaşındaydı.
Elveda
Olursem
acık bırakın balkonu.
Cocuk portakal yiyor.
(Balkonumdan goruyorum onu.)
Orakcı ekin biciyor.
(Balkonumdan işitiyorum.)
Olursem
acık bırakın balkonu!
Kaynak: 1