Ebuzziya Tevfik Biyografisi Turkiye ’de “matbaacılığı sanat hÂline getiren kişi” olarak kabul edilir. Ebuzziya Tevfik, 17 Şubat 1849 tarihinde İstanbul ’da doğmuştur. Babası, Maliye Sergi Kalemi memurlarından Konya Kochisarlı Hasan Kamil Efendi'dir. Asıl adı Mehmet Tevfik ’tir. “Ziy ’nın babası” anlamına gelen Ebuzziy unvanını surgunde bulunduğu tÂrihte kendi adını kullanamadığı icin almıştır. Ebuzziya Tevfik, Cevriye Kalfa Sıbyan Mektebi'nden mezun oldu. Babasını kucuk yaşta yitirince oğrenimini bırakarak Maliye Sergi Kalemi'nde calışmaya başladı. Ozel dersler alarak kendisini yetiştirdi. 1864'te Ruzname-i Ceride-i Havadis gazetesinde yazmaya başladı.

Ebuzziya Tevfik, genc yaşta Namık Kemal ve İbrahim Şinasi ile tanıştı. Onların tesirinde kalarak edebiyat hayatına atıldı. Namık Kemal ’in teşviki ile Tasvir-i Efkar Gazetesi ’nde yazılar yayımladı. Arapca, Farsca ve Fransızca'yı oğrendi. Matbaa alanında Avrupa ’daki yenilikleri takip etti. Terakki, Diyojen (dergi), Hayal, Cıngıraklı Tatar, Hakayiku'l-VekÂyi gibi gazete ve dergilerde de yazılar yayınlandı. Memuriyet hayatına Maarif Dairesi ’nde ve Adliye Dairesi ’nde devam etti. Terakkî Gazetesi ’ndeki yazılarıyla basın hayatına atıldı. Daha sonra Mısırlı FÂzıl Mustafa Paşa'nın yardımıyla kendi matbaasını kurdu. Tasvir-i EfkÂr gazete İbrahim Şinasi ’nin 1871 yılında olumu uzerine mirascılarından FÂzıl Mustafa Paşa satın almış; aralarında Tevfik Bey ’in de olduğu dort meşrutiyetci gence vermişti. Diğer ucunun hisselerini Tevfik Bey ’e devretmesi uzerine matbaaya tamamen sahip oldu. Donemin yayın hayatında onemli rol oynadı. Hadika ve İbret gazetelerinin başyazarlığını yaptı. Ayrıca Sirac (Kandil) gazetesini cıkardı.
Ebuzziya Tevfik, 1872 yılında bir tiyatro eseri yazmaya girişti. "Ecel-i Kaza" adlı piyesi yazarın hem ilk kitabı, hem de ilk ve tek telif oyunu oldu. Eser, Gullu Agop yonetimindeki "Tiyatro-i Osmani Kumpanyası"nda sergilendi, ilgiyle karşılandı.
Ebuzziya Tevfik, 1872 yılında memuriyetten ayrılarak, Namık Kemal ’in arkadaşları ile birlikte cıkardığı “İbret” gazetesinde gazetecilik yapmaya başladı. Hukumeti eleştirdiği icin kısa sure sonra İbret Gazetesi kapatılıp, başyazarı Namık Kemal Gelibolu mutasarrıflığı gorevi ile İstanbul ’dan uzaklaştırılınca Ebuzziya Tevfik, onunla birlikte Gelibolu ’ya gitti. Bir sure sonra İstanbul ’a geri donerek "Hadika" isimli bir gunluk gazete kurdu. Gelibolu ’dan yazılarını gonderen Namık Kemal ’in de yazılarının cıktığı ilk sayısı 9 Kasım 1872 ’de cıktı.
Ebuzziya Tevfik, 1873 yılbaşında ilk Turk almanağı olan "Salname-i Hadika" isimli ozel bir yıllık cıkardı. Hadika gazetesi 56. sayıda kapatıldı. Ebuzziya Tevfik, Cuzdan isimli dergi cıkardı ancak o da ilk sayısında toplatılıp kapatıldı. Bunun uzerine 15 Mart 1873'te "Sirac" adlı yeni bir gunluk gazete yayınlamaya başladı.
Vatan YÂhut Silistre piyesinin Gedikpaşa Tiyatrosu'nda temsilinden sonra cıkan olayların ardından İbret ve Sirac gazeteleri kapatıldı; Namık Kemal Magosa ’ya surgune gonderilirken, Ebuzziya Tevfik de Ahmet Mithat Efendi ile birlikte Nisan 1873 yılında Rodos ’a suruldu. Sultan Abdulaziz Han'ın tahttan indirilmesine kadar orada kaldı. 10 Haziran 1876 tarihinde V. Murat ’ın culusuyla affedilerek İstanbul ’a dondu.
Ahmet Mithat Efendi ile birlikte Rodos ’ta kale hapsinde tutulan Ebuzziya Tevfik, surgun yaşamı sırasında mahpusların eğitimi ile meşgul oldu, onların urettikleri el işlerinin gelişmesine, gelirlerinin artmasına katkıda bulundu. “Zindanda Muharrir” adlı aylık dergiyi cıkardı. Victor Hugo'nun Angelo adlı eserinden uyarladığı «Habibe veya Semahat-i Aşk” adlı kitabını yazdı ve yayımladı. «Numune-i Edebiyat-ı Osmaniye» adlı kitabını meydana getirdi.
Rodos ’tan yazılarını İstanbul ’daki yardımcısı Şemsettin Sami'ye gondererek 1875 yılında”Muharrir” adlı bir dergi yayımlamaya başladı. Bu yazılarında dort yaşındaki “Ziya” adlı oğlunun isminden oturu "Ziya'nın babası" anlamındaki “Ebuzziya” imzasını kullanmaya başladı.
Rodos surgununden donduğunde 31 Ağustos 1876 tarihinde sultan olan Abdulhamit II tarafından saraydaki Mutercimin Cemiyeti ’ne uye yapılarak Mithat Paşa ’nın evindeki anayasa hazırlık calışmalarına da katıldı.
Meclis-i Mebusan ’ın feshedilmesi uzerine 1877 yılında Bosna mektupculuğuna atanarak İlayet Gazetesi ’nin yonetimini ustlendi. Ayrıca Bosna Vilayet-i Salnamesi ’nin 1878 tarihli 13. sayısını tipografya baskı ile yeni bir şekilde cıkardı. Bosna ’nın Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından işgali uzerine İstanbul ’a dondu ve matbaacılık alanında calışmaya ağırlık verdi.
Bosna ’dan İstanbul ’a dondukten sonra 1879 yılında “Salname-i Ebuzziya” adlı bir almanak cıkardı. Ancak Abdulhamit II beğenmediği icin tum nushaları yok ettirildi. 1880 yılında ise Salname-i Kamerî adlı yıllığı cıkardı; aynı yıl Rebî-i Marifet adlı yıllığı da bastırdı ve her yıl duzenli olarak cıkarmaya devam etti. ( Bazı yıllarda Nevsal-i Marifet veya Takvim-i Ebuzziya adlarıyla cıkarılmıştır).
Namık Kemal, İbrahim Şinasi, Ziya Paşa, Recaizade Mahmut Ekrem, Muallim Naci, Ahmet Rasim gibi bircok yazarın eserini yayınladı. KutuphÂne-i Ebuzziy adıyla takvim cıkardı. O devir icin ileri baskı tekniğinde yayınlar cıkardı.
1880 yılında “Mecmua-i Ebuzziya” adı altında 15 gunde bir cıkan bir dergi yayımlamaya başladı. Mecmuaların basılmadan evvel Maarif Nezareti ’ne gosterilip incelenmesi kararı uzerine 53. sayıda kapattı dergiyi 1896 Mart ’ında yeniden yayınlamaya başladı. Mecmua-i Ebuzziya, 22 Mayıs 1880'den 1912'ye kadar 159 sayı cıkmıştır. Dergide Namık Kemal ’in mektupları da yayımlanmıştır.
1881 yılında Galata semtinde “Matbaa-i Ebuzziya” adlı matbayı kurdu. Matbaada 1881-1886 yılları arasında "Kitaphane-i Meşahir" ve "Kitaphane-i Ebuzziya" dizi başlıkları altında toplam 114 kitap yayımladı. Kitabphane-i Meşahir, unlu kişilerin hayatlarına dair bir kitap serisidir. 60 kitaplık bir seri duşunuyordu ancak Johannes Gutenberg, Galileo Galilei, Napolyon Bonapart, Diyojen, Benjamin Franklin, Hasan Sabbah, Georges-Louis Leclerc Buffon, Ezop, Bermekîler'den Yahya Bermeki, Harun Reşid ve İbni Sina'ya ait kitapları cıkarabildi.
1889 yılında hanımlar icin Takvimunnisa adlı bir almanak daha cıkardı. Turk matbaacılık tarihi icin cok onemli olan bu almanaklar, Ebuzziya ’nın Avrupa seyahatlerinden topladığı malzemeler, yerli ve yabancı unlulerin hayatları hakkında bilgi iceren kaynaklardır.
1887 yılında fasikuller halinde yayımlamaya başladığı Lugat-ı Ebuzziya isimli Turkceden Turkceye sozluk, 1900 yılında surgune gonderilmesi uzerine, 2. ciltte "Od" maddesinde kalmıştır.
1892 yılında İstanbul Sanat Okulu muduru oldu. 1894 yılında Şûrayı Devlet Bidayet Mahkemesi uyesi olarak gorevlendirildi.
1900 yılında yaptığı işler devlet memurluğuna bağdaşmadığı gerekcesiyle Abdulhamit II yonetimi tarafından Konya ’ya suruldu. Galatasaray Lisesi ’nde oğrenci olan oğlu Talha da onunla birlikte surgune gonderildi. Konya ’da bulunduğu 8 yıl icersinde sanat eseri niteliğinde halılar dokudu, sanat eseri niteliğinde duvar seccadeleri yaptı. Burada yaptırdığı koşkun bahcesinde cicek yetiştirdi.
II. Meşrûtiyet'in îlÂnıyla 1908 yılında İstanbul ’a dondu. Aynı yıl Antalya milletvekili secildi. Bir taraftan Mecmua-i Ebuzziy ’yı yeniden neşrederken, bir taraftan da yeni Tasvir-i EfkÂr Gazetesi ’ni kurdu. Tasvir-i EfkÂr gazetesi 25 Aralık 1912 de KÂmil Paşa kabinesi tarafından kapatılınca gazeteyi once “İntihab-ı EfkÂr” adıyla, o da kapatılınca “Tefsir-i EfkÂr” adıyla cıkardı. Tefsir-i EfkÂr ilk sayısında tatil edildi ve matbaası da kapatıldı. 25 Ocak 1913 ’te Tasvir-i Efkar ’ı cıkarmasına izin verilince gazeteyi son kez 27 Ocak 1913 ’te cıkardı. Ve o gun hayatını kaybetti.
Makale, tiyatro, hÂtıra, biyografi turlerindeki yazıları yanında antoloji, lugat, gazete, kitap, mecmua da cıkarttı. EdebiyÂttan astronomiye, siyÂsetten takvimciliğe kadar her konuda yazı yazmış bir yazardı.
Yeni Osmanlılar adlı aydın hareketinin aktif bir uyesi olan Ebuzziya Tevfik, surekli muhalif bir aydın olarak daha cok siyasi kimliği ile tanındı.
Ebuzziya Tevfik, 27 Ocak 1913 tarihinde İstanbul ’da 64 yaşında olmuştur. Tasvir-i Efkar Gazetesinin yayımını oğulları Talha ve Velid Ebuzziya devam ettirdi. Mezarı, Bakırkoy Mezarlığı ’ndadır.
Eserleri :
Kitapları:
1872 - Ecel-i Kaza (tiyatro)
1873 - Numune-i Edebiyyat-ı Osmaniyye (antoloji)
1873 - Habibe veya Semahat-i Aşk (Victor Hugo'nun Angelo adlı eserinden uyarlama)
Yeni Osmanlılar Tarihi (Tarihi, biyografik)
1887 - Lugat-ı Ebuzziya (sozluk/tek cilt)

Hat Eserleri:
İstanbul Kızıltoprak'taki Zuhtupaşa Camii'nin kûfi hatla yazılan kuşak yazısı Ebuzziya'nın eserleri arasındadır.
İstanbul ’da Yıldız Sarayı yolu uzerindeki Yıldız Hamidiye Camii ‘nin kubbesinde Kûfi hatla, mavi renk uzerine altınla yazılan “Mulk Sûresi” Ebuzziya Tevfik ’in eseridir.