Osman Nûri Topbaş Hocaefendi, gozumuzun, kulağımızın, ağzımızın, kalbimizin şukru nasıl yapacağımızı anlatıyor.
GOZUN, KULAĞIN, AĞZIN, KALBİN ŞUKRU NASIL ÎF EDİLİR? CenÂb-ı Hak buyuruyor A‘rÂf Sûresi ’nde:
“…AllÂh ’ın nîmetlerini tefekkur edin (ve şukrune koşun) ki felÂha eresiniz.” (el-A‘rÂf, 69)
Şukrune koşmak, nasıl olacak?
Demek ki “YÂ Rabbi şukur!” demekle beraber;
Goz verdi CenÂb-ı Hak, gozun şukrunu îf etmek: Gozu haramdan korumak.
Kulağın şukru: Kulağı yanlış sadÂlardan korumak.
Ağzın şukru: Ağzını yanlış ifadelerden korumak.
Kalbini yanlış yerlerde bulundurmamak.
Bu şekilde;
“…AllÂh ’ın nîmetlerini tefekkur edin (ve şukrune koşun ki) felÂha eresiniz.” (el-A‘rÂf, 69)
Yine buyuruyor CenÂb-ı Hak:
“Nîmetlerimi saymaya kalkarsanız onu sayamazsınız.” (Bkz. İbrahim, 34; en-Nahl, 18)
En buyuk nîmet, sıralarsak…
Demek ki her gorduğumuz mahlûkatta onu duşuneceğiz: CenÂb-ı Hak bizi “insan” olarak yarattı. Biz o koyun olarak yaratmakla, oburu yılan olarak, oburu deve olarak, bizi insan olarak yaratmakla… Kendi irÂdemiz var mıydı bizim? Yok. Demek ki bu, buyuk bir lûtuf, ihsÂn-ı ilÂhî. CenÂb-ı Hak eşref-i mahlûkat olacak istîdatlarda kulu yaratıyor.
Onun cok cok cok daha otesinde bir “hidÂyet”le devam ediyoruz. HidÂyet, en buyuk CenÂb-ı Hakk ’ın lûtfu, en buyuk ikramı. Dunyada ne kadar yaşarsan yaşa, gecici, bitici. KıyÂmetten bakışta;
“اِلَّا عَشِيَّةً اَوْ ضُحٰیهَا (“…Sadece bir akşam vakti ya da kuşluk zamanı kadar.” [en-NÂziÂt, 46]) buyuruyor CenÂb-ı Hak.
Sanki bir akşamın loş vakti veya o seherin hemen gelip gecici bir vakti. Obur taraf ise ebediyyet, bir sonsuzluk Âlemi.
İşte mu ’min, bu idrÂk icinde yaşayacak. Zira CenÂb-ı Hak, bu insan olmanın, hidÂyete ermenin, takv olan munasebetimizin, -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’e ummet olmamız, Allah Rasûlu ’nun hÂlinden hÂller elde etmenin, bunun bir hesabını goreceğiz.
CenÂb-ı Hak:
ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ
“O gun, verdiğimiz nîmetlerden sorulacaksınız.” (et-TekÂsur, 8) buyuruyor.
Ondan sonra gelen Âyet-i kerîmede, yine bu kalbî hayata vurgu yapılıyor:
“Onlar ki, ayakta dururlarken, otururlarken, yanları uzerinde yatarken (her vakit) AllÂh ’ı zikrederler…” (Âl-i İmrÂn, 191)
Yani otomat olarak insan o hÂle gelecek.
اَلَا بِذِكْرِ اللّٰهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ
(“…Bilesiniz ki, kalpler ancak AllÂhʼı anmakla mutmain olur (huzura kavuşur).” [er-Ra‘d, 28]) buyruluyor. Kul, CenÂb-ı Hak ’la beraber olmakla huzur bulacak.
İşte peygamberler… En cok cileler, peygamberlerin başından geciyor. En cok huzurlu insanlar, peygamberler.
O cileler, CenÂb-ı Hak ’la beraber olmanın yanındaki zevkten, lezzetten, hemen hemen bir “hic” hÂline geliyor, bir cakıl taşı gibi kıymetsiz oluyor. Onun icin Efendimiz dÂim kendini misal goruyor: “Namazı benim kıldığım gibi kılın.” buyuruyor. (Bkz. BuhÂrî, EzÂn, 18)
Her şeyde kendisine benzememizi istiyor. Âhirette de beraber olmamız icin de:
اَلْمَرْءُ مَعَ مَنْ اَحَبَّ
“Kişi sevdiğiyle beraberdir.” buyuruyor. (BuhÂrî, Edeb, 96)
Yani aramızdaki, dunyadaki, Rasûlullah Efendimiz ’le aramızdaki mesafe ne kadar? Demek ki Âhirette de o mesafe kadar bulunacağız.
Misal verirsek. Mesel Efendimiz buyuruyor ki:
“Benim kıldığım gibi kılın.” buyuruyor. (Bkz. BuhÂrî, EzÂn, 18) Hep olculer geliyor…
Efendimiz ’in namazı, zirve bir namazdı. CenÂb-ı Hak ne buyuruyor:
“…Namaz, fahşÃ‚dan, munkerden korur...” (el-Ankebût, 45) buyuruyor. Kotuluklerden korur buyuruyor.
Diğer, zıddı Âyette:
فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ “Yazıklar olsun…” (el-MÂûn, 4) buyuruyor.
Demek ki bir mîzÂn etmemiz lÂzım. Biz ne kadar Allah Rasûlu ’nun kıldığı namaza benzeyebiliyorsa namazımız, o kadar selÂmete cıkmış oluyoruz. Kendi namazımızı mîzÂn edebiliriz biz:
“Benim namazım ne kadar Hak katında? Namaz ne kadar beni yanlıştan koruyor? Gozumu ne kadar korudu? Gozum yanlışlıklara bir Âm hÂlinde, kulağım birtakım yanlış seslere sağır hÂlinde, dilim bircok dedikodular vs. lÂubÂlî şeyler, onlara bir lÂl hÂlinde, kalbim kiminle beraber?..”
İşte bu, benim kıldığım namazın seviyesini gosteriyor. Demek ki benim kıldığım namaz bu kadar. Acaba kıldığımız namazın yuzde on mu, yuzde yirmi mi, yuzde elli mi, yuzde seksen mi, yuzde doksan mı var?..
Malı nasıl kullandın? Allah bana bir rızık veriyor, bir mal veriyor, bir şey veriyor. Bunu ben nasıl kullanıyorum? Demek ki malım ne kadar helÂl, ne kadar değil? Boğazımdan gecen gıd ne kadar helÂl, ne kadar değil?..
Ne kadar bir diğergÂm hÂlindeyim? Diğer benden mahrum olanları bir tefekkur hÂlindeyim? Onlara karşı yureğim ne kadar uzanıyor benim? Onu duşuneceğiz. Eğer benim hakîkaten hep hayır-hasenÂta gidiyorsa, demek ki benim kazancımda helÂllik var. Demek ki ben…
Yahut bir memursam, mesaimin tam hakkını veriyorum. Oğretmensem, talebemi yetiştirmemin butun gayreti icindeyim. Aldığım maaş, benim durumumu gosteriyor. O maaşla ben nerelere gidiyorum, o kazancla ben nerelere gidiyorum?..
Yani benim irÂdem yok esÂsında. Malımın, paramın benim uzerimde hÂkimiyeti var. Kazancımı tahlil edebilirim bu şekilde. Eğer hayırdan gelirse tamamen helÂlse, helÂle gider. Aldığım rızık da ferahlık verir, huzur verir, ibadetimde vecd verir. Eğer kÂh oyle, kÂh boyleyse; kÂh oyle, kÂh boyle olur. Zaman zaman gaflet, zaman zaman uyanıklık.
Eğer -Allah korusun- tamamen menfilerden geliyorsa, o zaman kendime de ziyan, ibadet bir lezzet de vermez, hatt ibadetten uzaklaşır insan, kazancı da menfî yola gider.
Efendimiz; “Ebû Zer!” dedi. En fakiriydi. Bir helÂl şeyi.
“–Corbana su koy.” dedi. Tane koyacak hÂli yoktu.
“Etrafını gozet.” dedi. Mahrumları bul dedi. (Bkz. Muslim, Birr, 142)
“…Sen onların sîmÂlarından tanırsın…” (el-Bakara, 273) CenÂb-ı Hak buyuruyor.
“Verirken de bir nezÂketle ver.” dedi. Kendi malını vermiyorsun, CenÂb-ı Hakk ’ın malını veriyorsun. O corbayı sana ihsÂn eden, CenÂb-ı Hak.
Hizmetlerimize bakalım, hizmetlerimizi bir muhÂsebe edelim. Cunku “şefkat al halkıllÂh” buyruluyor, dînin en muhim şeylerinden biri de bu, hususiyetlerinden. Yaptığımız ibadetleri, hizmetleri muhÂsebe etmemiz lÂzım:
“Acaba o hizmetleri yaparken bana bir sıkıntı geliyor mu? Cilelere rağmen, birtakım sıkıntılara rağmen, ben bu hizmetimi bir aşk, vecd icinde mi yapabiliyorum? Az goruyorum, fazlasını yapmak icin de bir gayretim var mı? Yoksa bana bir muddet bu hizmetten yorgunluk, bıkkınlık, uşengeclik mi geliyor?..”
İşte boyle hizmetimizi, kalbimizi yine burada değerlendirebiliriz.
AshÂb-ı kirÂm, t Cin ’e giderken o zamanın şartlarına gore, yorulmadı, uşengeclik gelmedi. Bıkmadı, tahammul etmekte ağır şartlara. Onun icin CenÂb-ı Hak onlar icin, ashÂb-ı kirÂm icin:
“Allah onlardan rÂzı olmuştur.” buyuruyor. “Onlara tÂbî olan ihsan sahipleri” oluyor. Bizim de CenÂb-ı Hak bu hususiyetlerde olmamızı Rabbimiz arzu ediyor. Âyet-i kerîmede CenÂb-ı Hak:
“Onlar otururken, ayaktayken, yanları uzerinde iken AllÂh ’ı (unutmazlar) zikrederler…” (Âl-i İmrÂn, 191)
Demek ki kalp… Bunu kitaptan okumakla olmaz, şu cÂmi dolusu kitap okusak olmaz. Bunu kendin kazanacaksın. Kendinin kendine verdiği bir hususiyet olacak. CenÂb-ı Hak yine bir îkaz ediyor orada, Haşr Sûresi ’nde:
“AllÂh ’ı unutan ve AllÂh ’ın da kendini unutturduğu kişiler gibi olmayın. Onlar yoldan cıkanların ta kendileridir.” (el-Haşr, 19)
Yine CenÂb-ı Hak, CenÂb-ı Hakk ’ı unutmayanların yine bir hÂlet-i rûhiyesini bildiriyor:
“…Goklerin, yerin yaratılışı hakkında derin derin duşunurler…” (Âl-i İmrÂn, 191)
Nasıl gokler bir sonsuz, ucu-bucağı yok. Yıldızların sayısı, adedi yok. “Kaldır başını bak!” diyor CenÂb-ı Hak, “Bir futur goruyor musun?” diyor. (Bkz. el-Mulk, 3) Bir trafik kazası yok yıldızlarda. Bir Ârıza yok. Atmosferin oksijeninde, azotunda bir değişiklik olsa ne olurdu?..
“…Yerin yaratılışında...” (Âl-i İmrÂn, 191)
CenÂb-ı Hak butun mahlûkÂta ayrı ayrı sofralar acıyor. Birinin yediğini diğeri yiyemez. Birinin hayat tarzı, oburunun hayat tarzından değişik. Hepsi bir ekolojik dengeyle gidiyor, hayatı bitiyor.
VelhÂsıl CenÂb-ı Hak;
“…Goklerin, yerin yaratılışını derin derin tefekkur ederler...” (Âl-i İmrÂn, 191) buyuruyor.
Yani mikrodan makroya her şey, ilÂhî azametin tecellîleri. Yani kul, uyanacak. Son nefeste insan uyanacak. Fakat son nefes gelmeden insanın uyanması isteniyor.
مُوتُوا قَبْلَ اَنْ تَمُوتُوا
(Olmeden evvel olunuz.) buyruluyor.
NefsÂnî arzulardan vazgecmek ki o şekilde bir kurtulabilmek.
“Olmeden evvel olunuz.” buyruluyor. Bu nefsÂnî arzuları bertaraf edin buyruluyor.
SÂdî-i ŞîrÂzî diyor ki:
“Olgunlar icin (kÂmil insanlar icin, kÂmil mu ’minler icin, rahmet insanı icin) ağaclardaki tek bir yaprak, mÂrifetullahı anlatan bir dîvandır. (AllÂh ’ın hikmetini, yuceliğini anlatan bir dîvandır tek bir yaprak.) GÂfiller icin ise butun ağaclar, tek bir yaprak bile değildir butun ağaclar.”
Kendimizi mîzÂn etmemiz lÂzım. Bizi nasıl duşunduruyor? Ufacık bir tohumdan, zerre kadar bir tohumdan, koskoca bir ağac cıkıyor. Topraktan sanki, her birinin altında bir komputer var, bir pompa var, îcÂb ettiği kadar suyu cekiyor. Oradan ciceğini veriyor, tohumunu, tomurcuğunu veriyor, arkadan meyvesini veriyor. Meyveyi sana bir olgunlaştırıyor orada Guneş ’te. Sana bir termos icinde veriyor. Kabuğunu actığın zaman, termostan cıkartıyorsun, yiyorsun.
Yani AllÂh ’ın verdiği her şeyi yerken onu bir tefekkur edebilmek…
Sutu icerken… Hayvan, o sutun icindeki laktozun ne olduğunu, ne kadar olduğunu biliyor mu? Proteininin ne kadar olduğunu biliyor mu? Kim hazırlıyor onu, kim hazırlattırıyor hayvana?
Tavuk yumurta yaparken -mecbur yumurta yapacak, kendisi yemeyecek, sana ikram ediyor- icinde ne kadar protein var, ne kadar kalsiyum olduğunu biliyor mu?
VelhÂsıl butun meyveler, sebzeler insan icin hazırlanıyor.
CenÂb-ı Hak:
اَفَلَا تَتَفَكَّرُونَ (“…Hic duşunmez misiniz?” [el-En‘Âm, 50]) buyuruyor.
اَفَلَا تَعْقِلُونَ (“…Hic duşunmuyor musunuz?” [el-Bakara, 44; Âl-i İmrÂn, 65; el-A‘rÂf, 169…]) buyuruyor.
اُولُوا الْاَلْبَابِ (“…(Ancak) akıl sahipleri (duşunup ibret alırlar).” [Âl-i İmrÂn, 7]) buyuruyor.
İnsan duşunecek:
CenÂb-ı Hak bu topraktan cıkan bu kadar sonsuz bir toprak terkibinden cıkan sebzeler, meyveler, CenÂb-ı Hak kimin icin verdi? Biz birisine ikram etsek, “oh” diyoruz, “ikram ettim” diyoruz. Bir de CenÂb-ı Hakk ’ın ikramını bir duşunelim. Guneş, Ay, semÂda kimin icin donuyor? CenÂb-ı Hak:
“Guneş ve Ay bir hesapladır.” (er-RahmÂn, 5) buyuruyor. Bir saniye şaşmıyor.
Soluduğumuz hava kimin icin? Hic 21 oksijen, 77 azot değişiyor mu?
İctiğimiz şu su… İki hidrojen bir oksijen. Serbest olsa, biri yanıcı, biri yakıcı; serbest olsa, bir kibrit caksan, ortalık yanar, butun kÂinat yanar.
VelhÂsıl CenÂb-ı Hak:
اَفَلَا تَتَفَكَّرُونَ (“…Hic duşunmez misiniz?” [el-En‘Âm, 50]) buyuruyor. 137 yerde CenÂb-ı Hak kulunu, şu kÂinattaki ilÂhî azamet tecellîleriyle tefekkure davet edecek ki o tefekkur CenÂb-ı Hakk ’a yaklaştıracak. “Aman y Rabbi!” diyecek. “Beni affet y Rabbi!” diyecek. “Bu kadar ilÂhî ikramlar…” diyecek.
İslam ve İhsan