Kur ’an-ı Kerim ’in men ettiği konuşma tarzı nedir?
İnsanları aldatmak icin sozu allayıp pullamak, bir şeyi olduğundan farklı gostermek maksadıyla mubÂlağalı ve yaldızlı lÂflar kullanmak Kur ’Ân ’ın men ettiği bir konuşma tarzıdır. Mu ’min, sozlerinin kolay anlaşılır olmasına dikkat etmelidir. Konuşmaktan maksadın, merÂmını net bir şekilde ifÂde etmek olduğunu unutmamalıdır. Tasannûya kacmak, yani gayr-i tabiî bir sûrette suslu sozlerle edebiyat yapmaya kalkışmak ve bilgiclik taslamak, muhÂtaplar nazarındaki îtimat ve îtibÂrı zedeler. Sadece konuşmuş olmak icin boyle davranıldığı duşuncesini doğurur. Nitekim Peygamber Efendimiz bu tip konuşmaların ilÂhî gazabı celbettiğini haber vermiş ve bir defasında da şoyle buyurmuştur:


“Kim, insanların kalbini celmek (kendine cekmek) icin kelÂmın (şatafatlı) kullanılışını oğrenir, (insanları bıktırırcasına) sozu gereğinden fazla uzatırsa, Allah kıyÂmet gunu ondan ne farz ne nÂfile hicbir ibÂdetini kabul etmez!” (Ebû DÂvud, Edeb, 86/5006)


Bu sebeple sozu fazla uzatmadan, kısa ve oz bir şekilde ifÂde etmek gerekir. İfÂdelerimiz berrak bir su gibi duru, sade, fakat akıcı olmalıdır. Zira Hazret-i MevlÂn ’nın ifÂdesiyle:

“Uzun sozu, maksadını anlatamayan soyler.”

İTNAP NEDİR?

LÂfı uzatmak, donup dolaşıp aynı şeyi tekrarlamak, hem muhÂtabı sıkar hem de onu anlayışsız yerine koymak olur. Buna edebiyatta “itnap” yani sozde gevezelik denir.


Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Hak Dostlarının Ornek AhlÂkından 1, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan