Allah TeÂl ’nın en fazla beğendiği ibadetlerden ucunu aşağıdaki hadîs-i şerîften oğrenmekteyiz. Bunlar: Vaktinde kılınan namaz, ana babaya itaat ve Allah yolunda cihaddır.Ebû Abdurrahman Abdullah İbni Mes`ûd radıyallahu anh şoyle dedi:

Peygamber aleyhisselÂm ’a:

- Allah ’ın en cok beğendiği amel hangisidir? diye sordum.

- “Vaktinde kılınan namazdır” diye cevap verdi.

- Sonra hangi ibadet gelir? dedim.

- “Ana ve babaya iyilik ve itaat etmek” buyurdu.

- Daha sonra hangisi gelir? diye sordum.

- “Allah yolunda cihÂd etmek” buyurdu. [1]

Allah TeÂl ’nın en fazla beğendiği ibadetlerden ucunu bu hadîs-i şerîften oğrenmekteyiz. Bunlar: Vaktinde kılınan namaz, ana babaya itaat ve Allah yolunda cihaddır.

VAKTİNDE KILINAN NAMAZ
Vaktinde kılınan namazın oncelikle zikredilmesinin sebebi, bu ibadetin onem sırası bakımından imÂndan hemen sonra gelmesidir. Namaz dinin direğidir. Namazı kılmayan ve namazı onemli bir ibadet olarak gormeyen kimseden, Allah ’ın diğer buyruklarına saygı gostermesi de beklenemez.

Bu hadise gore bir namazın Allah katında en makbûl ibadet olabilmesi, vakti girince kılınmasına bağlıdır. Vaktinde kılınmayan, ihmÂl edilerek son vaktine bırakılan bir namaz, kabul edilmekle beraber, Allah TeÂl ’nın en cok sevdiği bir ibadet olma ozelliğini kaybeder.

ANA BABAYA İTAAT
Ana babaya itaat, CenÂb-ı Hakk ’ın pek onem verdiği ve kendisine şirk koşulmamasını istedikten hemen sonra tavsiye ettiği onemli bir gorevdir. Cocuğunu binbir sıkıntı ile dunyaya getiren, hayata atılacağı zamana kadar yıllar boyu onun eziyetini ceken ana ile baba, şuphesiz her iyiliğe ve en ustun saygıya lÂyık insanlardır. Bu sebeple Allah TeÂl onlara “of!” bile denmemesini emretmektedir. Kendisine sayılamayacak kadar cok iyilik yapmış olan ana ile babanın haklarına saygılı olmayan bir kimsenin, diğer insanların haklarına saygılı olması elbette duşunulemez.

ALLAH YOLUNDA CİHÂD
Allah yolunda cihÂd, dini bilmeyenlere onu oğretmek, bu saÂdeti tatmayanların ayağına kadar giderek Allah ’a kul olmanın gercek bahtiyarlık olduğunu anlatmak, İslÂm ’ın şan ve şerefini devam ettirmek, canla ve malla fedakÂrlık yapmaya bağlıdır. Sağlığı yerinde, varlığı yolunda olan mu ’min, Allah ’ın dinine hizmeti en onemli gorev kabul etmelidir. Allah ’ın dinini lÂyık olduğu en yuce mevkie yukseltmek ve kendi tattığı saÂdeti başkalarına da taddırmak icin gayret etmeyen kimse, Allah rızasını kazanmaya sebep olan diğer ibadetleri kolaylıkla terk edebilir.

Duşman maddî gucleriyle sınırlarımıza dayanmışsa veya mÂnevî yıkım vasıtalarıyla bizi icten cokertmek icin evlerimize girmişse, işte o zaman hem malımız ve mulkumuz, hem de dinimiz, imÂnımız ve namusumuz tehlikede demektir. Maddeten ve mÂnen ayakta durmak, malımızı ve canımızı ortaya koyarak duşman gucleriyle savaşmaya bağlıdır. Bu durumda “Allah yolunda cihÂd etmek” en onemli ibadet olur.

Hadisimizi acıklamayı bitirmeden once şu iki soruya da cevap arayalım:

1- Allah TeÂl ’nın beğendiği ibadetler, acaba bunlardan mı ibarettir?

Bu hadisin yukarıda kaydedilen bazı rivayetlerinde Abdullah İbni Mes`ûd ’un şoyle dediği belirtilmektedir:

- Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bana işte bunları soyledi. Eğer ondan daha fazlasını soylemesini isteseydim, soylerdi. Demek olu-yor ki, Allah katında makbûl ibadetler bunlardan ibaret değildir. Nitekim benzeri hadislerde: “insanlara yedirip icirmek”, “herkese selÂm vermek”, “insanları eliyle ve diliyle rahatsız etmemek”, “icine gunah ve riya karışmamış makbûl bir hac yapmak” en değerli ibadetler olarak zikredilmiştir.

2- İkinci soru da şu: Acaba hadisimizde zikredilen uc ibadet onem sırasına gore mi soylenmiştir? Diğer bir ifadeyle, bu sıra her zaman gecerli midir?

Peygamber Efendimiz “hangi ibadet daha ustundur?” şeklindeki sorulara genellikle soranın durumuna, sorunun sorulduğu zamana gore cevaplar vermiştir. Soru soran kimsenin bir konuda ihmÂli varsa, onun mÂnevî hastalığını bilen Efendimiz, ihmÂl ettiği ibadeti veya ahlÂk esasını oncelikle soylemiştir. Sorunun sorulduğu zamanı da dikkate almıştır. Duşmanın kapıya dayandığı bir sırada nÂfile ibadetle uğraşmak uygun olmayacağı icin boyle durumlarda “Allah yolunda cihÂd” etmenin daha sevap olduğunu soylemiş, kıtlık zamanında ise insanları yedirip icirmeyi oncelikle tavsiye etmiştir.

HADİSTEN OĞRENDİKLERİMİZ

1. Allah TeÂl ’nın kulları uzerindeki haklarının en ustunu, ona imÂndan sonra namaz kılmaktır.

2. Kul haklarının en buyuğu, ana baba hakkıdır.

3. FedakÂrlıkların en ustunu, Allah yolunda cihÂd etmektir.



[1] BuhÂrî, MevÂkît 5, CihÂd 1, Edeb 1, Tevhîd 48; Muslim, ÎmÂn 137-139. Ayrıca bk. Tirmizî, SalÂt 14, Birr 2; NesÂî, MevÂkît 51.

Kaynak: Riyazus Salihin, Hadis-i Şerif Tercumesi, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan