Farabi Biyografisi Turk-İslam filozofu
Ebu Nh el-Farabi, Farabi (Farablı) diye anılır. 870 yılında Turkistan'da Siderya (Seyhun) nehri ile Aris'in birleştiği yerde kurulmuş eski bir yerleşim merkezi olan Farab (Otrar) yakınında kucuk bir koy olan Vasic ’te doğdu. Ebeveynleri aslen İranlı soyundandır, fakat ataları Turkistan ’a goc etmişlerdir. Babası, Mehmed adında bir kale komutanı idi. İlk oğrenimini doğduğu yerde yaptı. Gencliğinde Turkistan'dan goc ederek bir sure İran'da dolaştı. Daha sonra o zamanın ilim ve sanat merkezi olan Bağdat'a gelerek yuksek oğrenimini burada tamamladı. Boylece anadili olan Turkce' den başka Farsca ve Arapca'yı hristiyan hocalardan ilim dili olan Latince ve eski Yunanca'yı oğrendi.
Ebu Nasrı Farabi, Arısto'' nun butun eserlerini acıkladığı ve incelediği icin Ustad-ı Sani, HÂce-i Sani, Muallim-i Sani gibi sıfatlar almıştır .Bunlardan başka Ebu Nasri Farabi-i Turki, Hakim Farabi gibi isimlerle de anılır. Asıl adı Ebu Nasrn Turhan bin Uzlug'dır. Batı kaynaklarında adı ''Alpharbius ya da Alphartabi'' olarak gecer .
Cağının unlu bilginlerinden Ebu Bişr bin Yunus'tan Mantık, Ebu Bekr Ibn el Sarrac'dan dilbilgisi dersleri aldı. Bundan sonra Harran Universitesi'ne giderek felsefe calışmaları yaptı ve burada Yuhna bin Haylan'dan Mantık bilgisini ilerletti. Aristo uzerindeki calışmalarını burada yaptı. Bağdat'a dondukten bir sure sonra Mısır'a gitti. 941 yılında Mısır'dan Halep'e gelerek Emir SeyfuddevIe Hemedani'nin sarayında bulundu. Zamanının devlet adamlarından saygı gordu. Mutevazi bir hayat suren Farabi, Emir'in teklif ettiği yuksek maaşı kabul etmeyerek, ''Dort Dirhem''lik kucuk bir ucretle yaşamayı yeğledi.Mısır' da kaldığı surece Turk kıyafeti ile dolaşır ve Turkce konuşurmuş.
Eski Yunanlı. filozof ve ilim adamlarının eserlerinin Arabca'ya cevrilerek oğrenilmesi Farabi ile başlamıştır denebilir.Once Abbasiler , sonra Endulus medeniyeti icinde yetişen islÂm bilginleri bunları Batı'ya tanıtmıştır .Orta cağ Avrupası bu filozofu Arab dilinden, ozellikle Kurtuba'lı ibn-i Ruşd' den oğrendi. Batılı bilginler Ibn-i Ruşd'u oğrenmek isterken Farabi'yi okumak zorunda kaldılar.
Farabi'nin eserlerinin yuzyıllarca Avrupa'da tanınmasının nedeni budur.Butun Orta cağ boyunca Avrupa'da boylesine tanınan, hatt XX. yuzyılda bile hakkında araştırmalar yapılan, eserleri yayınlanan Farabi, 950 yılında Şam'da oldu ve Babussagir'e gomuldu. Cenaze namazını Emir Seyfuddevle'nin kıldırdığını ceşitli kaynaklar belirtiyor .Farabi'yi bir kac yonden incelemek gerekir.
Medrese oğrenimi gordukten sonra, Harran ’da felsefe araştırmaları yaptı. Halep ’te Hemedani hukumdarı Seyfuddevle ’nin konuğu oldu. Arap ulkelerinde yaşamıştır. 950 tarihinde Şam ’da vefat etti.
Aristo ’nun etkisinde kaldı. Farabi, ilimleri sınıflandırdı. Onun bu metodu, Avrupalı bilginler tarafından kabul edildi.Hava tklı izahını Farabi yaptı. O, titreşimlerin dalga uzunluğuna gore azalıp coğaldığını deneyler yaparak tespit etti.Bu keşfiyle musiki aletlerinin yapımında gerekli olan kaideleri buldu. Aynı zamanda tıp alanında calışmalar yapan Farabi, bu konuda ceşitli ilaclarla ilgili bir eser yazdı.
Farabi insanı tanımlarken “alem buyuk insandır; insan kucuk alemdir.” Diyerek bu iki kavramı birleştirmiştir. İnsan ahlakının temeli, ona gore bilgidir; akıl iyiyi kotuden ancak bilgiyle ayırır. İnsan icin en yuksek en yuksek erdem olan bilgi, insan beyninin calışması sonucu elde edilemez; cunku tanrısaldır, doğuştandır (Vehbi). Bilimin ise uc kaynağı vardır: Duyu; akıl; nazar. Bilimler ikiye ayrılırlar: Kuramsal (nazari) bilimler; uygulamalı (ameli) bilimler. Ahlak, siyaset, muzik, matematik uygulamalı bilimlere girer. Toplumlarda oz bakımından ikiye ayrılırlar: Erdemli toplumlar ve erdemsiz toplumlar. Bu toplumları yoneltecek en kusursuz devletse, butun insanlığı kapsayan dunya devletidir.
Psikoloji ve metafizik uzerine kitapları buyuk olcude kendi calışmalarını yansıtmaktadır. Aynı zamanda muzik uzerine de Muzik Kitabı(Kitab ’ul-Musika) başlıklı bir kitap yazmıştır. Muzik sanatı ve bilimi uzerine buyuk bir uzman idi ve muzik notaları bilgisine katkıları yanında, birkac muzik enstrumanı da icat etti. Enstrumanını insanları istediği anda ağlatıp guldurebilecek kadar iyi caldığı anlatılmaktadır. Fizikte, boşluğun varlığını gostermiştir. Kitaplarının coğunun kaybolmasına rağmen, 43 mantık uzerine, 11 metafizik uzerine, 7 ahlak uzerine, 7 siyaset bilimi uzerine, 17 muzik, tıp ve sosyoloji uzerine ve de 11′i tefsir olmak uzere 117 eseri bilinmektedir. Daha unlu kitaplarından bazıları, ceşitli ilim merkezlerinde birkac yuzyıl boyunca bir felsefe ders kitabı olarak kalmış olan ve Doğu ’da bazı kurumlarda halen oğretilmekte olan Fusus al-Hikam kitabını icermektedir. Kitab al-Isa al-Ulum kitabı, bilimin sınıflandırılmasını ve esas ilkelerini yeknesak ve faydalı bir tarzodel Şehir ’ kitabı sosyoloji ve siyaset bilimine ilk onemli katkıdır.
Farabi ’nin duşuncesi,kendisinin olumunden yuzyıllarca sonra bile etkisini surdurmuş,Osmanlı uleması tarafından da okunan ve sık sık anılan eserlerden biri olmuştur. Bu etkileme zincirinin en onemli halkalarını, Sasani devlet ilkelerini de Emevi doneminden itibaren ozumleyen Arap devletleriyle, Selcuklu devleti teşkil etmiştir. 17. yy ’da Katip Celebi, Keşf-ul-Funun ’(Fenlerin Keşfi)u yazarken Osmanlı medreseleri “ilm-i siyaset” alanında kitaplarla doluydu.
Bazı Eserleri:
 Kitabu'l-Cem beyne reyey el-hakimeyn (İki Felsefeci Arasındaki Duşuncelerin Uzlaştırılması)
 Ele Alınan Kaynakların Kaynakları
 Medinetu'l-Fadıla (Erdemli Toplumun İlkeleri Ustune Kitap)
 Risale fi Ma'anii'l-Akl(Aklın Anlamları)
 İhsa el-Ulûm musiki el-Kebir (Buyuk Muzik)
 Tasilu ’s-SaÂde