Hak dostlarının Peygamber Efendimize karşı olan sevgi, muhabbet ve hasretleri nasıldı? Onlar Efendimize olan aşklarını nasıl dile ve fiile getirdiler? İşte Hak dostlarının peygamber sevgisi...Muhabbet ateşi; gonlu pişiren, olgunlaştıran ve ikmÂl eden bir yanıştır. Bu zÂhirî ateşte yanmak değildir, kalbin yanmasıdır.
MevlÂn Hazretleri şoyle ifade eder: “Hicbir ayna, tekrar demir olmadı. Hicbir ekmek donup de yeniden buğday olmadı. Hicbir uzum tekrar koruk hÂline donmedi. Piş ve olgunlaş; yani iyice yan ki, bozulmaktan kurtul!”
Onlar; bu derin ve muhteşem aşk ateşiyle yanarak yaşadıkları muazzam vecd ve istiğrÂkı, ifadelerin gucu nisbetinde eserlerine aksettirmişlerdir.
Mesel Fuzûlî; Fahr-i KÂinÂt Efendimiz ’e muhabbetinin yanık ifadesi olan meşhur na‘tı Su Kasîdesi ’nde bu yanışı soyle ifade eder: Sacma ey goz eşkden gonlumdeki odlÂre su!
Kim bu denlû dutuşan odlÂre kılmaz care su!
“Ey gozlerim! (Allah Rasûlu ’nun muhabbetiyle) gonlumde (tutuşup alevlenmiş) ateşlere gozyaşından su dokme! (Gozyaşlarını israf etme!..) Cunku bu (son) derece (aşk hararetiyle) tutuşmuş olan ateşlere su (dokmek) care değildir. (Allah Rasûlu ’ne olan derin muhabbetim, gozyaşı dokmekle hafiflemez.)”
Âşıkların fÂrik vasıflarından biri de «fen fi ’l-aşk» makamında olmalarıdır.
Yani aşk, onlarda mahbûbun dışında her şeyi yakmış kul etmiştir. Aşk icinde yok olmuşlar, kendi benliklerini de ortadan kaldırmışlardır. Sakarya Nehri ’nin Karadeniz icinde kaybolması gibi.
Bir başka misal de şudur:
Bir mercek, guneşten gelen ışık huzmelerini bir noktaya teksif eder ve onun altındaki cer cop de yanar ve kul olur.
İlÂhî muhabbet de tek bir Mahbûb ’a teksif edilince, kalpte O ’nun dışındaki her şeyi yakar kul eder… Yani;
Bu aşk ile onların gozunde dunya kuculur, Âhiret ve orada Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ile beraber olabilmek en buyuk lezzet hÂline gelir.
Bu sebeple nereye baksalar; her şey, aşk ehline, Habîbullah Efendimiz ’i hatırlatır.
Bu hÂlin en guzel misallerinden biri Hazret-i Enes ’tir. O bahtiyar sahÂbî, annesi tarafından 10 yaşında iken Peygamber Efendimiz ’in hizmetine verilmişti. On yıl Efendimiz ’e hurmet ve muhabbetle hizmet etti. O ’nu şoyle anlatırdı:
“–Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in kokusundan daha guzel ne bir anber ne bir misk ne de herhangi bir hoş koku kokladım. Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in mubÂrek teninden daha yumuşak ne bir atlasa ne de bir ipeğe dokundum.”
O bu sozleri soylerken, kendisini dinlemekte olan talebesi SÂbit -rahmetullÂhi aleyh- sordu:
“–Ey ustÂdım, sen sanki her an Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’e bakıyormuş ve mubÂrek nağmesini işitiyormuş gibi yaşıyorsun değil mi?”
Enes -radıyallÂhu anh- şu cevabı verdi:
“–Evet, vallÂhi kıyÂmet gunu O ’na kavuşmayı umuyorum. Yanına varınca;
«–YÂ RasûlÂllah! Kucuk hizmetcin geldi!» diyeceğim.” (Ahmed, III, 222)
Ne buyuk muhabbet ve hasret ateşi…
Yûnus Emre Hazretleri ’nin ifadesiyle; Ey dost Sen ’i sevelden aklım gitti kaldım ben,
Pınarları terk edip denizlere daldım ben!..
Bir zerre aşkın odu, kaynatır denizleri,
Duştum aşkın «od»una, tutuşuban yandım ben!..
Yûnus Emre Hazretleri bu aşk ile sarı cicekle hasbihÂl ederdi.
Fuzûlî işte boyle bir hissiyÂt ile Âdet bir bahceden gecer. Orada bahcıvanın guzel cicekler, guller yetiştirmek icin bahcesini suladığını gorur. Bu manzara ona Guller Gulu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’i hatırlatır ve şoyle der:
Suya virsun bÂğban gulzÂrı zahmet cekmesun,
Bir gul acılmaz yuzun tek virse bin gul-zÂre su!
“Bahcıvan gul bahcesini sulamak icin (boş yere) zahmet cekmesin! (Zira), bin tane gul bahcesi sulasa, (ey HÂtemu ’l-EnbiyÂ, yine de) Sen ’in mubÂrek yuzun gibi bir gul (hicbir zaman) acılacak değildir!..”
Fuzûlî; nehirleri gorur, suların şevk ve iştiyakla akmasını kendisiyle aynı aşkın muptelÂsı olmasına bağlar:
HÂk-i pÂyine yetem dir omrlerdir muttasıl,
Başını daşdan daşa urup gezer ÂvÂre su!
“(O rahmet Peygamberi ’nin) ayağının (değdiği, gezip dolaştığı, mubÂrek) toprağına ulaşayım diye, su(lar), hic durmadan omurler boyu baş(lar)ını taştan taşa vurarak ÂvÂre (ve meclûb bir şekilde) akmaktadır…”
Âşık gonuller ruzgÂrları da Habîbullah Efendimiz ’e doğru esiyor gorur ve şoyle derler:
Ey bÂd-ı sab uğrarsa yolun semt-i Harameyn ’e,
SelÂmımı arz eyle Rasûlu ’s-sekaleyne!
Suleyman Celebi de guneşe bakmış, onun dunyayı aydınlatma, ısıtma gibi vazifelerini; Rasûlullah Efendimiz ’in hizmetinde pervÂne oluş sûretinde gormuş ve şoyle demiştir: Bir acep nûr kim guneş pervÂnesi!..
Kemal Edip KURKCUOĞLU da semÂların arzın uzerindeki hÂlini, Efendimiz ’e vuslat heyecanı olarak gorur: Şeb-i mîrÂcda sîmÂsını seyretti diye,
Kapanır yerlere gok secde-i şukrÂn olarak…
“Mîrac Gecesi ’nde RasûlullÂh ’ın sîmÂsını seyretmesinden elde ettiği feyz ile, O ’nun şÃ‚nını yuceltmek uzere gok, RasûlullÂh ’ın ayak bastığı yere şukur secdesine kapanır!..”
Bursa kadısı iken makam ve mansıbı terk edip, Uftade dergÂhında temizlikciliğe talip olan, boylece enÂniyet zincirlerinden kurtulup, gonuller sultanı olan Aziz Mahmud HudÂyî Hazretleri de; Fahr-i KÂinÂt Efendimiz ’in kapısında bir ged (dilenci) olup şoyle dilenir:
Kudûmun rahmet u zevk u safÂdır y RasûlÂllah!
Zuhûrun derd-i uşşÃ‚ka devÂdır y RasûlÂllah!
Nebî idin dahî Âdem dururken m u tıyn icre,
İmÂmu ’l-enbiy olsan revÂdır y RasûlÂllah!
HudÂyî ’ye şefÂat kıl eğer zÂhir eğer bÂtın,
Kapına intisÂb etmiş gedÂdır y RasûlÂllah!..
Şeyh Gālib de en dehşetli cehennem azÂbının, Habîbullah Efendimiz ’in huzûrundan kovulmak olduğunu ikrÂr ederek; “Merhamet eyle Efendim, ayrılık ateşine yakma!” diye şoyle yalvarır:
Bî-cÂredir ummetlerin isyÂnına bakma!
Dest-i red urup, hasret ile dûzaha kakma!
Rahm eyle amÂn, Âteş-i hicrÂnına yakma!
Ez-cumle kulun Gālib-i pur-curmu bırakma!
Sen Ahmed u Mahmûd u Muhammed ’sin Efendim!
Hak ’tan bize sultÂn-ı mueyyedsin Efendim!..
Aşkın en kuvvetli tezÂhuru; başta da ifade ettiğimiz uzere, kalp ateşidir, yurek yangınıdır.
MevlÂn Hazretleri; Selcuklu Medresesi ’nde zÂhirî ilimlerin zirvesinde bir dersiÂm iken icinde bulunduğu hÂlini «hamdım», mÂrifetullah tecellîlerine nÂil olup kÂinattaki sırlar kendine ayÂn olmaya başladığındaki hÂlini «piştim», ilÂhî muhabbette fÂnî oluş hÂlini ise «yandım!» diye ifade etmiştir.
Bu gonul ateşi; Habîbullah Efendimiz ’e yaklaştıkca artar, oyle ziyadeleşir ki, Âşık, ateşten başka bir şey goremez olur.
M. Es‘ad Erbilî Hazretleri bu hÂli ne guzel ifade etmiştir: TecellÂ-yı cemÂlinden, Habîbim, nevbahÂr Âteş,
Gul Âteş, bulbul Âteş, sunbul Âteş, hÂk u hÂr Âteş!
“Habîbim; Sen ’in guzelliğinin tecellî ederek ortaya cıkmasından dolayı, Sana Âşık olan ilkbahar ateş, gul ateş, bulbul ateş, sumbul ateş, toprak ve diken ateş!..”
Bu ifadeler, hakikatte de doğrudur. Zira cihanın yaratılması, yeryuzunde hayÂtiyetin başlaması, sumbullerin, bulbullerin yaratılması, o hayatın yıllık tecellîsi olan bahar mevsimleri, toprak, gul ve dikenlerin butun hepsinin var oluş hikmeti, hakikat-i Muhammediyye ’nin tecellîsi icin birer hazırlık hukmundedir.
Yaman Dede de bu yanışı en guzel yaşayan ve ifade eden Hak dostlarındandır. Onun yanışı muazzam bir hasret ve iştiyÂkın derdiyledir. Susuz kalsam, yanan collerde can versem elem duymam,
Yanardağlar yanar bağrımda, ummanlarda nem duymam,
Alevler yağsa goklerden ve ben masseylesem duymam,
CemÂlinle ferah-nÂk et ki yandım y RasûlÂllah!..
Âşık, bu sevd uğrunda; her turlu ızdırÂba sabreder, her turlu meşakkate goğus gerer, her cileye tahammul eder, yeter ki, Allah Rasûlu ruyada ve mahşerde cemÂliyle teşrif eylesin ve tebessum buyursun!..
Mehmed Âkif; colleri aşarak Medine ’ye, Mescid-i Nebevî ’ye gelen bir Sudanlının hÂlini, bu Âşık gonlun lisÂnından ne guzel anlatır: Nasıl ki bağrı yanar, gun kızınca sahrÂnın;
Benim de rûhumu yaktıkca yaktı hicrÂnın!
Harîm-i pÂkine cÂn atmak istedim durdum,
Gerildi karşıma yıllarca Âilem, yurdum;
«Tahammul et!» dediler, hangi bir zamÂna kadar?
Ne bitmez olsa tahammul, onun da bir sonu var!
Sudanlı bu samimî mu ’min, colleri aşarak geldiği Ravza-i Mutahhara ’da vecd ile Allah Rasûlu ile kucaklaşacağının hayÂli icindedir. LÂkin; Turbe-i RasûlullÂh ’ın icine alınmayıp, parmaklıklar arkasından ziyarete izin verildiğini gorunce heyecanından oracıkta yığılır ve şehîden vefÂt eder:
AzÂb-ı hecrine katlandım elli uc senedir,
Sonunda alnıma carpan bu zÂlim ortu nedir?
Beş-altı sîneyi hicrÂn icinde inleterek,
Cıkan yureklere husran mı, merhamet mi gerek?
Demir nikābını kaldır mezÂr-ı pÂkinden;
Bu hasta rûhumu artık ayırma hÂkinden!
Nedir o meş‘ale? Nûrun mu, y RasûlÂllah!
İşte hem bedenen hem de rûhen bir aşk yangını!..
AshÂb-ı kiram başta olmak uzere butun Hak dostlarının işte tek arzusu budur:
Rasûlullah Efendimiz ’e vuslat…
Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’i tebessum ettirebilmek!.. O ’nun mubÂrek lisanlarından;
“Ummetim!” hitÂbına mazhar olabilmek…
Bu gayeyle Fahr-i KÂinÂt Efendimiz ’in yanık Âşıkları, muhabbet izhÂrı icin careler aramışlardır.
Muhammedî sevdÂnın en buyuk alÂmeti, O ’nun sunnet-i seniyyesine tam ittibÂdır. Buyuk hadis Âlimi İmam Nevevî; Allah Rasûlu ’nun karpuzu nasıl yediğini tespit edemediği icin, karpuz yemek ona tatlı gelmemiş, rivÂyete gore hic karpuz yiyememiştir.
Ahmed Yesevî Hazretleri, 63 yaşını gecince; “Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in Hakk ’a irtihÂl ettiği yaşa geldim. Artık yeryuzunde dolaşamam!” demiş, yerin altındaki cilehÂnesinde ikamet ederek irşÃ‚da devam etmiştir.
Bunlar gonlu saran muhabbetin yanık ve ferdî tezÂhurleridir. Başkalarının bunları taklidi doğru olmaz.
Sultan Birinci Ahmed Han da Habîbullah Efendimiz ’in yanık sevdÂlılarındandır. O, Peygamber Efendimiz ’in mubÂrek ayak izlerini bir maket hÂlinde sarığında taşımış ve bunu yapmaktan gayesini şoyle dile getirmiştir:
N ’ola tÂcım gibi bÂşımda gotursem dÂim,
Kadem-i pÂkini ol Hazret-i ŞÃ‚h-ı Rusul ’un.
Gul-i gulzÂr-ı nubuvvet o kadem sÂhibidir,
AhmedÂ, durma, yuzun sur kademine ol Gul ’un!..
Bizim de kurtuluşumuz caremiz ancak bu sevgi…
Her hÂlimizde buyuk bir ihtimam, ihtiram ve îtin ile; O ’nun hÂlini, O ’nun sunnetini, mukemmel vasıflarını tahsil ve tatbik edebilme gayretinde olmamız gerek…
Bu muhabbet, gonullerimizi olgunlaştırır.
Bu muhabbet, Allah yolunda sergilenmesi gereken fedÂkÂrlıkları kolaylaştırır.
Bu muhabbet; ilÂhî muhabbetin, «muhabbetullÂh»ın yegÂne vesilesidir.
Muhabbetin mÂhiyeti, gayesi ve hedefi, işte budur!..
Boyle iken, muhabbeti, suflî vadilerde heb ve israf edenlere ne yazık!..
Muhabbeti boyle israf etmek, kurtlara sevdÂlanan kuzuların sergilediği hamÂkat ve sefÂlettir.
Gonuller, Allah ve Habîbi ’ne rÂm olmalıdır…
Ey muhabbet, mÂrifet ve merhamet hazinesi olan Rabbimiz!
Butun acıları lezzete, butun elemleri safÂya ve butun seyyiÂtımızı hasenÂta tebdîl edecek; hasretimizi yakınlığa ve fÂnîliğimizi ebedî vuslata donuşturecek gercek muhabbet ile omrumuzu muzeyyen eyle.
Bizleri huzûruna ancak aşk-ı Muhammedî ile vÂsıl eyle!
Sev, sevdir, sevindir y Rabbî!..
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Yuzakı Dergisi, Yıl: 2018 Ay: Kasım, Sayı: 165
İslam ve İhsan