Gercek manada tasavvuf ne demektir? Tasavvuf ehli kimdir? Tasavvufu tam manasıyla anlayıp gercek manada yaşamak isteyen biri icin tavsiyeler...“Tasavvuf, şerîati kemÂle erdirmektir.” buyurmuştur. Yani tasavvuf, Kur ’Ân ve Sunnet istikÂmetinde guzel bir kul, kÂmil bir insan olma gayretidir. Keşif-kerÂmet, mÂnevî yolda karşılaşılabilen Allah vergisi bir hÂdisedir. Fakat kendisine keşif-kerÂmet verilen kimsenin dahî, son nefeste îmanla gidebilme hususunda bir garantisi yoktur.
O KİMSE, GERCEK MÂNÂDA TASAVVUF EHLİ OLAMAZ Hayatını KurʼÂn ve Sunnet olculerine gore duzenlemeyen, dînin zÂhirî mukellefiyetlerini ihmÂl eden bir kimsenin dilinden, ne kadar tasavvufî ifadeler dokulurse dokulsun, o kimse, gercek mÂnÂda tasavvuf ehli olamaz.
Aynı şekilde, Âile hayatında İslÂmî olculere riÂyet etmeyen birinin tasavvufî hayatından soz edilemez. Cocuklarının sırf fÂnî istikbÂlini duşunerek onları KurʼÂn eğitiminden mahrum bırakan, boylece yavrularının ebedî istikbÂlini tehlikeye atan bir anne-babada mÂnevî inkişÃ‚f olmaz. Boyle bir anne-babanın tasavvuf ehli olduğunu zannetmesi, ancak gafletinin bir gostergesidir.
Yine ticÂrî hayatta kul hakkı yemek, dunyevî bir menfaati icin AllÂhʼın men ettiği şekilde hareket etmek; “Canım, bu seferlik olsun da bundan sonra yapmam…” gibi ifadelerle tÂvizlere meyletmek; kişinin kendisine yaptığı en buyuk zulumdur, mÂneviyÂtını sakatlamasıdır.
BİR KİMSENİN KILDIĞI NAMAZA, TUTTUĞU ORUCA BAKMAYINIZ Bu hususta Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh-ʼın verdiği şu olculeri, hicbir zaman hatırdan cıkarmamak îcÂb eder:
“Bir kimsenin kıldığı namaza, tuttuğu oruca bakmayınız;
Konuştuğunda doğru soyluyor mu? Kendisine bir şey emÂnet edildiğinde, emÂnete riÂyet ediyor mu? Dunya ile meşgul olurken helÂl-haram hassÂsiyeti gozetiyor mu? İşte bunlara bakınız.”[1] TASAVVUF, ŞERÎATİ KEMÂLE ERDİRMEKTİR VelhÂsıl, kişinin ibadetlerinde, muÂmelÂtında, ahlÂkında ve hayat nizÂmında şerʼî olculere riÂyet hassÂsiyeti yoksa, o kişinin tasavvufî bir terakkî beklemesi mÂnÂsızdır. Nitekim İmÂm-ı RabbÂnî Hazretleri;
“Tasavvuf, şerîati kemÂle erdirmektir.” buyurmuştur. Yani tasavvuf, Kur ’Ân ve Sunnet istikÂmetinde guzel bir kul, kÂmil bir insan olma gayretidir.
Tasavvuf; keşif-kerÂmete ermek icin cıkılan bir yolculuk değildir:
Keşif-kerÂmet, mÂnevî yolda karşılaşılabilen Allah vergisi bir hÂdisedir. Fakat kendisine keşif-kerÂmet verilen kimsenin dahî, son nefeste îmanla gidebilme hususunda bir garantisi yoktur.
CenÂb-ı Hak, Kur ’Ân-ı Kerîm ’de Bel ’am bin BÂur ’yı bildiriyor. Onun da keşfi vardı, kerÂmeti vardı, ism-i Âzam ’a mazhardı. Fakat dunyaya dalıp bir nefsinin hevÂsına meyletti; helÂk olup gitti. CenÂb-ı Hak Âyet-i kerîmede onun hakkında, şaşkınlaşmış bir kelp misÂlini veriyor.[2]
KÂrun da onceleri AllÂh ’ın sÂlih bir kuluydu. Zuhd ve takv hayatı vardı. Fakat o da nefsine meyletti. CenÂb-ı Hak ona varlık verdi, yani varlıktan imtihan etti, fakat o, bunun ilÂhî bir imtihan olduğunu duşunmeyip yolunu kaybetti. Hazret-i Mûs -aleyhisselÂm- ’a karşı tavır koydu. Guvendiği, dayandığı servetiyle beraber, CenÂb-ı Hak onu yerin dibine gomdu.
Demek ki keşif-kerÂmet, bir insanın son nefesinin ne olacağını gostermez. Onun icin tasavvuf;
“Emrolunduğun gibi dosdoğru ol…” (Hûd, 112) şeklindeki ilÂhî tÂlimÂta riÂyet yoludur.
Tasavvuf yolunun buyukleri de;
“Asıl kerÂmet, istikÂmettir.” buyurmuşlardır.
KerÂmetler, ruyÂlar ve birtakım fevkalÂde hÂller, tasavvuf yolunda var olabilecek hususlardır, lÂkin asl gÂye değildir.
Tasavvuf; her şeyden once, hayatı KurʼÂn ve Sunnet istikÂmetinde tanzim edebilme gayretidir.
Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, Ved Hutbesiʼnde şoyle buyurmuştur:
“…Ey mu ’minler! Size iki emÂnet bırakıyorum. Onlara sımsıkı sarıldıkca yolunuzu hic şaşırmazsınız. Bu emÂnetler, AllÂh ’ın kitÂbı Kur ’Ân ve O ’nun Peygamber ’inin Sunnetiʼdir…” (Bkz. Muslim, Hac, 147; Ebû DÂvûd, MenÂsik, 56)
İşte gercek tasavvuf da, bu iki mukaddes emÂnete lÂyıkıyla riÂyet edebilmekten ibÂrettir. KurʼÂn ve Sunnetʼte bahsi gecen, ihlÂs, takvÂ, zuhd, huşû, tevbe, rız gibi kalp amellerinin nasıl gercekleşeceğini; buna mukÂbil, riyÂ, ucup, kibir, gıybet, haset gibi nefsÂnî marazların nasıl bertaraf edileceğini oğreten bir eğitim yoludur.
Onun icin tasavvuf, keşif ve kerÂmete erme eğitimi değildir; AllÂh ’a kul olma eğitimidir.
Zaten keşif ve kerÂmetlere ermek, mÂnevî ilerlemenin olcusu de değildir. Nitekim pek cok rivÂyette[3] peygamberlerden sonra insanların en hayırlısı olduğu bildirilen Hazret-i Ebû Bekir -radıyallÂhu anh-ʼın da, fizikî ve zÂhirî kerÂmetine dÂir, cok fazla bir mÂlumat yoktur. Onun en buyuk kerÂmeti; Allah Rasûluʼne olan eşsiz muhabbet ve sadÂkatiyle mustesn teslîmiyet ve itaatidir. Kur ’Ânî ifadesiyle “ikinin ikincisi”[4] olmasıdır.
Bu sebeple Allah dostları, fizikî kerÂmetlere ehemmiyet vermemiş, gurur ve şohrete sebep olabilen bu tip kerÂmetleri ifşÃ‚ etmekten titizlikle sakınmışlardır. Hatt bu korku ve endişe icinde, kerÂmetin ifşÃ‚sına “hayz-ı ricÂl” demişlerdir. Butun gayretlerini de, gercek kerÂmet olan; KurʼÂn ve Sunnet istikÂmetinde yaşamak uzerine yoğunlaştırmışlardır.
Cu­neyd-i Bağ­d­dî Hazretleri diyor ki:
“Bir ki­şi­yi (postunun uzerinde) ha­va­da ucar­ken gor­se­niz, o da eğer Ki­tap ve Sun­ne­tʼe uy­mu­yor­sa, (ona îtibar etmeyin, zira) bu bir (kerÂmet değil) is­tid­rac­tır.”
BÂyezîd-i BistÂmî Hazretleri ’nin de şoyle dediği nakledilir:
“Bir gun Dicle Nehri ’nin karşı yakasına gececektim. Nehrin iki yakası bana yol vermek icin kerÂmeten birleşti. DerhÂl kendimi toparladım ve Dicle ’ye karşı icimden şoyle dedim:
«–Yemin olsun ki ben buna kanmam! Zira sandalcılar, insanı yarım akceye karşıya geciriyorlar. (Sen ise, otuz yıldan beri Mahşer icin hazırladığım amel-i sÂlihlerimi istiyorsun.) O hÂlde yarım akce icin, otuz yıllık omrumu (kendimde bir varlık ve benlik hissetmeme sebep olacak bir kerÂmet uğruna) ziyan edemem. Bana Kerîm gerek, kerÂmet değil!»”[5]
Hak dostları, boyle fevkalÂde hÂllerle karşılaştıklarında da bunları gizlemeye gayret etmişler, bunların asıl gaye olan mÂrifetullah ve kullukta derinleşme hedefinden alıkoyan birer imtihan olmasından cok cekinmişlerdir.
Buna karşılık bazı cÂhil ve gÂfil kimseler;
“Benim şeyhim Mahşer yerinde benim elimden tutar! Beni bırakmaz. Beni Cennet ’e goturur(!)” şeklinde birtakım iddialarda bulunabiliyorlar.
Bu nevî ifadeler, şerʼî esaslarla asl teʼlif edilemeyecek, mesnedsiz, hezeyana donuşmuş heyecan taşkınlıklarıdır.
Dipnotlar: [1] Beyhakî, es-Sunenu ’l-KubrÂ, VI, 288; Şuab, IV, 230, 326. [2] Bkz. el-A‘rÂf, 176. [3] Bkz. Ali el-Muttakî, Kenzu ’l-UmmÂl, XI, 549/32578; İbn-i MÂce, Mukaddime, 11/106; Ahmed, I, 127, II, 26. [4] et-Tevbe, 40. [5] Bkz. AttÂr, Tezkiretuʼl-EvliyÂ, s. 217, İlim ve Kultur Yayınları, Bursa 1984.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Genc Dergisi, Yıl: 2019 Ay: Mart Sayı: 150
İslam ve İhsan
TASAVVUF NEDİR?
TASAVVUFUN TARİFİ