BİLGİSAYAR AĞLARININ YAPISI

Gunumuzde kullanılan bilgisayar ağlarının temeli, şimdiki ismi Savunma ileri duzey araştırma projeleri kurumu olan DARPA’nın onculuğunde gercekleşen ARPANET e dayanır.

Bilgisayar ağları buyukluklerine ve kullanımlarına gore 3 guruba ayrılır.
1-Yerel bilgisayar ağları(lokal area network-LAN)
2-Metropolitan bilgisayar ağları(Metropolitan area network-MAN)
3-Geniş alan ağı(Wide area network-WAN)

Yerel bilgisayar ağları(LAN): Bu konuyla uğraşanların sıklıkla duydukları bir terimdir.

Bir yerel bilgisayar ağının en onemli ozelliklerinden bazıları şunlardır.

A-Yerel bilgisayar ağına bağlı bilgisayarlar, bir yada birkac kilometreden daha buyuk alana dağılmamıştır.
B-Yerel bilgisayar ağındaki veri iletim hızı genellikle 1mbps hızından daha yuksektir.
C-Yerel bilgisayar ağları, genellikle tek bir organizasyon tarafından sahiplenilir ve yonetilirler.

Metropolitan bilgisayar ağları(MAN): Bir şehir yada daha doğrusu bir metropol icinde kurulmuş bilgisayar ağıdır. Genellikle birkac mevcut yerel bilgisayar ağının birleştirilmesi sonucu kurulan ağlardır.

Geniş alan bilgisayar ağları(WAN):Ulke, kıta hatta dunya capındaki bilgisayarların birbirleriyle irtibatlandırılması sonucunda oluşmuş veya kurulmuş olan bilgisayar ağlarıdır. Ağırlıklı olarak iletişim ve bilgi alışverişinde kullanılırlar ve mevcut yerel veya metropolitan ağların birleşmesi ile oluşturulurlar.

Yerel bilgisayar ağlarının diğerlerinden en onemli farkı ve ustunluğu bilgisayar ağının sahibi olan kuruluşun yapacağı yatırıma gore yuksek performans sağlamasıdır. İnsanların yerel bilgisayar ağı kurmalarının en onemli nedenlerinden birisi ellerindeki mevcut kaynakları bir catı altında toplayarak daha verimli kullanılmasını sağlamaktır. Bu duşunceyle yola cıkan bir kuruluş kuracağı ağdaki bilgisayarlar arasındaki veri iletişim hızının da yuksek olmasını ister.bu yuzden hemen hemen butun yerel bilgisayar ağlarında yuksek hızlı bir omurga olur.omurga bir bilgisayar ağının temel bağlantısını oluşturur ve ağın hızını belirler. Omurganın hızı ve fiyatı arasında doğru orantı vardır.yani ne kadar hızlı bir omurga secilirse yatırım maliyet o oranda artar ve yonetimi biraz daha karmaşık hale gelir. Bu durumda daha hassas kriterlerde bir secim gerekir. Omurgaya bağlı olan fakat kendi iclerinde omurgadan bağımsız calışabilme imkanına sahip olan bilgisayarları birbirine bağlayan hatlara ‘segment’ adı verilir.


Aslında bir yerel bilgisayar ağının hızından bahsetmek yerine belirli bir segment indeki hızından soz etmek daha doğru olur. Cunku oluşturulan yapı gereği ağın bazı elemanları ağın tum kullanıcıları tarafından ortak kullanılmakta olup bu ağ elemanı bir duğum noktasını oluşturmaktadır.boyle bir duğum noktasından o zaman dilimi icinde yararlanmaya calışan kullanıcı sayısı hızı tayin etmektedir. Genellikle MAN ve WAN turu buyuk bilgisayar ağlarında kaynak paylaşımının dışında bilgi alışverişi ve iletişim on plana cıktığı icin ve bu ağlara mali destek sağlayan tek bir kuruluş olmadığı veya guclukle sağlandığı icin genellikle ağ hızı cok yuksek değildir. Ustelik uzun mesafe iletişimi icin ozel iletişim ortamları oluşturmak yerine mevcut olan haberleşme ortamlarını kullanmak (telefon hatları yada uydu haberleşmesi) cok daha ekonomik olduğu icin bu ağların hızları yerel bilgisayar ağlarına gore cok daha duşuktur. Yukarıda da belirtildiği uzere burada belirtmemiz gereken bir başka onemli noktada hızın kullanıcı ile de ters orantılı olduğudur. Şuphesiz bilgisayar ağlarında daha cok kullanıcı ve bilgisayar ağa bağlı olacağından bilgisayar ağının hızı da azalacaktır.

Yerel bilgisayar ağlarının diğerlerinden bir başka onemli farkı ise planlamanın daha ciddi bir bicimde yapılması gerekliliğidir. Buyuk bilgisayar ağları coğunlukla onları oluşturan ufak bilgisayar ağlarının ozelliklerine sahiptir. Yeni yerel bilgisayar ağları kurulup buyuk bilgisayar ağlarının birer parcası oldukca, MAN ve WAN’ların da buyuklukleri artar. Bu nedenle belki MAN ların değil, ozellikle geniş alan bilgisayar ağlarının alt yapı tasarımı cok guc ve coğu kez on plansızdır. Yani onceden tespit edilen bir takım verileri kullanarak tasarım yapılmamakta bir takım gelişmelere uyulmak sureti ile oluşturulmaktadır. Oysa yerel bilgisayar ağını kuran organizasyon once detaylı bir calışma ve mali analizler yapar. Bu sayede hem butceye ve gereksinimlere uygun bir ağ kurulur, hem de kurulacak olan ağ planlı aşamalarla genişleme imkanına sahip olur.

Bir yerel bilgisayar ağı kurarken en onemli parametre topolojisidir. Bilgisayar ağının topolojisi ağa bağlanacak olan donanımın birbiri ile fiziksel olarak ne şekilde irtibatlanacağını belirler. Teoride ve kitaplarda cok ceşitli topolojiler bulunmasına rağmen pratikte yerel bilgisayar ağlarında kullanılan belli başlıları şunlardır.

1-Doğrusal (Line,Bus) Topoloji: Bu topolojiye sahip ağda butun bilgisayarlar tek bir veri yoluna doğrudan bağlanır. Bu tur sistemlerde genellikle veri yolu omurgadan başka bir şey değildir. Bu nedenle bu topolojinin kullanıldığı ağlar en duşuk maliyetle ve en az kullanıcılı olarak kurulabilendir. Orneğin bilgisayarlardaki ethernet kartlarının BNC cıkışlarını bir BNC-T konnektoru ve koaksiyel kablo ile bağlayarak sonlandırıcıyla kapatarak doğrusal bağlantı oluşturmak mumkundur.

2-Yıldız (star) Topolojisi: Yıldızın merkezinde bir konsantrator (hub/switch) olur ve diğer butun bilgisayarlar bu merkeze irtibatlanır.

3-Ağac (Tree) Topolojisi: Her duğum noktasında bir hub/swich/konsantrator vardır ve bu Hub/swich/konsantratorler hiyerarşik bir duzen icerisinde bir ust seviye ile irtibatlıdır.

4-Yuvarlak (ring) Topoloji: Butun bilgisayarlar bir cember oluşturacak şekilde birbirlerine bağlıdır.

Yukarıda sayılmış olan topolojilerin sadece bir tanesi ile sınırlı kalma zorunluluğu yoktur. Birbirinden farklı topolojilere sahip birkac ağ birbirine bağlanabilir. Orneğin doğrusal topolojiye sahip bilgisayar grupları ağac topolojisindeki dalları icerecek şekilde bağlanabilir yada yuvarlak topolojiye sahip bir bilgisayar ağı doğrusal topolojiye sahip bir bilgisayar ağına bağlanabilir. Burada onemli olan iki farklı yapının birbirine bağlanması esnasında gerek donanımın gerekse yazılımın birbiriyle uyum sağlaması ve bu uyumu sağlamak icin iki yapı ile uyumlu ara birimler kullanmaktır.

Bir yerel bilgisayar ağında secilmesi gereken ikinci parametre veri iletim ortamıdır. En yaydın olarak kullanılan telli veri iletim bukulu cift,koaksiyel kablo ve fiber optik kablodur.

İki turlu bukulu kablo vardır. Bunlardan ilki korumalı, ikincisi ise korumasızdır. Aslında bukulu cift kablo telefon kablolarından pek farklı değildir. Farkı; telefon kablolarındakinin aksine, cift kablonun birbiri etrafına daha sık bukulu olmasıdır. Bu tur kablolar esas olarak yıldız ve ağac topolojisine sahip ağlarda kullanılır. Diğer iletişim ortamlarına gore daha ucuz ve elastik olmaları ve kolayca doşenebilir olmaları onemli avantajlarındandır. Bir başka hususta kablo iletkenlerinin tek damar olması veya bircok ince damardan olması ve her bir damarın elektrolitik bakırdan yada kalay kaplı elektrolitik bakırdan imal edilmiş olmasıdır. Tek damarlı kabloların sabit bağlantılarda (kablo kanalı icine veya kablo rafı uzerine), cok damarlı kablolar ise hareketli (bilgisayarla priz arasında) bağlantılarda kullanılması gerekir.

Koaksiyel kablo, merkezde bilgiyi ileten bir iletken ve onu tel bir kafes şeklinde cepecevre saran bir başka iletkenden oluşur ve anten kablolarına benzer. Ozellikle doğrusal topolojiye sahip ağlarda kullanılır. Esas itibariyle kullanım amaclarına uygun olarak orta iletkenin capı, karakteristik empedansı, ekran kesiti, kablonun cekim turu gibi bircok ozelliği dikkate alınarak bircok şekilde imal edilmekte ise de bilgisayar iletişiminde kullanılan iki turu vardır. Bunlardan ilki ince koaksiyel kablo(thin ethernet cable), diğeri ise kalın koaksiyel kablo(thick ethernet cable) olarak adlandırılır ve farklı karakteristiklere sahiptirler. İnce koaksiyel kablonun en cok kullanılan orneği 50 ohm karakteristik empedansa sahip, 0.25 inc capında RG-58 kablosu, kalın koaksiyel kablonun ki ise 0.4 inc capında RG-6 kablosudur.

Fiber optik kablo, diğerlerinden daha farklı olarak, ışık demetini cam fiberlerinden oluşmuş olan kabloda yayarak iletim sağlar. İletim hızı diğerlerine gore cok daha hızlıdır. Işık ile iletim yaptığı icin elektromanyetik ışımalara maruz kalmaz. Ancak, daha pahalı ve elastiktir. Son zamanlarda en yaygın kullanımı da ring topolojiye sahip ağlar uzerindedir. Şirketimiz uygulamalarında 200 mt ve daha uzak binalar arasında kullanılmaktadır.

Kullanılan topoloji ve iletim ortamına gore yerel bilgisayarlar ağında bilgi iletim hızı da değişir. Bilgi iletim hızı boş birimi ile gosterilir ve saniyede iletilen bit anlamına gelir.

Ağın hızını belirleyen esas faktor yukarıda sayılanların dışında, bu konuda belirlenmiş olan standartlardır. Bugun butun yerel bilgisayar ağları, Elektrik ve Elektronik Muhendisleri Enstitusu (IEEE) tarafından belirlenmiş olan ve daha sonra uluslar arası standartlar organizasyonu tarafından uluslar arası yapılan bir dizi standarda uymak zorundadırlar. Bunların en unlu olanları IEEE-802 serisi yada o serinin uluslar arası karşılığı olan ISO-8802 serisi standartlarıdır. Aslında bu standartlar yerel bilgisayar ağının ne şekilde kurulacağını değil bilgisayar ağında bilginin nasıl paketleneceğini ve transfer edileceğini belirler. ISO nun belirlemiş olduğu Acık Sistem Bağlantısı ağ referans modeline gore bir bilgisayar bağlantısı yedi katmandan oluşur. Bu katmanların her biri diğer katmanları tamamlayan ozellikte; yani kendisinden onceki ve sonraki ile arabirim olma ozelliğinde ve tek başına tanımlı bir gorevi yerine getirebilecek yeterliliktedir.


İNTERNET ERİŞİMİ

İnternet değişik yapıdaki donanımlara ve işletim sistemlerine sahip bilgisayar aglarının birbirlerine ceşitli haberleşmne hatları ile ortak bir iletim protokolu kullanılmasıyla bağlandığı dunya capında bir bilgisayar ağıdır.

Bu ağ uzerindeki sistemler birbirleri ile kesintisiz 24 saat veri iletişimi ve haberleşme imkanına sahiptirler.İnternet vasıtasıyla dunyanın herhangi bir yerindeki internet kullanıcısı baska bir yerdeki kullanıcı ile bu sistem uzerinden haberleşebilir.İnternetin bir sahibi yoktur ancak duzenli calışmasını saglayan gonullu kuruluslar vardır.

İnternetin temel işlevi haberleşmedir ilk once teknolojik haberleşme amaclanırken evrenselleşmesini takiben gunumuzde her turlu konuda haberleşme yapmak mumkun hale gelmiştir.
__________________