Resûl-i Ekrem (s.a.) efendimiz, borctan Allahu TeÂlÂ'ya sığınırlardı. Muslumanın dini hukumlerden bilmesi gereken şeylerden bir tanesi de, hayatta olculu olmayı ve yaşayışta, israftan kacınıp, iktisadi davranmayı oğrenmesidir.Allahu TeÂlÂ, Kur'an-ı Kerim'de şoyle buyuruyor:
"- Yeyin, icin fakat israf etmeyin. Cunku Allah musrifleri sevmez." (A'raf, 31)
"- Elindekini sacıp savurma. Sacıp savuranlar, şuphesiz şeytanlarla kardeş olmuş olurlar..." (İsrÂ, 26/27)
Allahu TeÂlÂ, Kur'an-ı Kerim'de, mu'minlerin harcamalarını isterken, butun mallarını değil, mallarının bir kısmını harcamalarını istemiştir. Kazancının bir kısmını harcayan bir kişi de pek az bir ihtimalle fakir olur. Bu itidalinden dolayı muslumanın borclanmaya ihtiyacı kalmaz. Resûl-i Ekrem (s.a.) de borcu muslumana mekrûh kılmıştır. Zira, hur ve sağlam insanın nazarında borc, gece ve gunduz ağır bir yuk, acı bir minnettir.
Resûl-i Ekrem (s.a.) borcdan Allahu TeÂlÂ'ya sığınır ve şoyle buyururlardı:
“Allahım borca boğulmaktan ve erkeklerin kahrından sana sığınırım.” (Ebu DÂvûd)
Başka bir hadislerinde de şoyle buyurmuşlardır:
“Borcdan ve kufurden Allah'a sığınırım.” (NesÂi, HÂkim)
Meclislerinde hazır bulunanlardan birisi:
“-Ya Rasûlallah! Borcu kufurle eşit mi tutuyorsun? diye sorunca Resûl-i Ekrem (s.a.):
“-Evet.” diye cevap vermişlerdir.
Rasûlullah (s.a.) coğu zaman şoyle dua ederdi:
"Allahım, gunahtan ve borctan sana sığınırım."
“-Ya Rasûlallah! Borcdan cok mu korkuyorsun?” dediler.
Buyurdular ki;
“İnsan borclandığı takdirde, konuşursa yalan soyler, soz verirse de sozunde durmaz.” (BuhÂr&#238
Boylece Resûl-i Ekrem (s.a.), borcun ahlÂk uzerindeki tehlikesini, belirtmiş oluyorlar.
Borc belasından insanları sakındırmak icin, borclu olarak olenlerin cenaze namazını kılmazdı. Hatta bazan elde ettikleri ganimetlerden, odeme gucluğu cekenlerin borclarını da oderdi.
ŞEHİDİN BİLE BORCU SİLİNMEZ Resûl-i Ekrem (s.a.), bir hadis-i şerifinde şoyle buyurmuştur:
“Şehid'in borctan başka her şeyi affedilir.” (Muslim)
Bu hukumlerin ışığında musluman, şiddetli bir ihtiyacı olmadan borca yaklaşmaz. Borclandığı vakit de onu odemeğe gayretli olur.
Bir başka hadis-i şerifte şoyle buyurulmaktadır:
“İnsanların mallarını odemek niyetiyle borclanan kimsenin borcunu odemede Allah yardımcı olur. Odememek niyetiyle alanı da Allah helak eder." (BuhÂr&#238
Borclu insan, borcunu odemediği veya odeyemediği muddetce cemiyet hayatında itibarını kaybeder. Kaybedince de topluma karşı kuser, hırcınlaşır, kimseyi sevemez hale gelir. Sadr'ı daralır, kalbi sıkışır. Mes'ud, muvazeneli insanları gormek dahi istemez, adeta duşman kesilir.
Eğer bunlar gercek musluman ve din kardeşi olsalar idi benim borcumu oderlerdi, gibi gereksiz vehimlere kapılır.
Halbuki boyle şeyler duşunmeyip, “Borcumu odemekte kararlıyım. Allahu TeÂlÂ'nın yardımı ile bunu tesviye etmekte azimliyim. Her ne pahasına olursa olsun her hususta fedakÂrlık eder, icabında, ekmeğimi tuza katık eder, borclarımı oderim, ben de ihlÂs ve istikamet uzere oldukca Allahu zulcelal hazretleri kefilim olur.” diye sıdk ile niyetini hÂlisleştirir ise, Allahu TeÂl ve Tekaddes hazretlerinin nusreti erişir, kendisi de bu bÂdireden kurtulur.
"BORCLANDIĞINIZDA YAZIN" Allahu TeÂl ve Tekaddes hazretleri ayeti kerimede şoyle buyuruyor:
"Ey iman edenler! Tayin edilmiş bir vakte kadar, birbirinize borclandığınız zaman onu yazınız. Aranızda bir kÂtib de onu dosdoğru yazsın. KÂtib, Allah'ın ona oğrettiği gibi yazmakda tereddut etmesin ve hemen yazsın." (Bakara, 282)
AZA KANÂAT EDENLER Cimrilik gibi, israf da kotu bir alışkanlıkdır. Dinimiz her işte itidalli olmayı emreder, aza kanÂat eden, rızkını kolaylıkla temin eder. Gecim sıkıntısı cekmez. Bu bakımdan daima huzurlu olur. Resûl-i Ekrem (s.a.), hep rızkının kifayet miktarı olmasını CenÂb-ı Hak'dan niyaz ederlerdi.
Resûl-i Ekrem (s.a.) efendimizin, kanaat ve iktisat hakkındaki hadisi şerifleri aşağıdadır:
- Yetecek rızka sahip olan ve Allah'ın kendisine verdiği rızka kanÂat eden musluman kurtulmuştur. (Muslim)
- Sakın tamahkÂr olmayın! Cunku tamahkÂrlık fakirliğin ta kendisidir. (TaberÂn&#238
BORCTAN KURTULMAK İCİN DU Borctan halÂs olmak icin (kurtulmak icin) aşağıdaki dualara devam etmelidir:
"Ey Rabbim, helÂl kıldıklarını bana kÂfi kılarak, haram kıldıklarında da beni muhafaza et, beni fazlınla senden başkasından mustağni kıl." (Tirmiz&#238
Kaynak: SÂdık DÂnÂ, Altınoluk Dergisi, Sayı: 183
İslam ve İhsan
Ticarette Borclanma Nasıl Olmalıdır?
Borc Kimlere Verilebilir?
Borc Odemesi Geciktirilirse Hukmu Ne Olur?
Borc (Karz-ı Hasen) Verilen Para Sadaka Yerine Gecer mi?