İslÂm; tahÂret, nezÂfet ve nezÂket esasları uzerine kurulu bir nizÂm getirmiştir. Nitekim, temizliğin îmandan olduğu bildirilmiştir. Hadis ve fıkıh kitaplarımızın neredeyse tamamı, temizlik bahsiyle başlarlar.İslÂm; temizlik, nezÂket, letÂfet ve zarÂfet dînidir. Bunların birincisi, cismin guzelliğini, diğerleri de fiil ve hareketlerin guzelliğini ifÂde eder. CenÂb-ı Hak:
“…Allah temizlenenleri sever.” (el-Bakara, 222) buyurmak sûretiyle mu ’minleri maddî ve mÂnevî temizliğe teşvik etmiştir. Resûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- de:
“Allah temizdir, temizliği sever.” buyurmuştur. (Tirmizî, Edeb, 41/2799)
İSLAM ’DA TEMİZLİK İslÂm, tahÂret, nezÂfet ve nezÂket esasları uzerine kurulu bir nizÂm getirmiştir. Nitekim, temizliğin îmandan olduğu bildirilmiştir. Hadis ve fıkıh kitaplarımızın neredeyse tamamı, temizlik bahsiyle başlarlar. Dînimizde temel bir esas olarak, vucut ve mekÂn temizliği yapılmadan bÂzı ibÂdetler cÂiz ve makbul gorulmemiştir. Bu meyanda mesel tuvalet ÂdÂbına cok ehemmiyet verilmiştir. Muslumanların elbiselerine necÂset sıcratmamaları, guzelce istibr yapmaları emredilmiştir. Allah Resûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“Kabir azÂbının coğu, necÂsetten gereği gibi sakınmamaktan kaynaklanır.” (İbn-i MÂce, TahÂret, 26) buyurarak ummetinin bu hususta titiz davranmasını istemiştir.
İslÂm, Muslumanların bedenlerini, elbiselerini, oturdukları mekÂnı, yaşadıkları cevreyi ve bunun yanında gonul ve kalb Âlemlerini temiz tutmalarını, davranışlarında nezÂkete ÂzÂmî derecede riÂyet etmelerini ister. Bu sebeple temizliği, butun ibÂdetlerin esas şartı olarak kabul eder. YÂni her insanın mecbûren yapması gereken temizliği, İslÂm, ibÂdet huviyetine burundurmuştur. Boylece insanın, temizlik yaparken aynı zamanda bir ibÂdet neşvesi icinde olmasını temin etmiştir.
TEMİZLİĞİN FAYDASI Muslumanları abdest ve gusul almaya teşvik eden pek cok Âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîfler mevcuttur. Cunku abdest ve gusul, gerek tıbbî gerekse mÂnevî yonden tam bir temizlik vesîlesidir. HattÂ, ibÂdet hÂricindeki zamanlarda bile, devamlı olarak abdestli bulunmak teşvik edilmiştir. İnsanları her an maddî ve mÂnevî yonden temiz olmaya alıştırmak icin Peygamber Efendimiz:
“Abdeste, ancak mu ’min kimse mudÂvim olur.” buyurmuştur. (Muvatta, TahÂret, 6)
Resûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in ehemmiyetle uzerinde durduğu diğer bir husus da, ağız temizliğidir. Bunun icin Allah Resûlu, sÂir vakitlerde ve bilhassa abdest almadan hemen once misvak kullanmayı tavsiye buyurmuştur. Hazret-i Âişe -radıyallÂhu anhÂ- şoyle der:
“Biz, Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in misvakını ve abdest suyunu akşamdan hazırlardık. Allah onu, gecenin dilediği saatinde uyandırırdı. Kalkınca hemen misvakla dişlerini temizler, abdest alır ve namaz kılardı.” (Muslim, MusÂfirîn, 139)
Yine Âişe vÂlidemize:
“–Peygamber Efendimiz eve girdiği zaman ilk once ne yapardı?” diye sorulduğunda:
“–Dişlerini misvaklardı.” cevÂbını vermiştir. (Muslim, TahÂret, 43-44)
Musluman, yemeğe oturmadan once ve yemekten sonra ellerini yıkayarak yemeğini temizlikle bereketlendirir.[1]
İSLAM ’DA TEMİZLİK NASIL OLMALI? Diğer taraftan fıtrat gereği tırnakların kesilmesi, sakal ve bıyıkların kısaltılması, dişlerin fırcalanması da Allah Resûlu ’nun tÂlim ettiği temizlik ve edeb kÂidelerinden birkacıdır. Resûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- şoyle buyurmuştur:
“Peygamberlerin sunneti beştir. Bu beş şey fıtrat gereğidir: Sunnet olmak, kasıkları tıraş etmek, tırnakları kesmek, koltuk altını temizlemek, bıyıkları kısaltmak.” (BuhÂrî, LibÂs, 63-64)
Musluman, oturduğu evi ve yaşadığı mekÂnı da temiz tutmalıdır. Cunku Muslumanın yaşadığı yer, AllÂh ’a ibÂdet edilen bir mekÂndır. Oraya, melekleri uzaklaştıran kotu koku, pislik ve cirkinlik girmemelidir. Zîr melekler, temizliğe ve guzel kokuya gelirler, kir, pas ve kotu kokudan rahatsız olurlar. Pislik ve fen koku ise şeytanla kotu cinlerin dÂvetcisidir.
Muslumanın, evi gibi cevresi de tertemizdir. Orada, insanları rahatsız edecek kotu manzaralara rastlanmaz. Musluman, yerlere tukurme nezÂketsizliğinde bulunmaz. Aksine gelip gecene eziyet veren şeyi yoldan kaldırmayı, îmÂnın bir îcÂbı olarak gorur.
VelhÂsıl Musluman, her şeyiyle temiz ve nezih insandır. Maddî temizliğin mÂnevî temizliğe de tesir ettiğini bilir. Zîr Âlimlerimiz, insanın rûhen temizlenerek hayr u hasenÂta ve sÂlih amellere yonelmesinde ve kalbin ihsÂn mertebesine ulaşmasında, maddî temizliğin de buyuk bir tesiri olduğunu haber verirler.
[1] Bkz. Tirmizî, Et‘ime, 39/1846.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Faziletler Medeniyeti 2, Erkam Yayınları



İslam ve İhsan