Kızmak, insanı sonradan pişman olacağı soz ve fiillere sevkeder.Ebû Hureyre ’den -radıyallahu anh- rivÂyet edildiğine gore, bir adam Nebî ’ye -sallallahu aleyhi ve sellem-:
- Bana oğut ver, dedi. Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- de ona:
- “Kızma!” buyurdu.
Adam dileğini bir kac kez tekrar etti. Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- de (her defasında ısrarla) :
- “Kızma!” buyurdu. (BuhÂrî, Edeb 76. Ayrıca bk. Tirmizî, Birr 73)
HADİSİN ACIKLAMASI
Gazab, şeytanın durtuklemesi sonucu insanın kendini kaybetmesi, normal durumundan uzaklaşmasıdır. O kadar ki, bu durumda insan kotu sozler soyler, din tarafından sakıncalı bulunmuş, cirkin gorulmuş olan işler yapar. Hatta -Allah korusun- bazı hallerde kÂfir bile olur. Halkımız boylesi durumdakiler icin “Ağzından cıkanı kulağı duymuyor” der. “Ofke ile kalkan zararla oturur” sozunun belki cok gecerli olduğu nokta da burasıdır. YÂnî imÂnı kaybetme noktasıdır.
Bilindiği gibi sebebin ortadan kaldırılması, sonucun da ortadan kaldırılması demektir. Kızmamak, kızgınlık sonucu doğacak bir cok tehlikeyi baştan onlemektir. Hz. Peygamber ’in kendisinden tavsiye isteyen sahÂbîye ısrarla “kızma” buyurması bu yuzdendir.
Burada hatırlatılması gerekli bir husus vardır. Sevgili Peygamberimiz, oğut vermesini isteyen insanlara, onların mizac ve kabiliyetlerine en uygun tavsiyelerde bulunurdu. Bir başka ifade ile onlardaki aksayan yonlere gore tedbir onerirdi. Bu hadîs-i şerîf de bu kabil tavsiyelerdendir. Kim olduğunu bilemediğimiz bu sahÂbî, ne kadar ısrar etmişse de “kızma” sozunden başka bir tavsiye alamamıştır. Bu, o sahÂbînin cabuk sinirlenen, olur-olmaz şeylere kızan bir mizaca sahip olduğunu hatıra getirmektedir. Bu halde kendisinde boyle bir mizac bulunan Muslumanlar, Peygamber Efendimiz ’in bu tavsiyesinin doğrudan kendilerine yonelik olduğunu unutmamalıdırlar.
640 numarada bir kere daha karşılaşacağımız hadisin bazı rivayetlerinde bu “kızma!” tavsiyesinin gerekcelerine de rastlamaktayız. Mesela birinde “Kızma, cunku kızmak duyguları ve hareketleri bozar” buyurulmaktadır. Bir başkasında da “Kızma, cennete gir!” buyurulmak suretiyle, kızgınlığın neye mÂlolacağını, kızmamanın ne kazandıracağını gostermektedir.
HADİSTEN OĞRENDİKLERİMİZ
1. Kızmak, insanı sonradan pişman olacağı soz ve fiillere sevkeder.
2. Hz. Peygamber, Allah ’ın koyduğu sınırlar ciğnendiği zaman kızmış ve kızmakta sakınca gormemiştir.
3. Dunya cıkarı icin değil, dinî maksatla ve Allah icin kızmak hoşgorulur.
Kaynak: Riyazus Salihin, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan