Maalesef pek cok acı tecrube sonucu oğrendik ki ulkemiz dunyanın en aktif fay hatlarından bazılarının uzerinde bulunuyor. Yetmezmiş gibi sel, heyelan ve orman yangını başta olmak uzere sayısız felaket, ulkemizi surekli tehdit ediyor. Fakat farkında bile değiliz ama karşı karşıya olduğumuz bir tehlike daha var. volkan patlaması. Evet, ulkemizde Erciyes Dağı gibi pek cok aktif ama uykuda olan volkan var.
Endişelenmeyin, bunlar hemen yarın patlamayacak ama tıpkı deprem gibi eminiz bir gun olacak. Pek cok kişi aslında patlamadan ziyade aktif volkanların 6 Şubat 2023 tarihindeki gibi buyuk depremlere neden olup olmayacağını merak ediyor. Hatta bu volkanlarda gorulen sıcak su cıkışı da duyanları epey korkutmuştu.
Erciyes Dağı ozellikleri: Konumu, yuksekliği ve volkanizması Erciyes Dağı, Kayseri ilinin 25 kilometre uzağındaki guneybatı bolgesinde bulunan Sultansazlığı isimli ovalara komşu bir stratovolkandır. Gunumuzden yaklaşık 20 milyon yıl once oluştuğu tahmin edilen Erciyes Dağı, 3917 metrelik zirvesi ile İc Anadolu bolgemizin en yuksek dağıdır. 3300 kilometrekarelik oldukca geniş bir alanı kaplar.
Erciyes Dağı bir staravolkan yani sertleşmiş kul, tuf ve kul tabakasından oluşmuş bir volkandır. Roma donemi madeni paralarında aktarıldığına gore Erciyes Dağı ’nın en son milattan once 253 yılında patladığı duşunuluyor. Erciyes Dağı aktif durumda ama uzun zamandır uykuda olan bir volkanik yapıdır.

Erciyes Dağı bir gun uyanıp da patlayabilir mi? Daha once buradaki yazımızda tum detaylarıyla anlattığımız gibi ulkemizde 10 tanesi aktif, 5 tanesi aktif olma potansiyelli 15 volkan var. Teknik olarak bir volkanın aktif kabul edilmesi icin en son 10 bin yıl once patlamış olması gerekiyor. Erciyes Dağı patlayalı 2 bin yıldan biraz fazla olduğuna gore oldukca aktif olduğunu soyleyebiliriz.
TUBİTAK ile Bristol Universitesinin birlikte yuruttuğu araştırmanın raporuna gore ulkemiz, dunyada volkanik faaliyet bulunan 95 ulke arasında en riskli 14. ulke. 2100 yılına kadar ulkemizde bir volkan patlaması yaşanma ihtimali ise yuzde 70 ’in uzerinde. Bu oranın risk oluşturmasının nedeni, volkanik yapıların etrafında yoğun yerleşim olması ve bu nedenle oluşacak kucuk bir patlamanın bile ağır sonuclar doğurma ihtimali.
Aktif durumda bir volkan olan Erciyes Dağı ile 6 Şubat depremlerinin bir bağlantısı var mı? 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş, Pazarcık ve Elbistan merkezli 7.8 ve 7.5 buyukluğundeki depremler maalesef on binlerce insanımızı kaybetmemize neden oldu. Ulkemizin yaşadığı en buyuk felaketlerden olan bu depremi art arda gelen artcı sarsıntılar izledi ve hasar inanılmaz bir boyuta yukseldi.
6 Şubat depremlerinden kısa bir sure sonra Erciyes Dağı ’nda ilginc bir değişim gozlemlendi. Dağın etrafında sıcaklığı 86 dereceye varan bir su cıkışı meydana geldi. Bunun uzerine herkes bu iki olay arasında bir bağlantı olduğunu duşundu ama herhangi bir ilişki yok. Fakat sıcak su cıkışı ile deprem arasında bir ilişki gercekten de var.
Sıcak su cıkışı nedeniyle volkanik aktivite başladığı soylentisi ne kadar doğru? Erciyes Dağı cevresinde bu tur bir sıcak su cıkışı olması akıllara direkt olarak volkanın patlama ihtimalini getirdi ve buyuk endişeye neden oldu. Konu hakkında acıklama yapan paleosismoloji uzmanı Prof. Dr. Ramazan Demirtaş, sıcak su cıkışının son derece normal olduğunu ve ne volkan patlamasıyla ne de 6 Şubat depremleri ile ilgili olduğunu soyledi.
Demirtaş ’ın aktardığına gore 28 Şubat-10 Mart 2023 tarihleri arasında Erciyes Dağı cevresinde buyuklukleri 4.3 ve 4.9 arasında değişen pek cok kucuk deprem oldu. Faylar yuzeysel olarak acıldığı icin de sıcak su cıkışı yaşandı. Bu tur olayların depremlerin ikincil etkisi olarak son derece normal durumlar olduğu biliniyor.
Peki bir volkan patlamasından ne zaman şuphelenmek gerekir? Yine paleosismoloji uzmanı Prof. Dr. Ramazan Demirtaş ’ın aktardığına gore cok buyuk bir deprem ya da birkac kucuk deprem ile hemen volkan patlamasından endişe etmemize gerek yok. Eğer Erciyes Dağı ve cevresinde cok kısa bir zaman dilimi icerisinde binlerce ve hatta on binlerce mikro deprem yaşanırsa işte o zaman bir volkan patlaması ihtimali doğabilir. Fakat tıpkı depremlerin oluşumu gibi volkanların da ne zaman patlayacağını onceden bilmemiz pek mumkun değil.
Ulkemizde bir gun bir volkan patlaması yaşanırsa ne yapmamız gerekiyor? İstatistikler yalan soylemez. Belki yarın değil ama bir gun mutlaka ulkemizde bir volkan patlaması yaşanacak. O gun geldiği zaman tıpkı her felakete olduğu gibi ona da hazırlıklı olmalıyız. Deprem cantası gibi bir acil durum cantası hazırlamak ilk yapmanız gereken şey cunku temel ihtiyaclara ulaşmamız o sırada imkansız olabilir.
Bu tur bir felaket yaşandığı zaman kulağınız yetkililerde olmalı. Cunku felaketin boyutuna gore acil tahliye gerekebilir. Tahliye emri geldiği anda vakit kaybetmeden acil durum cantanızı yanınıza alarak bolgeden uzaklaşmalı ya da yetkililerin yonlendirdiği alanlara gitmelisiniz. Acil durum cantanızda deprem cantasından farklı olarak N-95 maskesi bulunmalı cunku volkan patlaması sırasında korkunc bir kul bulutu her yeri kaplar.
Bazı durumlarda yetkililer tahliye değil, evde kalınmasını soylerler. Bu emre de kesin bir şekilde uymalı ve ozellikle bol bol su takviyesi yapmalısınız. Dışarı cıkmanız gerekirse mutlaka bir dış kıyafet giymeli ve eve girerken onu cıkarmalısınız. Cunku kuller uzerinize yapışacaktır. Gozlerinizi de bu kullerden korumanız son derece onemli. Elbette boyle bir durumda sizden daha şanssız olanlara yardım etmeyi unutmayın.
Ulkemizdeki aktif volkanlardan bir tanesi olan Erciyes Dağı bir gun patlar mı, 6 Şubat depremleri ile bağlantısı nedir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Yaşanan felaket ne kadar buyuk olursa olsun soğukkanlılığınızı korumayı ve yalan yanlış bilgiler yerine bilime kulak vermeyi lutfen ihmal etmeyin.
Kaynaklar: Volcano, MTA, Paleosismoloji Uzmanı Dr. Ramazan Demirtaş Webtekno'yu Threads'de takip et, haberleri kacırma