Sevap ve gunah yazılma işlemi kac yaşında başlar? Amel defteri ne zaman acılır? Kişi dini vecibelerden ne zaman sorumlu tutulur?Amel defteri, insanların dunyada kabul ettikleri inanclarla, yaptıkları işlerin kaydedildiği ve ahirette kendilerine takdim edileceği bildirilen deftere verilen isimdir.
Kur ’Ân, “Allah kimseyi gucunun yettiğinden fazlasıyla mukellef tutmaz.” (Bakara Sûresi: 286) buyurmuştur. Guc yetirme sınırı teklif yaşıdır, yani mukellef olma yaşıdır. Peygamber Efendimiz (asm) “guc yetirme” sınırını, yani mukellef olma yaşını şoyle bildirmiştir: “Kalem uc kişiden kaldırılmıştır:
Uyanıncaya kadar uyuyandan. Delikanlı oluncaya kadar cocuktan. Akıllanıncaya kadar deliden.”(Tirmizî, Hudud, 1) İnsanların hayır ile şerri, hak ile bÂtılı ayırt edebilmeleri yani akil ve bÂliğ olduktan sonra mumkun olduğundan, Rabbimiz mahşerde dunya hayatımızın cocukluk devresinden hesap sormamakta, ancak bÂliğ olduktan sonraki gunlerimizden başlayarak namaz, oruc gibi ibadet mukellefiyetlerimizi suÂl etmekte, boylece dinî mukellefiyetlerimiz buluğ cağından sonra başlamış olmaktadır. Şu kadar var ki, buluğ zamanı tarih olarak kesin değildir. Erkek on iki (12), kız dokuz (9) yaşından başlayarak, on beş (15) yaşlarına varıncaya kadar gecen her ay ve gunde buluğa erme hissi teşekkul edebilir. Erkekde ihtilÂm olma, kızda ise ay hÂli gorme şeklinde kendini gosteren bu beşerî ve cinsî hissin başladığı gunden itibaren mukellefiyetlerin her biri ayrı ayrı amel defterine ya “yerine getirdi” ya da “getirmedi” şeklinde yazılır.
Cocukta on beş (15) yaşına kadar ihtilam veya Âdet donemi olmaz ise, on beş (15) yaşından sonra hukmen buluğ yaşında sayılır. Buluğdan sonra her kadın ve erkek mumin icin amel defteri artık acılır. Bu yaşa giren cocuklarımız dinin emir ve yasaklarıyla mukelleftirler. Cocuklarımıza sorumluluklarını Peygamber Efendimiz ’in (asm), “Mujdeleyiniz. Nefret ettirmeyiniz. Kolaylaştırınız. Zorlaştırmayınız.” (CÂmiu ’sSağîr, 4/ s.1374 (H. No: 3118)) Emri cercevesinde hatırlatalım. İhmal ettiklerinde şefkatle ve sabırla onları teşvik edelim.
Allah insanları değişik yapıda yaratmıştır. Bu da mukellefiyet yaşının değişik olmasının bir sebebi olarak gosterilebilir. Ancak ortalamaya tabi tutulduğunda, insanlar hemen hemen yakın donemlerde buluğ yaşına ermektedir.
BULÛĞA ERMEK NE DEMEKTİR? Bulûğa ermek, cocukluktan cıkıp erginlik cağına girmek, cinsî duygu ve hisler kendisinde başlamış bulunmak demektir.
BULÛĞ CAĞI NE ZAMANDIR? Bulûğ cağı, İslÂm Âlimlerinin coğunluğuna gore kızlarda 9-15; erkeklerde 12-15 yaşları arası olarak belirlenmiştir. Yalnız İmam-ı A'zam Hazretleri, bulûğ cağının sonu olarak kızlarda 17; erkeklerde ise, 18 yaşını kabul eder.
BULÛĞA ERİLDİĞİ NASIL BİLİNİR? Kişinin bulûğa ermesi erkeklerde ihtilÂm denilen cinsî boşalmanın olması; kızlarda ise hayız ve aybaşı adı verilen muayyen hÂlin ortaya cıkması ile gercekleşir.
KAC CEŞİT BULÛĞ VARDIR? Ay hÂli veya ihtilÂmla bulûğa ermeye "tabiî bulûğ" denir. Tabiî bulûğ yoluyla ruşdune eren kişi, bulûğa erdiği andan itibaren mukellefiyet altına girer. BÂzan olur ki, erkek ve kız, yaş olarak bulûğ cağına girdikleri halde, kendilerinde ihtilÂm ve ay hÂli gorulmez (Boyle erkek cocuklara "murÂhik", kızlara da "murÂhika" denilir.)
Bu durumda mukellefiyetin başlangıcı olarak bulûğ cağının sonu kabûl edilen onbeş yaş esas alınır. Yani, onbeş yaşına basan kız veya erkek, henuz tabiî şekilde bulûğa ermemiş olsalar da, artık hukmen bulûğa ermiş sayılır ve teklif altına girerler. Bu şekilde bulûğa ermiş sayılmaya da, hukmî bulûğ denir.
İslam ve İhsan
COCUK TERBİYESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR