Dunyada ordu kavramı ilk olarak Asurlular doneminde ortaya cıktı. Modern anlamda ve devamlılığı olan ilk ordu dediğimizde de cok uzağa gitmiyor, Osmanlı İmparatorluğu ’ndaki Yeniceriler ile karşılaşıyoruz.
Tabii ki eski cağlardan bu yana farklı ulkelerin orduları; kapasiteleri, savunma-saldırı yontemleri, ekipman olanakları gibi pek cok yonden fark gosterdi. Ancak dikkatli incelediğimizde her ordunun uniformasının kendine ait bir renge ve gosterişli detaylara sahip olduğunu gorebiliyoruz.
Gosterişin sebebi psikolojik ustunluktu.
Uniformaların bu şekilde gosterişli tasarlanmasının altında yatan neden, uniforma gorselliğinin savaş meydanında psikolojik bir ustunluk yarattığına inanılması. Aslında bunun bir benzerini spor musabakalarındaki takım formalarında hÂl gorebiliyoruz. Mesela bazı futbol kulupleri; aslan, kaplan, kartal gibi yırtıcı hayvanların motiflerini formalarına işleyebiliyor.
Uniformalardaki bu gosteriş bir kenarda dursun, daha ilginc olansa renklerin alıştığımız 'hÂki' tonlarından uzak olması.
Orneğin, yukarıda da bahsettiğimiz Yeniceriler, genellikle Osmanlı İmparatorluğu ’nda gucu temsil ettiğine inanılan kırmızı renkli uniformalar giyiyorlardı.
Yine I. Napolyon (Napolyon Bonapart) tarafından yonetilen ve Fransız İmparatorluğu'na sayısız zafer kazandıran Grande Armée yani ‘Buyuk Ordu ’ya bakalım.
Napolyon ’un askerleri, gunumuzde alışık olduğumuz hÂki yeşili tonlarının aksine Fransa bayrağının rengini yani lacivert, kırmızı ve beyazı taşımayı tercih etmişlerdi.
Peki ne oldu da yukarıdakiler gibi sayısız orneğe rağmen askeri uniformalar sadece hÂki ve yeşil tonlarına dondu?
Aslında cevabın altında oyle buyuk bir gizem yatmıyor. Bu radikal değişikliğin temel sebebini oğrenmek icin kılıc-kalkanla yapılan savaşlardan ateşli silah kullanılarak yapılan savaşlara gecilen donemi duşunmek yeterli.
Kılıc gibi silahlarla daha dar alanlarda yapılan savaşlarda parlak, renkli ve heybetli kıyafetler bir sorun teşkil etmezken; ateşli silahlarla yapılan daha uzak menzilli savaşlarda sizi direkt hedef haline getiriyordu. Bu sebeple savaş teknolojilerinin ve ateşli silah kullanımının artmasından bu yana hÂki yeşili gibi renkler orduların uniforma kullanımlarında yaygınlaştı.
HÂki kamuflajın ilk orneklerini İngiliz ordusu verdi. Korgeneral Harry Burnett Lumsden 1850 ’li yıllara donduğumuzde Hindistan ’da somurgecilik arayışındaki İngiliz ordusu, alışılagelmiş klasik kırmızı-beyaz uniformayı tercih ediyordu. Bu renkteki bir uniforma, birliği catışma sırasında kolay hedef haline getiriyordu.
Donemin korgenerali Harry Burnett Lumsden bu sorunun farkına varmış ve cozum arayışına başlamıştı. Aklına ilk gelen fikir, uniformaların uzerine camur, toz ve cay dokerek onları arazi rengine yaklaştırmak oldu. Artık askerleri ayırt etmek daha zordu ve fikir sonuc vermişti.
HÂki isminin doğuşu nasıl oldu?
Toprak rengine oldukca yakın olan bu uniformalara Hintce "toprak" rengi anlamına gelen 'khaki' adı verildi. Bu kelime, dilimize daha sonra 'hÂki' olarak gecti.
Ve ulkeler, renkli uniformalar yerine haki kamuflajları tercih etmeye başladı
İlerleyen yıllarda farklı ulkelerinde benimsediği bu uniforma anlayışı, savaş stratejilerinin gelişmesiyle paralellik gostererek uzerinde desenlere de yer vermeye başladı. Savaş sırasında aynı birlikteki askerlerin birbirini daha rahat tanıyabilmesi icin bu desenler ulkelere gore ozelleştirildi. Hatta Fransız ve İngiliz orduları, bu konuda ressamlarla bile calıştı ve askeri uniformalar bu geliştirmelerle gunumuzdeki kamuflaj halini aldı.
Kısaca ozetlersek; daha ilkel donemde gosteriş ve gucu simgeleyen askeri uniformalar; savaş teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte kazanma ve guvenlik stratejilerinin doğrudan bir unsuru haline geldi. Biz şimdilik bu savaş teknolojilerini ve stratejilerini bir kenara bırakarak, iceriğimizi Ulu Onder Mustafa Kemal Ataturk ’un şu sozleriyle noktalayalım:
''Savaş zaruri ve hayati olmalıdır. Milletin hayatı tehlikeye maruz kalmadıkca savaş bir cinayettir.'' Bu tarz icerikleri okumaktan hoşlanıyorsanız, şu iceriklere de goz atabilirsiniz: Webtekno'yu Threads'de takip et, haberleri kacırma