Epikur Biyografisi Epikur
Doğumu : MO 341 Samos'ta veya Atina'da
Olumu : MO 270, Atina, Yunanistan
Filozof
Epikur, Helenistik felsefenin en onemli duşunurlerinden birisidir. Ahlak felsefesi geliştirmiştir ve felsefenin ana duşuncesi mutluluktur. Temel amacın mutluluğa ulaşmak olduğunu belirtir.
Epikur, MO 341 yılında Samos'ta veya Atina'da doğmuştur. Epikuros da denilir. Yoksul bir kimse olan babası Neokles, sonradan yerleştiği Atina ’da oğretmendi. Felsefeye 14 yaşında başladı. İlk felsefe derslerini Theoslu Nosiphane ’den aldı. Aristotales felsefesini ve Democrituscu goruşu tanıyarak yetişti. Atomculuğu ve cağının akımı olan Phyrrhon‘un kuşkuculuğunu oğrendi. 18 yaşında Atina ’ya gelip Akademi ’de Anaksagoras ve Archelaos‘un oğretisini inceledi. Bu arada Buyuk İskender‘in MO. 323 yılında olumu uzerine Atina ’dan ayrıldı.

Epikuros, bir sure Sisam adasında Eflatun/Platoncu bilgelerden oğrenim gordu. Ailesinin Sisam ’dan surulmesi uzerine Kolophon ’a (Değirmendere) yerleşti, sonra Teos ’da (Sığacık) Democrituscu filozoflardan Nausiphanes ’in oğrencisi oldu ve ondan Democritus ’un duşuncelerini, ozellikle atom kuramını, kuşkucu Phyrrhon ’un goruşlerini oğrendi. Bir sure Mytilene (Midilli) ve Lampsakos ’ta (Lapseki) felsefe okuttu. Epikur Lesbos /Mytilene (bugun, Midilli) Adası'nda, sonra doneminin doğa bilimleri merkezi olan Anadolu'nun Lampsakos (bugun, Lapseki) Kenti'nde dersler verdikten sonra, MO 306'da, Atina'da, satın aldığı evin bahcesinde dersler vermeye başladı. Bu nedenle Epikuros‘un okuluna kepos (bahce), oğrencilerine de “Bahceliler” denir. Orada olumune kadar bir filozoflar ve dostlar meclisini cevresine topladı.
Maddeci bir filozof olan Epikur, Democritus'un atomculuğunu surdurmuş, yenilemiş ve onun temelleri uzerinde insan mutluluğunu one cıkaran bir haz felsefesi kurmuştur.
İc hareketin kaynağı olan maddenin oncesizliğini kabulden yola cıkan Epikuros‘tan gunumuze yalnızca birkac metin parcasıyla uc mektubu ulaşmıştır.
Epikuros'a ait 300 kadar eserden gunumuze kadar ancak Diogenes Laertios'un on kitaplık "Unlu Filozofların Yaşamları, Oğretileri ve Ozdeyişleri"nde (Peri Bion Dogoraton kai Apoftegmaton) yer alan uc mektubu ve 40 ozdeyişini iceren "Temel Oğretiler" (Kriai Dohiai) adlı eseri ulaşmıştır.
Epikur ’un Herodot'a yazdığı mektup, fizik uzerinedir ve atomculuğun temel ilkelerini icerir. Pitokles'e mektubu, jeoloji, meteoroloji ve gok olayları konularını icermekte; Moekeus'a mektubuysa, etik dolayısıyla, yaşama sanatı ve bilgelik uzerinedir.
Epikuros'un felsefesiyle ilgili diğer kaynaklar, Herculanum kazılarında Papiri Evi'nde bulunan papirusler ve cok daha yeni olarak XIX. yy'da Vatikan el yazmalarında ortaya cıkarılan "80 Vatikan Ozdeyişi"dir.
Ahlak felsefesi geliştirmiştir ve felsefenin ana duşuncesi mutluluktur. Temel amacın mutluluğa ulaşmak olduğunu belirtir. Mantık da, doğru yaşama ulaşmak icin gerekli olan bilginin uretilmesini sağlayan bir aractır. Doğru bilgi olmadan doğru eylemlilik olmayacaktır; doğru bilginin olcutu ise ikili bir temele sahiptir, ilki duyu verileri ikincisi ise haz ve acı duyumlarıdır.
Felsefenin amacının insana mutluluk vermek olduğunu savunan Epikuros, bilgi, bilim ve kuram gibi şeylerin insan yaşamına dinginlik ve rahatlık kazandırmak amacına hizmet ettikleri olcude değerli olduğunu soyler. Epikuros'a gore; insan, tanrı ve olum korkusundan kurtulmalıdır. Kuruntulardan ve onyargılardan arınarak buna ulaşılabilir. Bu noktada Epikuros'un felsefesine Democritus'un atomcu teorisinin etkileri karışır.
Felsefenin insanı mutlu kılması icin once onu temelsiz korkulardan arıtması gerektiği goruşunden yola cıkarak doğaya dayanan fiziksel bir dunya goruşunu savunur. Birtakım değişikliklerle Leukippos ve Democritus atomculuğunu canlandıran Epikuros, boşlukta eşit hızla hareket eden atomlar arasındaki carpışma olanağını acıklamak amacıyla atomların yorungelerinden kendiliklerinden saptıkları goruşunu ileri surer.
Doğadaki her şey atomların mekÂn icindeki hareketlerinden meydana gelmektedir. Yalnızca bu hareket mekanik bir zorunlulukla meydana gelmez. Bu doğa duşuncesiyle Epikuros Tanrı kavramını dışta bırakmaya calışır. Tanrının varlığı yokluğunu değil dunyaya karşı ilgisizliğini belirtir.
Ayrıca ruh konusunda da maddi bir acıklama one surer, ona gore insan ruhu maddi bir niteliğe sahiptir, başka turlu var olabilmesi soz konusu olamaz. Ruhun maddi varlığını acıklamak uzere Epikuros onun dort ogeden meydana geldiğini belirtir. Ateş, soluk, hava ve adlandırılamayan dorduncu bir oge. İlk ucu bedensel kısmı meydana getirir, dorduncu oge ise ruhsal kısmı oluşturur. İnsan olunce bu ogeler dağılır, yani birliklerini kaybederler. Dolayısıyla olumsuzluk ya da ruh-gocu diye bir şey olamaz.
Duşunceleri Jean Jacques Rousseau gibi duşunurlere kaynaklık etti.
Epikur, hepimizin mutluluğu bulabileceğini iddia etmektedir, tabii onu doğru yerde arama koşuluyla… Ona gore hayatta mutsuz olanlar bunu yanlış yerde arayanlardır.
Epikur, MO 270 yılında Atina ’da 71 yaşında olmuştur.
Epikurosculuk, yaratılan katı dogmacılık nedeniyle hep olduğu gibi kaldığından gerektiğince gelişemedi. Epikuroscu felsefeye karşı sert tepkiler de bu bağlamda ortaya cıktı. Ozellikle Stoacılar şiddetle eleştirmenlerine karşın, Roma ’da Lucretius ve Jul Sezar gibi yandaşlar buldu, Daha sonraları Voltaire ve Montaigne de Epikur‘un etkisinde kaldılar. Sigmund Freud da psikanaliz oğretisinde Epikurculukten yararlanmıştır.
Felsefesinın odağına mutluluğu (eudaimonia) yerleştiren Epikuros ’a gore insan bir yaşam varlığıdır, evrende belli bir yeri, yaşamının da belli bir ereği vardır. İnsan varlığından yola cıkan felsefe, insanı anlamak ve anlatmak icin, uc ana konu uzerinde durur. Bunlardan biri evren (physeus), İkincisi mantık (kanon), ucuncusu de ahlak (ethika) adını alır. Felsefenin uzerinde durması, cozum araması gereken butun sorunlar bu uc konuda toplanmıştır. İcerikleri ayrı olmasına karşın, bu uc konunun, ereği birdir, o da insan mutluluğudur. İnsanı anlamak icin once, onun icinde yaşadığı dunyayı, dunyayı kuşatan evreni bilmek, tanımak gerekir.
Mantık, Epikuros ’a gore doğru duşunmenin, doğru bilgi sağlamanın ilkelerini araştırır, insan bilgisinin genel kurallarını, olculerini gostermeye calışır. Mantığın uzerinde durduğu bu olculer ve kurallar uce ayrılır: algılar, kavramlar ve duygular.
Epikur ’un felsefe ile ilgili sozleri :
- Tanrı kotuluğu onlemek istiyor da gucu mu yetmiyor? Oyleyse o gucsuzdur. Yok gucu yetiyor da onlemek mi istemiyor? Oyleyse o, kotu niyetlidir. Hem guclu hem de iyi ise kotuluk nereden geliyor?
- Felsefe, mutlu bir yaşam sağlamak icin tutarlı eylemsel bir sistemdir.
- Evrende her şey insan icin haz objesidir. Ancak erdemle gelen bilgi arttıkca haz da artar. Bu nedenle yonelim hazza değil bilgiye olmalıdır.
- Zevk mutlu bir yaşamın başlangıcı ve amacıdır.
- Muhur balmumunda nasıl iz bırakırsa, eşya da insanda oyle iz bırakır.
- Bilginin amacı; insanı bilgisizlik ve boş inanclardan tanrı ve olum korkusundan kurtarmaktır. Ve bu olmadan mutlu olmaya imkan yoktur.
- Kanunlar bilgeler icin konmuştur, ama haksızlık etmesinler diye değil, haksızlığa uğramasınlar diye.
- Olumden korkmak anlamsızdır, cunku yaşadığımız surece olum yoktur, olum geldiğinde ise artık biz yokuz.
- Yaşlılar da gencler gibi felsefe ile kendilerini yetiştirmeliler. Birinci grup kaderin onlara sunduğu serveti hatırlayarak gencleştiğini hissetmek icin, ikinci grup, gencliklerine rağmen gelecek karşısında yaşı ilerlemiş birisi kadar cesur olmak icin.
- Ozgurluk efendisizdir.