Ahmet Hamdi Tanpınar‘ın ilk olarak 1961 yılında yayınlanan kult romanı Saatleri Ayarlama Enstitusu, edebiyatımızda oldukca onemli bir yere sahiptir. Kitabın iceriğinde anlatılan hikÂye, temel sorunsal olarak Turk halkının kultur bocalaması meselesi uzerinden ilerler ve bu durumu kitap boyunca ayakta tutar. Bunu yaparken kurduğu gercekci dil, şiirlerindeki dilden bir hayli uzaktır. Şiirde sembolist bir dil kullanan yazar, romanında gercekci bir cizgiden ilerlemiştir. Zira ele aldığı konu da anlatım bakımından gercekci yapının odağından hareket eder ve buna ihtiyac duyar.
Tanpınar, romandaki genel durumu birey ozelinden ele alarak kurgulamış ve genel bir cerceve cizerek toplumun algısına dayandırmıştır. Bu acıdan bakıldığı zaman da onemli bir eserdir. Cunku edebiyat, her şeyin ele alınabildiği bir alan olarak o yıllarda da kendini var etme gayreti icerisindeydi ve bunu ceşitli eserlerle kanıtlamıştı.
Sizler icin hazırladığımız liste, Ahmet Hamdi Tanpınar ’ın kulk romanı hakkındaki ayrıntıları kapsıyor.
1. Roman, Ahmet Hamdi Tanpınar ’ın yaşarken yayınlanan son romanıdır.
2. Saatleri Ayarlama Enstitusu pek cok roman gibi ilk once tefrika halinde yayınlanmıştır. Yeni İstanbul gazetesinin 1947-1949. sayılarında yayınlanan eser, 1961 yılında yazarın olumunden birkac ay once kitap halinde basılmıştır.
3. Romanın 371 sayfalık bolumumun ilk 223 sayfasında enstituye dair herhangi bir bilgi bulunmaz. Kitaba adını veren enstituye romanın son bolumlerinde rastlanır.
4. Kitap, modern bir yoneliş icerisinde ele alınırken yabancılaşma meselesini de temelden irdeler. Fakat bunu yaparken gulunc, tuhaf ve abartılı oğeleri aynı zamanda mizahi bir tutumla ele alması, turunun tek orneği olmasını sağlamıştır.
5. Berna Moran ’a gore kitap hiciv tekniğiyle kaleme alınmıştır.
6. Romandaki karakter Hayri İrdal ’ın yaşamı kitabın merkezinde yer alır. Yani hikÂyenin ekseninde enstitu değil Hayri İrdal ’ın yaşamı yer almaktadır.
7. Saatleri Ayarlama Enstitusu, diğer yandan absurt tiyatroyla ozdeşleşen grotesk yapının romana uyarlanmış halidir. Bu anlamda bakıldığında iki tur arasındaki gecişi net bir şekilde gozler onune serer.
8. Roman, bireyin ve toplumun değişimine uyum sağlayamayan bir kişinin yabancılaşma merkezli yaşamını ele alır. Bu acıdan bakıldığı zaman edebiyatımızda oncu bir roman değildir.
9. Saatleri Ayarlama Enstitusu ’nun ana konusu topluma ve hayata karşı yabancılaşma meselesidir. Bu anlamda roman, Turk edebiyatında pek fazla işlenmemiş olan modernist roman veriminin parcası konumundadır.
10. Saatleri Ayarlama Enstitusu grotesk bir eserdir.
Kaynak: 1 , 2