Edebiyat tarihine baktığımız zaman pek cok onemli eseri bunyesinde barındırdığını goruruz. Romanların, oykulerin, şiirlerin ve oyunların yazınsal calışmaları tıpkı hayat gibi bir surec icerisinde gelişip ilerlemiştir. Her bir turun gunumuzdeki birikimi, aslında o turun ilk zamanlarına dair ipuclarını da beraberinde getirir. Temeldeki mantığın surekliliği, edebi turlerin asıl ayrımını ortaya koyduğu gibi turler arasındaki bağı da bicimsel olarak şekillendirmiştir.
İlk eserler onemlidir. Ortaya cıkışları ve taşıdıkları hikÂyeler de aynı oranda onem taşımaktadır. Boylece donemin şartları ve o şartların ağlandığı politik-toplumsal yapı anlaşılabilir ve pek cok sonuca ulaşılabilir.
1. İlk hikÂye yazarı Giovanni Boccaccio ’dur. İlk eseri ise Decameron olarak bilinir. 1348 yılında Avrupa ’da meydana gelen veba salgınından etkilenen yazar, tanık olduğu olayları ve salgın gunlerinde yaşananları kaleme almıştır.
2. Komedya turunun ilk yazarı olan Aristofanes, MO 456-MO 386 yılları arasında yaşamıştır ve Lysistrata, Kuşlar, Eşek Arıları gibi oyunları gunumuze kadar ulaşmıştır.
3. Deneme turunun kurucusu Montaigne ’dir. 1553-1592 yılları arasında Fransa ’da yaşayan yazar, denemelerinde sevgiyi, anlayışı, ozgurluğu ve iyimserliği oğutleyen bir anlayışla var olmuştur.
4. İlk modern roman olarak kabul edilen Don Kişot, Cervantes tarafından 1605 ve 1615 yıllarında iki bolum halinde yayınlanmıştır.
5. İlk cizgi macera hikÂyesi Dick Tracy, karikaturist Chester Gould tarafından yaratılmıştır ve ayrıca filme de uyarlanmıştır.
6. Manas Destanı, en uzun destan olarak bilinmektedir ve ilk derlemesi Turkolog Wilhelm Radloff tarafından yapılmıştır.
7. Aphra Behn, İngiltere ’nin ilk kadın oyun yazarıdır ve pek cok oyun kaleme almıştır. Virginia Woolf, kendisiyle ilgili şu sozleri soylemiştir; “Butun kadınların birleşerek Aphra Behn ’in mezarına cicek bırakması gerekir, zira kadınlara inandıkları şeyi soyleme hakkını kazandıran odur.”
8. Dunyadaki ilk kitap fuarı 1480 yılında Frankfurt ’ta duzenlemiştir.
9. Dunya tarihinde bilinen ilk kadın oyun yazarı Hrosvitha ’dır. Yaşamı boyunca altı Latince komedi kaleme aldığı bilinmektedir.
10. İlk polisiye hikÂye Morgue Sokağı Cinayetleri, Edgar Allen Poe tarafından 1841 yılında kaleme alınmıştır.
11. Bilinen ilk aşk şiiri, Sumerli bir rahibe tarafından Kral Suşin ’e yazılmıştır ve yedi kıtadan oluşmaktadır.
12. İlk gotik roman Horace Walpole tarafından 1764 yılında yayımlanan Otrano Şatosu ’dur.
13. Dunyada yazılmış ilk bilimkurgu, Samsatlı Lukianos tarafından True History adıyla yazılmıştır.
14. Yazılan en kapsamlı ilk ansiklopedi Gaius Plinius Secundus tarafından Naturalis Historia adıyla derlenmiştir ve toplam 37 kitaptan oluşmaktadır.
15. İlk biyografi yazarı Plutarkhos olarak bilinmektedir ve gunumuze ulaşan eseri Paralel Yaşamlar ’dır.
16. Yazılmış ilk psikolojik roman Madame de Lafayette tarafından Prenses Do Klev adıyla yayımlanmıştır.
Kaynak: 1