Sinema, senaryo, kitap, reklam… İyi bir metinle karşı karşıyaysak bundan etkileniriz. Daha da otesi; edebi olsun olmasın, iyi bir cumleler butunu ilgi duyduğumuz bir konu olmasa dahi dikkatimizi ceker. Sadece bu da değil, editor bir metnin noktasından virgulune değin hatalarını tespit eden bir cumle dedektifidir. İşte editorun gorevleri dediğimiz kısma ulaştık. Her editorun kendine ozgu yontemleri olmakla birlikte, ortak ozellikleri nelerdir? Yayın hayatının gizli kahramanlarına bir bakalım.
1. İyi bir dil bilgisine sahip olmak
Editorun işi, cok ceşitli editor turleri ve gorevleri olsa da temel olarak kelimelerledir. Bu nedenle tamir edeceği metnin bağlı olduğu dile hÂkim olmalı ve o dilin gramer yapısını cok iyi bilmelidir. Bu sayede metnin yazarının gozden kacırabileceği teknik sorunları zorlanmadan bulur ve onarır. Bu ozelliği ise elbette sıkı bir okuyucu olmakla kazanır.
2. Yazar ve yayıncıyla iyi iletişim kurmak
Yazar ile yayıncı arasındaki onemli bağlardan biri şuphesiz editorlerdir. Bir editor, bu ikili arasında zaman zaman gidip gelir, alışverişte bulunur. Hatta bunlara okuru da eklemek gerekir. Bir editor yazarın istekleri, yayıncının politikası ve okurun beklentilerini dengeler. Ayrıca, yazarla yayıncı arasında yaşanabilecek olası sorunlar karşısında cozum odaklı ve barışcıl bir yol izlemelidir.
3. Tarafsızlığını korumak
Objektif bir bakış acısının editor olmakla ne ilgisi olduğunu soruyorsanız; bu iş biraz da yorumlama işidir. Makaleleri ele alan bilimsel editorler başta olmak uzere, bir editorun metindeki anlam duşuklukleri, gereksiz detaylar, tutarsız parcaları nesnel bir dille algılaması ve yonlendirmesi gerekir.
4. Yonlendirici olmak
Her tur editor; alanındaki guncel gelişmeleri takip etmek durumunda olduğu icin yeniliklerden de haberdardır. Bu da onların yazar adayları ve genc yazarlara tecrubelerinden bir şeyler aktarabilecekleri anlamına gelir. Bir yazarın, yazarlığa devam etmesi gerektiğine yonelik yureklendirici şeyler de soyleyebilir. Bu bakımdan editor, potansiyeli teşvik edicidir.
5. Cevirmen ozelliklere sahip olmak
Onune gelen metnin bir tercume metin olması dahilinde, editor gerektiği durumda cevirinin sağlamasını yapmalıdır. Bu vasfı gereği cokluk İngilizce olmak uzere bir yabancı dille yakınlığı olmalıdır.
6. Metindeki bilgilerin doğruluğunu saptamak
Oyku olsun haber olsun fark etmez; metindeki verilerin doğruluğu ve yanlışlığını da tespit etmesi gerekir. Soz gelimi; metinde gecen bir tarihi olayın gectiği zaman, yaşanan hadiseler gibi nesnel bilgilerde hataları tespit etmeli ve duzeltmelidir.
7. Kitap ismi ve arka kapak yazısını belirlemek
Kitabın ismine yonelik de bir editorden yardım almak avantaj sağlar. İlgi cekici ve iceriği iyi ozetleyen bir kitap ismi, okurun rafları karıştırırken dikkatini ceken ilk unsurlardan biridir. Rafları karıştırıp eline bir kitabı alan okurun ikinci evresiyse elbette kitabın arkasındaki yazıya bakmaktır. Arka kapaktaki yazının da, metni iyi anlatan, guclu bir kısa yazı olması onemlidir.
8. Son okuma yapmak
Daha onlarca detaylandıracağımız bu gorevler son bulduğunda, editorun bir son okuması vardır. Bu aşamada metni butunsel olarak tekrar inceleyen editor, hataları en aza indirerek ortaya başarılı bir iş cıkarır.
9. William Golding ve editor Charles Monteith
Editorluk mesleğinden soz acıldığında verilen en populer orneklerden biri Nobel odullu yazar William Golding ile editor Charles Monteith arasındaki ilişkidir. Bu da bonusumuz olsun: Golding, ilk kitabı “Sineklerin Tanrısı”nı yıllarca arasa dahi yayımlayacak bir yer bulamaz. Yirmiden fazla reddedilişinin ardından son kez kapısını caldığı Faber&Faber tarafından da reddedilir, ancak firmanın kıymetli editorlerinden Charles Monteith romanın kapsamlı bir elden gecirilişinden sonra onun yayımlanmasını sağlar. Romanda duzeltilen bolumse kitabın giriş kısmındaki uzun epizoddur. Bugun dunya edebiyatında onemli bir yere sahip bu romanın yayımlanması işte boyle bir hikÂyeye kaynaklık eder.