Tasavvufi sohbetlerin ibÂdet vecdiyle yapılabilmesi ve ondan arzu edilen neticenin hÂsıl olabilmesi icin, sohbet eden ve sohbete gelenlerin riÂyet etmesi gereken bÂzı ÂdÂb ve kÂideler vardır. Zira ÂdÂbına riÂyetle ve rûhÂnî bir heyecanla yapılan işlerden guzel netice alınırken, usulsuzce ve gÂfilÂne yapılan işlerden hayırlı bir netice alınamayacağı ÂşikÂrdır. Sohbet edenlerin vasıflarını sizler icin derledik.Sohbet meclislerinde de hem sohbet eden kişi, hem de sohbete iştirÂk edenler, kendi hÂl ve davranışlarına îtin gostermelidirler. Sohbetci, hitÂb ettiği cemaatin kendisi icin bir ayna hukmunde olduğunu duşunmeli, o aynadaki guzellikleri Hak ’tan bilip şukretmeli, eksiklik ve noksanlıklar icin de, evvel kendi hÂlini gozden gecirmelidir. Yani cemaatin kusur ve noksanını kendisine Âit gormeli, kusuru evvel nefsinde aramalıdır. Cunku sohbet, bir in ’ikÂs hÂlidir; sohbet edenin hÂli, cemaate sirÂyet eder. Bu bakımdan sohbetlerin kıvamı, sohbet eden kişinin mÂnevî seviyesiyle doğrudan irtibatlıdır.
Ote yandan sohbete iştirÂk edenler de o meclislerde Âdeta Peygamber Efendimiz ’in sohbet halkalarından birine iştirÂk ediyormuşcasına buyuk bir edep ve tÂzim hissiyle bulunup ibÂdet vecdiyle dinlemeye gayret gostermelidirler.
VelhÂsıl, hem sohbet eden hem de sohbete iştirÂk edenlerin sahip olması gereken vasıflar ve gozetmeleri gereken edepler cok muhimdir. Şimdi bunların belli başlılarını îzah edelim:
TASAVVUFİ SOHBET EDENLERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN VASIFLAR1- İhlÂs sahibi olmalı.
2- Mesûliyetinin şuurunda olmalı.
3- Aşk, vecd ve muhabbet dolu olmalı.
4- Sabırlı olmalı.
5- Yumuşak bir lisÂna sahip olmalı.
6- Comert olmalı.
7- MutevÂzı olmalı.
8- Mutebessim, ince, nÂzik ve derin ruhlu olmalı.
9- Merhametli olmalı.
10- FedÂkÂr olmalı.
11- FirÂset ve hassÂsiyetle hareket etmeli.
12- Kardeşlerini yakından tanımalı ve tÂkip etmeli.
13- Kardeşlerinin dertleriyle ilgilenmeli.
14- İlim ve irfÂn ehli olmalı.
15- HÂl ehli olmalı.
16- Sohbete hazırlanarak gelmeli.
17- Temizlik, tertip ve duzene dikkat etmeli.
Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Sohbet ve Adabı, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan