Pek cok edebi metin bunyesinde ceşitli hayal kurgularına yer verir. Doğası gereği edebiyat, bu durumu sağlamak ve surdurmek durumundadır. Gecmiş donemlerde yazılmış metinlere baktığımız zaman temel hikÂye icerisinde okuru dunyadan biraz daha uzağa ceken, aynı zamanda mevcut uzaklıkları da metnin ic dinamiğine yerleştiren kurgularla karşılaşmamız mumkundur. Zaten yazınsal metinlerin tamamındaki matematik bu şekilde işler.
Şeytan, bir karakter olarak bircok edebi metinde karşımıza cıkar. Bir isim olarak ya da esinlenme olarak kendi icerisinde ceşitlendirilebilir. Asıl amac saptırmak ya da ezber bozmaktır.
1. Faust – Gothe
Faust, Alman oyun yazarı Gothe tarafından kaleme alınan şiirsel bir metindir. Faust ’un yazım sureci ise Gothe ’nin yaşamı boyunca uzerinde calıştığı bir disiplinle ilerletilmiştir. Eser, aynı zamanda Gothe ’nin butun yapıtlarının toplamı olarak nitelendirilmektedir. Şeytan karakteri olarak kaleme alınan Mefistofeles, temelde Şeytan ’a yenilmeyen bir insan karakterini, yani Gothe ’yi temellendirmek istemiştir. Yazarın bu hikÂyeyi İncil ’deki Eyup meselesine dayandırdığı ve oradan hareketle kaleme aldığı duşunulmektedir.
2. Aşık Şeytan – Jacques Cazotte
Eser, 1719-1792 yılları arasında Fransa ’da yaşamış olan fantastik oyku yazarı Jacques Cazotte tarafından kaleme alınmıştır. 1772 yılında yayımlanan eser, bir adama aşık olan Şeytan ’ın kadın kılığına girerek onu cezbetmeye calışmasını işlemiştir. Yazar Cazotte, Fransız devrimine karşı cıktığı gerekcesiyle giyotinde idam edilmiştir.
3. Şeytan ’a Dualar – Charles Baudelaire
Şeytan ’a Dualar, Baudelaire tarafından kaleme alınmış bir tur şiirdir. Fillen şiirde yer almasa bile dolaylı olarak hemen hemen her anlam kıvrımında kendisiyle karşılaşmak mumkundur.
Ey butun Meleklerin en bilge, guzeli, sen,
Yazgısı donuk tanrı, yoksun tum ovgulerden,
Sen,ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
Ey surgunler prensi,haksızlığa uğrayan,
Yenildiğinde bile,guclu, doğrulup kalkan,
Sen,ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
Her şeyi bilirsin sen ve tum yeraltılarının
Kralı,sıkıntıyı dindiren otacısın,
Sen, ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
Butun cuzamlılara, lanetli paryalara
Şifayı oğretirsin sen,cennetin aşkıyla,
Sen,ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
Olum adlı o eski ve guclu sevgilinden
Umudu, cılgın kızı sen doğurtacaksın, sen!
Sen, ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
İdamlık, olumunu gormeye gelenlere
Sakin, tepeden bakar senden aldığı gucle,
Sen, ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
Toprağın altındaki o değerli taşları
sen bilirsin, nereye sakladı kıskanc tanrı,
sen, ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
kefenlenip uyuyan madenler nerededir,
derinlikleri goren keskin gozlerin bilir,
sen, ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
atların ciğnediği sabahcı bir ayyaşın
yaşlı kemiklerini korur, yumuşatırsın,
sen,ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
sen oğrettin dindirmek icin sızılarımı
kukurt, guhercileyi karıp melhem yapmayı,
Sen,ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
Kurnaz ortak, damganı ustalıkla sen vurdun
alnına o acımasız ve alcak karun ’un.
Sen, ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
kızların gozlerine, kalbine sokmadın mı
yıkımdan zevk almayı, pacavralar aşkını,
Sen, ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
surungenlerin değneği, mucitlerin lambası
asılıp olenlerin, sucluların papazı,
Sen, ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
baba tanrının, kızıp yeryuzu cennetinden
kovduğu insanların o uvey babası, sen,
Sen, ey şeytan bu uzun sefaletime acı!
4. Gizemli Yabancı – Mark Twain
Mart Twain ’in diğer eserlerinden farklı bir uslup ve anlatımla kaleme aldığı Gizemli Yabancı, kimilerine gore yazarın olumunden onceki buhran donemini hissettiren bir metindir. Yazımı 1910 yılında tamamlanan eser Mark Twain ’in olumunden sonra yayımlanabilmiştir. Kitaptaki Şeytan karakteri, yazarın incelikle işlediği bir karakter olarak karşımıza cıkar.
“Hicbir zaman haklı bir savaş, onurlu bir savaş olmadı -savaşı başlatan taraf acısından… O bağırgan bir avuc insan -her zaman olduğu gibi- savaş cığlıkları atacaktır. Vaiz kursusu de -isteksiz ve tedbirli bir tutumla- buna itiraz edecektir – başlangıcta; ulusun o buyuk, kocaman, aptal coğunluğundan oluşan kesim, uykulu gozlerini ovuşturacak, neden savaş olması gerektiğini anlamaya calışacaktır; ciddi ve icerlemiş bir havayla, ‘bu haksız ve onursuz bir şey, ustelik bunun icin zorunluluk da yok. ’ diyecektir.”
5. Usta ile Margarita – Mihail Bulgakov
Bulgakov tarafından kaleme alınan eser, 20. yuzyılın en onemli yapıtları arasında gosterilmektedir. Fantastik kurguyu toplumsal eleştiriyi gercekleştirmek ve geliştirmek icin kullanan yazar, 1966-1967 yılları arasında SSCB ’de tefrika olarak yayımlanmıştır. Kitaptaki Şeytan karakteri, insanların iki yuzluluklerini gozler onune sermekte ve bunu gostermekten geri durmamaktadır. Kitap, Stalin ’in baskıcı politikaları sonucunda yasaklanmıştır.
6. Sandman – Neil Gaiman
Sandman, 1988 ile 1996 yılları arasında yayımlanan ve 10 ciltten oluşan bir cizgi roman serisidir. Eser, aynı zamanda gelmiş gecmiş en buyuk cizgi romanlar arasında gosterilmektedir. Kitapta karşımıza cıkan Şeytan ise pek cok Şeytan karakterinden oldukca farklı ve ezber bozan bir tavır icerisinde işlenmiş.
7. Mahşer, Stephen King
Stephen King tarafından ilk olarak 1978 yılında yayımlanmıştır. Randall Flag karakteri, yazarının şimdiye kadar herhangi bir acıklama yapmamış olmasına rağmen insanlık yok olduktan sonra iyilikle savaşan bir Şeytan ’ın kişileştirilerek karaktere donuşturulmuş hali olarak kabul edilmektedir.
8. Şeytan – William Peter Blatty
Aynı zamanda filme de uyarlanan eserin hikÂyesinin 1949 yılında yaşanan gercek bir olaya dayandığı soylenmektedir. HikÂyenin başlangıcı Şeytan ’ın dort kişinin yaşadığı evi ziyaret etmesiyle birlikte başlar ve mevcut duzen bir anda başkalaşır. Filme uyarlandığı sırada set calışanlarının başına da benzer şeyler geldiği soylentiler arasındadır.
9. Kayıp Cennet – John Milton
Kayıp Cennet, 17. yuzyılda İngiliz şair John Milton tarafından kaleme alınmış epik şiirdir. Eserdeki Şeytan karakteri, klasik anlamda dini anlatılarda da gecen Şeytan ’ın Adem ve Havva ’yı kandırmasını ve Adem ile Havva ’nın cennetten kovulmasını anlatmaktadır.
10. İlahi Komedya – Dante
İlahi Komedya, Dante tarafından 14. yuzyılın ilk yarısında kaleme alınmış epik bir şiirdir. Aynı zamanda dunya edebiyatının başyapıtları arasında gosterilmektedir. HikÂye, olum sonrasında sırasıyla Cehennem, Araf ve Cennette gecen seyahati konu almaktadır ve yazarın kendi ağzından dile getirilmektedir. Dante, bu şiirinde Şeytan karakterini buzun icerisine hapsedilmiş vaziyette resmetmiştir.
Kaynak: 1