Heva ve heves ne demektir? Heva ve heves ile ilgili hadisler...Hev ve hevesi terk etmekle ilgili hadisler ve hadislerin acıklaması…
1- Ebû Hureyre (r.a) ’den rivÂyet edildiğine gore Resûlullah şoyle buyurmuştur:
“Cehennem, nefse hoş gelen şeylerle kuşatılmış; cennet de nefsin istemediği şeylerle cepecevre sarılmıştır.” (BuhÂrî, RikÂk, 28; Muslim, Cennet, 1. Ayrıca bkz. Ebû DÂvûd, Sunnet, 22; Tirmizî, Cennet, 21; NesÂî, EymÂn, 3)
2- Ebû Hureyre ’den (r.a) rivÂyet edildiğine gore Resûlullah şoyle buyurmuştur:
“Allah TeÂl cenneti yarattığı vakit Cibrîl ’e:
«–Git ona bir bak!» buyurdu. O da gidip cennete baktı ve:
«–Ey Rabbim! Senin izzetine yemin olsun ki, cennetin bu guzelliğini işitip de ona girmeyen kimse kalmayacaktır» dedi.
Allah TeÂl cennetin etrafını nefsin hoşlanmayacağı şeylerle kuşattı. Sonra:
«–Ey Cibrîl! Şimdi git ona bir daha bak!» buyurdu.
CebrÂil (a.s) gidip bir daha baktı. Sonra da:
«–Ey Rabbim! Senin izzetine yemin olsun ki, ona hic kimsenin giremeyeceğinden korkarım» dedi.
CenÂb-ı Hak, cehennemi yaratınca yine:
«–Ey Cibrîl! Git, bir de şuna bak!» buyurdu.
O da gidip baktı ve:
«–Ey Rabbim! İzzetine yemin olsun ki, işitenlerden kimse ona girmeyecektir!» dedi.
Allah TeÂl onun etrafını nefsin hoşlandığı şeylerle kuşattı. Sonra da:
«–Ey Cibrîl! Git ona bir kere daha bak!» dedi.
O da gidip baktı. Sonra geldi ve:
«–Ey Rabbim, izzetine yemin olsun, tek bir kişi kalmayıp herkesin ona gireceğinden korkuyorum» dedi.” (Ebû DÂvûd, Sunnet, 21-22/4744; Tirmizî, Cennet, 21)
3- Ebû Berze ’den (r.a) rivÂyet edildiğine gore Nebiyy-i Ekrem şoyle buyurmuştur:
“Sizin hakkınızda en cok korktuğum şeylerden biri, mîdeleriniz ve iffetleriniz hususunda sizi azgınlığa surukleyen şiddetli arzular, diğeri de hev ve hevesinizin sizi dalÂlete duşurmesidir.” (Ahmed, IV, 420, 423; Heysemî, I, 188; Ebû Nuaym, Hilye, II, 32)
4- Ebû MÂlik el-Eş ’arî (r.a) der ki:
Ashab-ı KirÂm Peygamber Efendimiz ’e:
“–Ey Allah ’ın Resûlu! Bize bir dua oğretin de sabahleyin, akşam olunca ve yatağımıza yattığımızda onu okuyalım!” dediler.
Resûlullah onlara şoyle demelerini tavsiye etti:
“Ey goklerin ve yerin yaratıcısı, gizliyi ve aşikÂrı bilen Allah ’ım! Sen her şeyin Rabbisin. Senden başka ilÂh olmadığına melekler de şahitlik eder. Biz nefislerimizin şerrinden, kovulmuş olan şeytanın şerrinden, onun bizi şirke duşurmesinden, aleyhimize olacak kotu işleri yapmaktan veya bir Muslumana zarar verip kotulukte bulunmaktan sana sığınırız.” (Ebû DÂvud, Edeb, 100-101/5083)
HADİSLERİN ACIKLAMASI CenÂb-ı Hak, imtihan dunyasına gonderdiği insanı, hayra da şerre de istîdatlı olarak yaratmıştır. Ona fucûru da takvÂyı da oğretmiştir. Butun işlerde “Bu kotudur, şer ve gunahtır, nefsi fenalığa suruklemektir, dolayısıyla bunu yapma! Şu da takvÂdır, hayır ve itaattir, fenÂlıktan korunmadır, bunu yap!” diye şerri ve hayrı, kotu ve iyiyi, zarar ve faydayı ilhÂm ederek birinden sakındırmış, diğerini yapmanın ise iyi olacağını telkin etmiş ve bildirmiştir. (Şems 91/7-8)
Buna ilÂveten CenÂb-ı Hak, peygamberler ve kitaplar gondermek sûretiyle doğru ve yanlışı acıkca beyan etmiş, helÂl ve haram diye olculer koymuştur. Sonra da akıl, idrÂk ve irÂde verdiği insanı imtihan etmek icin, bu iki yol arasında kendi tercihi ile başbaşa bırakmıştır.
Âyet-i kerimede şoyle buyrulur:
“Ona hayır ve şer iki yolu da gostermedik mi?” (Beled 90/10)
Ancak insanın nefsi, şeytanın da saptırmasıyla helÂllerden ziyÂde haramlara heves eder. Yasaklar ve cirkinlikler ona daha guzel ve cÂzip gelir. Nefis; ibadetlerin, hayr u hasenÂtın meşakkatine, zorluklarına ve bedeline katlanmaktan hoşlanmaz. Kolayına gelen ve hoşuna giden zevk, eğlence, menfaat gibi şeylere yonelir. İşte buna nefsin hev ve hevesi denir.
HEVA NEDİR? HevÂ; istek, heves, meyil, şÃ‚hinin inişi gibi hızla suzulup inmek, duşmek, mahvolmak, kabın boş olması, sonucsuz ve değersiz gibi mÂnÂlara gelir. Daha cok, nefsin akıl ve din tarafından yasaklanan kotu arzulara duyduğu temÂyule; doğruluk, hak ve faziletten saparak haz ve menfaatlere yonelmesine denir. Dolayısıyla hev ve hevesi terk etmek, bir mu ’minin en muhim vasıflarından biridir. Cunku hevÂ, aklın Âfetidir.
İnsanoğlu bu Âleme kulluk imtihÂnı icin geldiğinden, olum Ânına kadar nefsin hev ve hevesleriyle mucÂdele etmek, onu ibadet ve hayırlara sevketmekle vazifelidir. İnsan, velÂyetin en ust derecelerine dahî yukselse; dunya, nefis ve şeytanın hîle, vesvese ve tuzaklarıyla her an karşı karşıyadır. ZÂten kulluğun kıymeti de, bu tehlikeleri bertarÂf edip şu fÂnî Âlemin cezbedici aldatmacalarından sıyrılarak takvÂya burunmek ve netîcede Hakk ’a yonelmektedir.
Ancak nefsin hevÂsı ile mucÂdele o kadar kolay bir mesele değildir. Bu sebeple “Buyuk Cihat” olarak isimlendirilmiştir.
Resûlullah, hev ve heveslerine karşı mucÂhede yapan kimseleri:
“(Hakîk&#238 mucÂhit, nefsine karşı cihat eden kimsedir” diye medhetmiştir. (Tirmizî, FedÂilu ’l-CihÂd, 2/1621; Ahmed, VI, 20)
Cunku cephedeki cihat farz-ı kifÂye iken, kişinin hevÂsıyla cihatı farz-ı ayındır.
EN BUYUK CİHAT İbrÂhim bin Edhem (r.a) der ki:
“Cihatın en şiddetlisi hev ile mucÂhededir. Kim nefsini hevÂsından menederse dunyadan ve onun belÂlarından rahata kavuşur. Onun eziyet ve sıkıntılarından korunmuş ve selÂmete ermiş olur.” (Ebû Nuaym, Hilye, VIII, 18)
CenÂb-ı Hak, nefislerini tezkiye ederek gunahlardan temizleyen, takv ile terbiye ederek geliştiren ve feyizlendiren kimselerin, gercek kurtuluşa ereceklerini ust uste ettiği en kuvvetli yeminlerle haber vermiştir. (Şems 91/1-9)
NEFSİ TEZKİYE ETMEK Nefsi tezkiye etmek; onu kirletecek kufur, cehÂlet, kotu duygular, yanlış inanclar, fena huylar, hev ve hevesler gibi mÂnevî kirlerden temizlemektir.
Nefsini korumayıp gunahlarla alcaltarak karanlıklara gomen hileci kimseler ise, onu bozup fenalaştırmak sûretiyle gercekten zarar ve husrana uğramışlardır. CenÂb-ı Hak bunu da ust uste yaptığı pek cok yeminden sonra haber vermiştir. (Şems 91/1-10)
Cunku tezkiye edilmeyen ve kendi başına serbest bırakılan nefis, sınır tanımaz şehvet ve arzulara gomulerek sahibini saptırır ve onu hem dunyada, hem de Âhirette felÂketlere surukler.
Nefsinin hevÂsına tÂbî olan kimse akılsız ve Âciz bir insandır. Nefsi ona hem yanlışlar yaptırır, hem de Âhirette kurtulabileceğine dÂir umitler verir. HevÂsına tÂbî olan bu Âciz insan, hem dunyada Allah ’a isyan etmek hem de Âhirette cennete girmek gibi bir şeyin olamayacağını bir turlu anlamak istemez. Kalbinin temiz olduğu, Allah ’ın merhametle muÂmele edeceği kuruntularıyla avunup durur. Bunları Peygamber Efendimiz ’in şu hadis-i şerifinden anlıyoruz:
“Akıllı kişi, nefsine hÂkim olan ve olum sonrası icin calışandır. Âciz kişi de, nefsini hevÂsına tÂbi kılan ve Allah ’tan dileklerde bulunup duran (bunu kÂfî goren)dir.” (Tirmizî, KıyÂmet, 25/2459. Ayrıca bkz. İbn-i Mace, Zuhd 31; Ahmed, IV, 124; HÂkim, IV, 251)
İnsan, nefsinin hevÂsına uyduğunda, rûhunu faziletli ve erdemli şeylerle temizlemekten uzaklaşıp onu kotu ameller ve cirkin ahlÂk ile fesada verir. Sonunda onu hayvÂnî gÂyeler, şeytÂnî ve karanlık hislerle curutup kokutarak maddiyÂta gomer ve cehenneme atılmaya mustahak hÂle getirir.
Bu sebeple Allah dostları, nefsin hev ve heveslerini, dînî ve ahlÂkî hayatları icin en buyuk tehlike olarak gormuşlerdir. Cunku Peygamber Efendimiz, “kendisine tÂbi olunan hev”yı, helÂk edici şeyler arasında zikretmiştir. (Ebû Nuaym, Hilye-tu ’l-evliyÂ, II, 343; VI, 268-269; Beyhakî, Şuab, II, 203/731)
TÂbiînin buyuk Âlimlerinden MucÂhit şoyle demiştir:
“Allah ’ın şu iki nimetinden hangisi daha buyuktur: Beni İslÂm ’a hidayet etmiş olması mı, yoksa nefsin hevÂsından korumuş olması mı, bilemiyorum?!” (DÂrimî, Mukaddime, 30)
HÂris el-MuhÂsibî de der ki:
“Duşmanın olan şeytandan sana neler gelirse hepsi nefsinin hevÂsı aracılığıyla gelir.” (er-RiÂye, s. 325)
Nefsin hev ve hevesi karşısında son derece uyanık ve dikkatli olmak îcÂb eder. Aksi takdirde insan aldanır, nefsin oyununa gelir ve onun sayısız tuzaklarından birine duşer.
MevlÂn Hazretlerinin Mesnevî ’sindeki nefis ve onun hevÂsıyla ilgili îkazlarından bir kısmı şoyledir:
“Nefis sahibi kimse kendi icindeki nefsi bırakır da duşman nerede diye hÂricte aranır.”
“O nefis sahibi olan kimsenin asıl duşmanı kendi vucûdu icinde nÂz u naîm ile beslendiği hÂlde, hÂricindekilere kin ve adÂvet gosterir, hiddet ve şiddetle elini ısırır.”
“Oğul; nefsinin sûretini gormek istiyorsan yedi kapılı cehennemin tÂrifini oku!”
“Nefis dediğin uc koşeli dikendir. Her nasıl koysan batar; onun zarar ve sıkıntısından nasıl kacıp kurtulursun?”
“Hev ve hevesi terk ateşini, o diken gibi olan nefse vur ve hayırları var eden Allah ’ın lûtuf ve keremine sarıl!”
“Bu alcak nefis seni fÂnî bir kazanca sevketmek ister. Ne vakte kadar o fÂnî kazancla oyalanacaksın, şimdiye kadar oyalandığın yeter artık.”
“Nefis, hayra ve salÂha dÂir sana tÂze tÂze vaadler verdiği hÂlde binlerce defa o vaadleri, o tevbeleri bozar.”
“Omur, bin sene bile sana muhlet verse, nefsin her gun yeni bir bahÂne bulur.”
“Eğer o alcak nefis, senden, mÂnevî kazanc sağlayacak sÂlih ameller isterse sakın aldanma! Bu talebin arkasında o duşman nefsin bir hilesi vardır.”
“Nefsin sağ elinde tesbih ile Kur ’Ân vardır, ancak yeninde de hancer ve kılıc saklıdır.”
“Dikkatli ol! Bir ceylanı avlamak icin atını koşturursun; fakat, sen bir domuza av olursun! Yani sen Hak yolunda yurumek isterken nefse esir olursun.”
“Allah sarhoşu olanlardan başka butun insanlar, cocuk mesÂbesindedir. Hev ve hevesten kurtulmuş olanlardan başkası bulûğa ermiş değildir.”
“Ey bî-namaz/namazsız kimse, sen aklı bağlamış, hev ve hevesin iki elini de serbest bırakmışsın.
Eğer hev ve hevesin ellerini bağlayıp, cilÂcı olan kalbin ellerini serbest bıraksaydın, demir gibi olan kalb, gayb aynası olur ve butun sûretler orada gorunurdu.”
Hak dostlarının ısrarla vurguladığı gibi, hev ve heves, şeytanın en buyuk tuzağıdır. Ona kapılan insan coğu zaman yanlış yaptığını bile anlamaz. Kendini oylesine kaptırır ki gunahlarına istiğfÂr edip Allah ’a donmek aklına bile gelmez.
İmam EvzÃ‚î şoyle anlatır:
Şeytanların başı olan iblis dostlarına:
“Âdemoğullarına hangi yonden ne ile yaklaşıp kandırıyorsunuz?” demiş.
Onlar da:
“–Her taraftan her şeyle yaklaşırız” demişler.
Bunun uzerine iblis:
“–Peki onlara istiğfar yonunden yaklaşabiliyor musunuz?” diye sormuş.
“–HeyhÂt! Ne yazık ki bu cok zor! İstiğfÂr, tevhid (l ilÂhe illallÂh) ile birlikte yapılan bir şeydir” demişler.
İblis:
“–Onların arasına oyle bir şey yayacağım ki, ondan dolayı Allah ’a istiğfarda bulunmayacaklar!” demiş ve insanların arasına (nefsin) hev ve heveslerini yaymış. (DÂrimî, Mukaddime, 30)
NEFİS TUZAĞI İlÂhî îkazları duymazdan gelerek şeytanın peşinden giden ve nefse hoş gelen bu cÂzip arzulara tÂbî olan kimseler, kısa suren dunya zevklerinin ardından cehennem azÂbıyla yuzyuze geleceklerdir. Cunku onlar, birinci hadisimizde ifade edilen nefis tuzağına kendi istekleriyle ve bile bile duşmuşlerdir.
İlÂhî imtihanın bir îcÂbı olarak cehennemin yollarına nefsin hev ve hevesleri serilmiştir. Onların peşinde koşanlar, yolun sonunda cehennem bekcisi MÂlik ’in kendilerini beklediğini goreceklerdir. Cennetin yolları ise nefse gore diken ve taşlarla doludur. Orada yuruyebilmek icin nefsin hic de hoşlanmadığı ibadet, fazilet ve fedÂkÂrlıklarda bulunmak gerekmektedir. İnsan nefsi ise, bu gucluklere katlanmak istemez. Fakat hakîkî saÂdet, gecici zorluklara katlanıp o perdeleri aralayabilmektedir. İşte nefisle mucÂdele ve mucahede burada devreye girmektedir.
“ZEHRİ ALTIN KASE İLE TAKDİM EDERLER” Nefis kendi hÂline bırakıldığında, sonunu hic duşunmeden dÂim hoşuna giden şeylerin peşine duşer. Ancak unutmamak lÂzımdır ki, “Zehri altın kÂse ile takdîm ederler.” Bir şeyin sadece zÂhirine bakarak hareket edenler, sonunda onun icindeki şeylerin zararını cekmek durumunda kalırlar. Vucutlarındaki cıbanı tatlı tatlı kaşıyanlar, kısa bir muddet sonra kendilerine ızdırap veren buyuk bir yara actıklarını fark ederler.
Hadisimizde, cehennemin, nefsin istekleri ve şehevî arzularla cevrili olduğunun bildirilmesi, insanların cehenneme suruklenmelerinin, coğu zaman nefislerinin hev ve heveslerine uymaları neticeside gercekleştiğini gostermektedir. Nefis devamlı şehevî arzulara meylettiği icin, ikinci hadisimizde Cebrail (a.s.) insanların buyuk coğunluğunun cehenneme suruklenmesinden korkmuştur.
“CENNETİN ZORLUKLARLA KUŞATILMIŞ OLMASI” Hadiste bahsedildiği şekilde “Cennetin zorluklarla kuşatılmış olması”, oraya girmenin ancak Allah ’ın emirlerine tÂbî olmak, nehiylerinden kacınmak, nefsin hev ve heveslerine karşı koymak ve bu yolda karşılaşılacak butun meşakkatlere katlanmakla mumkun olduğunu ifade etmektedir.
Bunları hakkıyla yerine getirmek o kadar kolay olmadığı icin Cebrail (a.s), yine insanların oraya giremeyeceğinden korkmuştur.
ALLAH ’IN EMİR VE NEHİYLERİ NEFSE ZOR GELİR Allah ’ın emir ve nehiyleri nefse zor gelir, lÂkin onlar rûhun ebedî saÂdeti icin birer sermÂye hukmundedir. Nitekim Abdurrahman bin Avf (r.a.) der ki:
“İslÂm, nefse hoş gelmeyen zor emirler getirmişti. Biz hayırların en hayırlısını, nefsimizin hoşlanmadığı bu zor emirlerde bulduk. Mesel Resûlullah ile Mekke ’den cıkıp hicret etmiştik. Nefsimize zor gelen bu hicretimizle bize ustunluk ve zafer bahşolundu (zafer yolları acıldı).
Yine isteksiz bir şekilde sanki goz gore gore olume surukleniyormuş gibi Allah Resûlu ’nun maiyyetinde Bedir ’e cıkmıştık. Allah TeÂl o anki hÂlimizi şoyle tasvîr eder:
«Pek yerinde ve gerekli bir iş icin Rabbin seni evinden cıkardığı zaman, mu ’minlerden bir kısmı bundan hoşlanmamıştı. Gercek apacık meydana cıktıktan sonra bile, onlar bu hususta seninle munÂkaşa ediyorlardı; sanki goz gore gore olume sevk ediliyorlardı.» (EnfÂl 8/5-6)
NihÂyetinde CenÂb-ı Hak, Bedir ’de de bizler icin ustunluk ve zafer lûtfetti.
VelhÂsıl biz, en buyuk hayırlara hep boyle nefsimize zor gelen emirler sÂyesinde ulaştık.” (Heysemî, VII, 26-27)
TAKVA UZERE YAŞAMAK CenÂb-ı Hak hevÂsını terk ederek takv uzere yaşayan kullarına şu mujdeyi verir:
“Kim de Rabbinin makamında durup hesap vermekten korkar da nefsini hev ve heveslerden alıkoyarsa, şuphesiz onun varacağı yer cennettir.” (NÂziÂt 79/40-41)
Ummetine cok merhametli olan Allah Resûlu, onların cehennemden kurtularak cennete gitmelerini arzu ettiği icin, her turlu îkazda bulunmuştur. Nitekim ucuncu hadisimizde, Resûlullah, ummeti adına taşıdığı endişelerin başında nefsÂnî arzularla hev hevesin bulunduğunu ifade etmektedir.
Nefsiyle mucÂdele etmeyen, onun her turlu arzusunu yerine getiren kimsenin, sonunda yanlış yollara sapacağı muhakkaktır. Zira Kur ’Ân-ı Kerim ’e gore hevÂ, dalÂlete duşmenin en buyuk sebebidir. CenÂb-ı Hak, Resûlullah Efendimiz ’e şoyle emreder:
“De ki: Allah ’ın dışında taptığınız şeylere tapmak bana yasak edildi. De ki: Ben sizin hevÂlarınıza uymam, aksi hÂlde sapıtırım da hidayete erenlerden olamam.” (En ’Âm 6/56)
Bir başka ayette ise hevÂsına tÂbî olanlardan daha cok dalÂlete suruklenen kimsenin olmadığı bildirilir:
“…Bil ki onlar, sırf heveslerine uymaktadırlar. Allah ’tan bir yol gosterici olmaksızın kendi hevesine uyandan daha sapık kim olabilir! Elbette Allah zÂlim kimseleri hidÂyete iletmez.” (Kasas 28/50)
Zira kişi, ya Allah ’ın emirlerini yerine getirecektir, ya da nefsinin arzularına uyacaktır. İkisini bir arada yapması mumkun değildir. ŞÃ‚ir bunu ne guzel ifade eder:
İki kıble ile tevhîd yolunda doğru gidilmez,
Ya dostun rızÂsı gerek, ya nefsin hevÂsı.
Nefsi doyurmak ve kendiliğinden yanlışları terk etmesini sağlamak mumkun değildir. Ona arzularını tattırdıkca daha fazlasını ve daha buyuğunu ister. MevlÂn Hazretleri bunu ne guzel tasvîr eder:
“Şehvet ateşi sarfedilmekle eksilmez. Onu Âtıl bir vaziyette bırakmaktan ve bu sûretle azaltmaktan başka cÂre yoktur. Ateşe odun attıkca o ateş nasıl soner?”
İnsanın azgınlaşan nefsi zamanla oyle şeyler ister ki, onlar yapıldığı takdirde ne ferdin, ne toplumun ne de kÂinÂtın duzeni sağlam kalabilir. Cunku nefis işin hep zevk ve eğlence tarafını duşunur, hak ve hakikatle hic ilgilenmez.
CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“Eğer hak, onların hevÂlarına tÂbî olsaydı (Kur ’Ân onların hevÂlarına gore inseydi), mutlaka gokler ve yer ile bunlarda bulunanlar bozulur giderdi. Hayır, biz onlara şan ve şereflerini getirdik; fakat onlar kendi şereflerine sırt cevirdiler.” (Mu ’minûn 23/71)
Burada, Kur ’Ân ’ı hevÂlarına gore anlayıp tefsir etmek isteyenlerin icinde bulundukları buyuk tehlikeye de dikkat cekmek yerinde olur.
Hev ve heveslerinin peşinden gidenler, arzularını her şeyin onune gecirmek sûretiyle onu ilÂhlaştırmak gibi buyuk bir dalÂlete duşerler. Allah ’ın hicbir emrini tutmazken, hev ve heveslerinin her ceşidini yerine getirmek isterler. CenÂb-ı Hak boylelerini ağır bir uslûpla tenkit ederek şoyle buyurur:
“Gordun mu hevÂsını ilÂh edinen kimseyi? Artık ona sen mi vekîl olacaksın?! Yoksa sen, onların coğunun gercekten (soz) dinleyeceğini yahut akledip duşuneceğini mi sanıyorsun? Hayır, onlar hayvanlar gibidir, hatta onlar yolca daha da sapıktırlar.” (FurkÂn 25/43-44. Ayrıca bkz. CÂsiye 45/23)
HevÂya uyan kimseler, Allah ’ın Âyetlerini duymazdan gelir ve O ’nun kÂinÂttaki kudret akışlarını duşunerek ibret almazlar. Gaflet icinde yuzmek nefislerinin hoşuna gittiği icin, bir turlu uyanmak istemezler. Butun bunları, akılları olduğu hÂlde ve gerceği bilerek yaptıkları icin de hayvanlardan daha aşağı bir duruma duşerler. (A ’rÂf 7/179; FurkÂn 25/43-44)
İnsan butun gunah ve kotulukleri nefsin hevÂsına tÂbî olunca işler. Dolayısıyla nefsini ilÂh edinircesine hev ve heveslerinin peşinden giden kimselerden daha kotu bir insan yoktur.
Allah Resûlu, hevÂsına tÂbi olan kimselerden uzak olduğunu, onların da kendisinden uzakta kaldığını haber vermiştir. (Heysemî, VII, 22)
Dikkatle bakıldığında, hadislerde sayılan kotu vasıfların tamamının nefse tÂbî olmak netîcesinde zuhûr ettiği gorulur. Bu sebeple Hz. Omer (r.a), Muslumanlar hakkında en cok korktuğu şeylerden birinin kendisine tÂbî olunan hev ve heves olduğunu soylemiştir. (İbn Ebî Şeybe, Musannef, VII, 503/37572. Krş. Heysemî, I, 187)
Kur ’Ân-ı Kerim ’in pek cok Âyetinde, hevÂsına tÂbî olanların peşinden gitmek de şiddetle yasaklanmıştır. Cunku bu da insanı helÂke suruklemektedir. Mu ’minlere duşen vazife, hevÂlarına uyan kişilere değil, ilme tÂbi olmaktır. İlmin kaynağı vahiy olduğuna gore, vahiy ile hev birbirine muhÂlif ve zıt şeylerdir. Âyet-i kerimelerde şoyle buyrulur:
“Dinlerine uymadıkca Yahudiler de Hıristiyanlar da asla senden rÂzı olmayacaklardır. De ki: Doğru yol, ancak Allah ’ın yoludur. Sana gelen ilimden sonra onların arzularına uyacak olursan, andolsun ki, Allah ’tan sana ne bir dost ne de bir yardımcı vardır.” (Bakara 2/120)
“De ki: «Ey Ehl-i kitap! Dîninize Âit konularda haksız yere haddi aşmayın. Daha once gelip gecenlerden hem kendisi sapmış, hem de bircok insanları saptırmış olanların ve şimdi de doğru yoldan sapan birtakım kimselerin hev ve heveslerine uymayın!” (MÂide 5/77)
Bu sebeple Resûlullah, sık sık nefsin şerrinden Allah ’a sığınmayı tavsiye etmiştir. Dorduncu hadisimizde “Sabah, akşam ve yatarken nasıl dua edelim?” diye soran ashÂbına bir dua oğretmiş ve ilk olarak “Nefsimizin şerrinden sana sığınırız Allah ’ım” buyurmuştur.
Yine Allah Resûlu, hutbe duasında:
“Nefislerimizin şerlerinden Allah ’a sığınırız” buyururdu. (Ebû DÂvud, NikÂh, 31-32/2118; Tirmizî, NikÂh, 17/1105; NesÂî, Cuma, 14)
AshÂb-ı KirÂm ’dan Hz. Husayn ’a:
“–Musluman olursan sana, fayda verecek iki cumle oğretirim” buyurmuş ve iman ettikten sonra ona:
“Allah ’ım, bana en doğru ve en guzel olanı goster ve beni nefsimin şerrinden muhÂfaza et!” duasını oğretmiştir. (Tirmizî, Deavat, 69/3483)
ASR-I SAADET İLE SONRAKİ ZAMANLARIN KARŞILAŞTIRILMASI Dolayısıyla Asr-ı SaÂdet hev ve hevesten uzak durulan bir devir olmuştur. İbn-i Mes ’ûd (r.a), o guzel asırla sonraki zamanları kıyas ederek bir kişiye şu îkazda bulunmuştur:
“Sen fakihleri cok, cÂhil okuyucuları az olan, Kur ’Ân ’ın harflerini guzel cıkarmaktan ziyÂde ahkÂmına ehemmiyet verilen, isteyenlerin az, verenlerin cok olduğu, namazın uzatılıp hutbenin kısa tutulduğu, amellerin hev ve heveslere tercih edildiği bir zamanda yaşıyorsun. İnsanlar uzerine oyle bir zaman gelecek ki, fakihleri az, cÂhil okuyucuları cok olacak, Kur ’Ân ’ı harf ve kelimelerine riÂyetle duzgun okuyacaklar, fakat hukumlerini tatbîk etmeye ehemmiyet vermeyecekler, isteyen cok, veren az olacak, namazı kısa tutup hutbeyi uzatacaklar, hev ve heveslerini amellerin onune gecirecekler.” (Muvatta ’, Kasru ’s-salÂt, 88; BuhÂrî, el-Edebu ’l-mufred, no: 789)
Kaynak: Dr. Murat Kaya, Efendimiz ’den Hayat Olculeri, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan