Rapunzel, tarihin en bilinen masallarından biri. Bu kadim Alman halk masalı, uzun yıllar boyunca sinemadan edebiyata pek cok farklı alandaki populer kultur urunune de ilham kaynağı oldu. Boylece ilk kez 17. yuzyılda Grimm kardeşler tarafından kaydedilip yazıya gecirildikten yuzlerce yıl sonra bile populerliğinden hicbir şey kaybetmedi…
Rapunzel masalı hepinizin bildiği gibi kabaca, masum bir kız cocuğunun kotu kalpli bir cadı tarafından, ıssız bir ormandaki kuleye kapatılarak omur boyu surecek bir yalnızlığa mahkûm edilmesini konu ediniyor. Kadim Alman masalında one cıkan bir başka unsur ise masalın ana kahramanı Rapunzel ’in dillere destan, metrelerce uzunluğundaki altın sarısı sacları. Cunku Rapunzel ’in “masalsı” sacları aynı zamanda kahramanımızın ıssız kuleden ve omur boyu surecek yalnızlıktan kurtulabilmesine katkı sağlayabilecek tek şey! Bununla birlikte Rapunzel de, tıpkı diğer pek cok kadim masal gibi gecmiş donemlerde yaşayan toplumlara dair son derece onemli ipucları barındırıyor. Bununla birlikte Rapunzel ’in kokenleri gunumuzden yuzlerce yıl oncesine, milattan sonra 3. yuzyıla kadar uzanıyor. Ustelik Rapunzel masalının ortaya cıkmasına neden olan tarihsel gercekler, son derece ilginc! İşte Dunyaca unlu Rapunzel masalının ardındaki gercek hikÂye…
Rapunzel, ilk kez 1812 yılında Grimm kardeşler tarafından hazırlanan “Cocuk ve Yuva Masalları” isimli kitapta yer aldı Grimm kardeşlerin derlediği kitap, yuzlerce farklı masalı ihtiva ediyordu. Ustelik masalların hemen hepsi, yuzlerce yıllık koklu bir gecmişe sahip, nesilden nesle sozlu olarak aktarılan masallardı. Masal kitabındaki en dikkat cekici hikÂyelerden biri olan Rapunzel ise kitaptaki pek cok masalın aksine son derece kasvetli bir şekilde başlıyor, Almanya ’nın ve daha geniş anlamda tum Avrupa ’nın karanlık bir yonune ışık tutuyordu…
Grimm kardeşlerin masal kitabında yer alan orijinal hikÂye, yoksul bir cift ile munzevi bir yaşam suren varlıklı bir kadın hakkındaki anlatıyla başlar Daha sonra munzevi kadının kotu kalpli bir cadı, ciftin ise Rapunzel ’in anne ve babası olduğunu oğreniriz. Rapunzel henuz dunyaya gelmeden annesi, kotu kalpli cadının buyuleyici bahcesindeki bir bitkiye saplantılı hale gelir. Bu bitkinin bir donem Avrupa ’da oldukca populer olan “Campanula rapunculus” isimli bitki olduğu tahmin ediliyor. Bitkinin bir diğer adı ise, Rapunzel!
Rapunzel ’in babası, hamile eşinin saplantısı nedeniyle cadının bahcesindeki bitkilerden “calmaya” mecbur kalır. Fakat birkac başarılı hırsızlığın ardından yakayı ele verir! Cadı, yoksul ciftin yaşamını ancak kısa sure sonra doğacak cocuğu, kendisine vermeleri şartıyla bağışlar. Cocuk dunyaya geldikten bir sure sonra anlaşma gereği cadıya teslim edilir ve ıssız bir ormandaki yuksek bir kulenin en ust katına hapsedilir. Kahramanımızın ismi de kotu kalpli cadı tarafından verilir: Rapunzel.
Kadim Alman masalı, ilerleyen sayfalarda bir aşk oykusune donuşur Kulenin yakınlarında gezintiye cıkan bir prens, Rapunzel ’in şarkı soylediğini duyar ve sese doğru gitmekten kendisini alıkoyamaz. Rapunzel ’in dillere destan saclarından kuleye tırmanır ve Rapunzel ile prens birbirlerine Âşık olurlar. Ustelik Rapunzel hamile kalmıştır. Elbette bu noktada masalımızın kotu unsuru devreye girer! Rapunzel icin aşkın bedeli, buyuleyici guzellikteki saclarının kaybetmektir! Kotu kalpli cadı, Rapunzel ’in sacını keser! Ustelik onu kuleden de kovar! Rapunzel ’in yıllar suren esareti sona ermiştir.
Ancak kendisine tamamıyla yabancı, hic bilmediği vahşi doğada bir başına kalmıştır… Prens ise Rapunzel ’i kurtarmak uzere geri donduğunde ıssız bir kule ile karşılaşır. Rapunzel ’i kaybetmenin acısına dayanamaz kuleden atlar ve kor olur!
Pek cok halk masalının aksine, son derece kasvetli bir şekilde başlayan ve aynı şekilde devam eden Rapunzel neyse ki mutlu sonla bitiyor Rapunzel ve prens, yıllar sonra ıssız bir ormanda karşılaşırlar. Mucizevi şekilde prensin gozeleri iyileşir ve ikiz cocuklarıyla birlikte mutlu bir yaşam surmek uzere prensin ulkesine giderler… Rapunzel ’in oykusu bu şekilde sona erer. Ancak gercek hikÂyenin kokenleri, masalın ilk kez yazıya gecirildiği 1812 yılından cok daha eskidir…
Masal, 1698 yılında Fransız romancı ve şair Charlotte-Rose de Caumont de la Force tarafından yazılan “Persinette” isimli hikÂye ile ciddi benzerlikler taşıyor Persinette oykusu de tıpkı Rapunzel gibi yoksul bir cift, kotu kalpli bir cadı, prens, upuzun sacları olan bir kadın ve ıssız bir kule iceriyor! Yine de Rapunzel ’in orijinal kaynağının Persinette olduğunu soylemek mumkun değil. Cunku Persinette oykusunun de ilham aldığı başka bir yer var!
Milattan sonra 3. yuzyılda yaşadığına inanılan ve Hristiyanlık şehidi olarak kabul edilen “Aziz Barbara” Rapunzel ’in gercek ilham kaynağı 3. yuzyılda Doğu Avrupa ’da yaşadığı duşunulen Barbara ’nın babası tarafından bir kuleye hapsedildiği, daha sonra Hristiyan olduğu icin uzun yıllar boyunca tutsak edildiği kulede oldurulduğune inanılıyor. Yani Rapunzel ’in kokenleri, masalın ilk kez yazıya gecirildiği tarihten yaklaşık 1500 yıl oncesine kadar uzanıyor!
Rapunzel, Avrupa ’nın erken donemlerinde yaygın olan “kuledeki bakire” duşuncesinin bir alegorisini oluşturuyor Avrupa ’nın erken donemlerinden Orta Cağ ’a kadar genc kızların, “iffetlerini muhafaza” edebilmeleri icin hapsedilmesi veya en azında tutsak hayatı yaşamaya zorlanmaları hic de nadir olmayan bir uygulamaydı. İşte Rapunzel ’in gercek hikÂyesinin ardında Aziz Barbara ’nın yaşamı kadar Avrupa ’daki “kuledeki bakire” fikri de onemli bir yer tutuyor.
İlginizi cekebilir:
Pinokyo ’nun Gercek HikÂyesi Hakkında Muhtemelen Daha Once Duymadığınız Detaylar
Kaynak: 1