“Kimlerle arkadaşlık edilmez?” diye soruyorsanız şu beş ceşit kişi ile arkadaş olmaktan sakının!CÂfer-i SÂdık Hazretleri buyurur:
“Beş ceşit insan ile arkadaş olmaktan sakın!
Yalancı: Cunku onunla beraber olduğun surece aldanış icinde bulunursun. O serap gibidir. Sana uzağı yakın, yakını uzak gosterir. Ahmak: Sana faydalı olmak istediği zaman bile zarar verir, bunun da farkında olmaz. Cimri: Senin en fazla muhtac olduğun şeyi senden esirger. Korkak: Seni başkasına teslim eder ve zor zamanda kacıp gider. FÂsık: Seni bir lokmaya ya da daha azına satar.”[1] Bir hadîs-i şerîfte;
“Kişi dostunun dîni uzeredir. Onun icin her biriniz kiminle dostluk ettiğine dikkat etsin!” buyrulmuştur. (Ebû DÂvûd, Edeb, 16/4833)
KİMLERLE DOST OLDUĞUNUZA DİKKAT EDİN Hicbir insan, anne-babasını ve doğduğu muhiti kendisi secemez. Fakat kimlerle dost olacağını secmek, insanın elindedir ve bu tercihlerinden dolayı da mesʼûldur. Zira insan, dostlarının hÂl ve ahlÂkından hisseler alır, şahsiyet ve karakterini bu tesirlerle inşÃ‚ eder. Ekseriyetle doğru yola da, yanlış yola da dostlarının telkinleriyle yonelir. Dolayısıyla ahlÂkî zaaflara muptel kimselerle ulfet edip onlarla dostluk kurmak, mÂnevî hayata zehir sacmaktan farksızdır.
CÂfer-i SÂdık Hazretleri de bu hakîkate dikkat cekerek, mÂneviyat ve ahlÂk itibÂriyle ceşitli zaafları bulunan kimselerden, -onları îkaz ve tebliğ dışında- uzak durmayı telkin etmektedir. Zira unsiyet edilen kimseler arasında kolayca yayılabilen kotu huylar ve nefsÂnî zaaflar, kişiyi îman zaafına kadar surukleyebilmektedir.
YALANCILARDAN UZAK DURUN Bunların en tehlikelisi ise “yalan” illetidir. Nitekim bir hadîs-i şerîfte şoyle buyrulur:
“Sıdk (doğruluk), insanı iyiliğe, iyilik de Cennet ’e goturur. Kişi, doğru soylemeye devam ettikce, sonunda sıddîklardan olur. Yalan, kişiyi fucûra (gunah ve ahlÂksızlığa), fucûr da Cehennem ’e goturur. Kişi yalan soylemeye devam ettikce, sonunda Allah indinde yalancılardan yazılır.” (BuhÂrî, Edeb, 69)
Sıdk/doğruluk o kadar muhimdir ki, Âyet-i kerîmede hesap gununden bahsedilirken;
“…Bu, sÂdıklara sadÂkatlerinin fayda vereceği gundur…” (el-MÂide, 119) buyrulmaktadır.
PEYGAMBERİMİZİN SIFATLARI SadÂkat, Musluman şahsiyetinin ayrılmaz bir vasfıdır. Muşrikler dahî Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimizʼe peygamberliğinden once, ismiyle hitÂb etmek yerine “el-Emîn” ve “es-SÂdık” sıfatlarıyla hitÂb ederlerdi. Zira guvenilir ve doğru olmak, Oʼnun aslî tabiatı idi.
Yine Rasûl-i Ekrem -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’e bir gun:
“–Mu ’min, korkak olabilir mi?” diye sorulmuştu.
“–Evet, olabilir!” buyurdu.
“–Mu ’min, cimri olabilir mi?” diye soruldu.
“–Evet, olabilir!” buyurdu.
“–Peki mu ’min, yalancı olabilir mi?” diye soruldu.
Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz bu sefer:
“–Hayır, aslÂ!” buyurdu. (Muvatta ’, KelÂm, 19; Beyhakî, Şuab, IV, 207)
Demek ki bir muʼmin -beşer olmak hasebiyle- hata ve kusurlardan butunuyle uzak duramasa da, dunyevî plÂnda kendi aleyhine olduğunu bilse bile, mutlak yalandan uzak durmalı, doğruluk ve durustluğu hicbir zaman elden bırakmamalıdır.
Nitekim Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, şakalarında dahî hakîkat dışı bir ifÂde kullanmamışlardır. O ’nun doğruluk hassÂsiyeti oyle bir seviyeye ulaşmıştır ki, bir kadının cocuğunu cağırırken:
“−Gel bak sana ne vereceğim!” demesi uzerine, hemen kadına, ona ne vereceğini sormuş, kadın da birkac hurma vereceğini soyleyince:
“−ŞÃ‚yet ona bir şey vermeyecek olsaydın, sana bir yalan gunahı yazılırdı.” buyurmuşlardır. (Ebû DÂvûd, Edeb, 80/4991; Ahmed, III, 447)
Şunu asl unutmamalıyız ki, ahdinden donmek, sozunde durmamak, aldatmak, kandırmak gibi cirkin vasıflar, kişinin sadece ahlÂkını ifsÂd etmekle kalmaz, îmÂnını da temelinden sarsar.
Nitekim bir hadîs-i şerîfte:
“EmÂneti (guvenilirliği) olmayanın, îmÂnı da yoktur.” buyrulmuştur. (Ahmed, III, 135)
Yalan gunahının, mÂnevî hayat uzerindeki ağır tahribÂtına işaret sadedinde Hazret-i Âişe -radıyallÂhu anhÂ- VÂlidemiz de şoyle buyurmuştur:
“Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimizʼe, yalandan daha kotu ve cirkin gelen bir huy yoktu. AshÂbından birinin herhangi bir hususta azıcık yalan soylediğini duysa, onun tevbe ettiğini oğreninceye kadar, kendisini o sahÂbîden uzak tutar, onunla goruşmek istemezdi.” (İbn-i Sa‘d, I, 378)
MUMİN NE DEMEK? AllÂhʼa îmÂn edenlerin ortak adı olan “muʼmin” kelimesinin bir mÂnÂsı da, cevresine îtimat ve emniyet telkin eden, guvenilir ve durust kimse demektir. Bu bakımdan muʼminler olarak, peygamberlik vazifesinden once dahî “el-emîn” ve “es-sÂdık” sıfatlarıyla tanınan bir Peygamberʼin ummeti olduğumuzu unutmamalı, Oʼnun ahlÂkını, gucumuz nisbetinde ornek almaya calışmalıyız.
Zira Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-;
“Kişi sevdiğiyle beraberdir.” buyurmuştur. (BuhÂrî, Edeb, 96)
Bu beraberlik ise, yalnız zÂhirî beraberlik değil; hÂl, amel ve ahlÂk beraberliğidir. Bu sebeple nebevî ahlÂkın bugunku temsilcileri mevkiinde bulunduğumuzu hatırımızdan cıkarmayıp dÂim İslÂm ahlÂkına yakışır bir şahsiyet ve karakter sergilemeliyiz.
Bunun icin de, kendimiz doğruluk ve durustluk prensiplerinden tÂviz vermeyip dostlarımızı da boyle kimselerden secmeye îtin gostermeliyiz.
AHMAKLARDAN UZAK DURUN CÂfer-i SÂdık Hazretleriʼnin ikinci olarak dostluğundan sakınmayı tavsiye ettiği kimseler ise “ahmak”lardır. Zira ahmak, dostuna faydalı olduğunu zannederek ona zarar verir de bundan haberi bile olmaz.
Ahmak, kendisi akla muhtac iken başkalarına akıl vermeye calışan, kendisi dalÂlette olduğu hÂlde başkalarına yol gosterme iddiÂsında bulunan şaşkın kimsedir. Yani o, kendi kalbinin olu olduğunu bilmeden başka kalpleri diriltmenin derdine duşen gÂfil insandır. Tıpkı MevlÂn Hazretleriʼnin naklettiği şu kıssada olduğu gibi:
Bir gun Hazret-i Îs -aleyhisselÂm- ’a bir kimse yol arkadaşı olmuş. Beraber giderlerken bu adam, bir koşede bÂzı kemikler gormuş ve Hazret-i Îs ’ya:
“–Ne olur y ÎsÂ! Bildiğin ism-i Âzam ’ı bana da oğret de bu kemikleri diriltip kaldırayım.” diye yalvarmış.
Hazret-i Îs ise cevÂben:
“–O iş senin kÂrın değildir. İsm-i Âzam ’ı okuyup oluyu diriltmek icin, yağmurlardan daha temiz bir nefes sahibi, kullukta meleklerden daha anlayışlı bir kişi olmak gerek. İsm-i Âzam, (haram ve şupheli lokmanın gecmediği) temiz bir ağız ve (Allahʼtan uzaklaştıran her şeyden arınmış bir) kalp ister. Yani oyle bir kimse ki, nefsi haram ile kirlenmiş olmasın ve melekler gibi isyan ve gunahtan pÂk olsun. Cunku bir kimsenin nefsi pÂk olmadan, o kimsenin duÂsı makbûl olmaz!..
Mesel farzedelim ki sen, Hazret-i MûsÂʼnın asÂsını elinde tutabilirsin. Fakat Mûs ’daki kuvvet sende var mı ki, onu ejderha yapabilesin… İşte bunun gibi, sende Îs ’nın nefesi yokken ism-i Âzam ’ı okumanın sana ne faydası olur ki?!” dedi.
Fakat gÂfil adam yine durmadı ve:
“–Y ÎsÂ! Bu istîdat bende yoksa, bÂri sen o kemiklerin uzerine oku!” dedi. Îs -aleyhisselÂm-, bu ahmağın sozlerine ziyÂdesiyle şaşırdı ve:
“–Y Rabbi! Bu esrÂrın hikmeti nedir? Bu ahmağın bu derece tartışmaya meyli nedendir? Kendisinin kalbi olu, başkasının cesedini diriltmeye calışıyor! HÂlbuki ona duşen; asıl olu olan kendi kalbini ihy etmeye calışmaktır. Kendi kalbini diriltmek icin du edeceğine, başkalarını ihyÂya calışıyor. Bu ne dehşetli bir gaflettir!” diyerek hayretini ifÂde etti.
Şu hÂdise de, bu hakîkatin bir başka ifÂdesidir:
Buyuk velîlerden Necmeddîn-i Kubr Hazretleri, talebeleriyle birlikte sÂlih bir zÂtın cenazesine iştirÂk eder. MevtÂya telkinde bulunulduğu sırada, Necmeddîn-i Kubr Hazretleri tebessum eder. Talebeleri, hocalarının boyle bir anda tebessum etmesine hayret edip bunun hikmetini sorarlar. Hazret, once acıklamak istemez, fakat ısrar edilince şoyle der:
“–Telkini, diri oluye yapar. HÂlbuki burada telkin veren kimsenin kalbi gÂfil; mezara giren mevtÂnın kalbi ise dipdiri. GÂfil birinin kalben diri olana telkin vermesine taaccub ettim.”
Hayatta en kotu hamÂkat; her biri ilÂhî kudret ve sanatın muhrunu taşıyan varlıkları, alık ve abus bir cehre ve boş nazarlarla seyredip bunların hikmet ve ibret safhasına intikal edememektir.
Yine en fecî ahmaklık, kÂinatta sergilenen ilÂhî kudret ve azamet tecellîlerinin hikmetinden gÂfil kalmaktır. Akılları hayran bırakan ve havsalaya sığmayacak derecede bir mukemmellik ve ihtişam arz eden ilÂhî tanzîme rağmen, hayat ve kÂinÂtı kor bir tesadufle îzah etme basitliğine duşerek, kendini hayvanlar gibi hur(!), sorumsuz ve başıboş bir varlık olarak gormektir. Boyle kimseler hakkında CenÂb-ı Hak şoyle buyuruyor:
“…Onların kalpleri vardır, onlarla kavramazlar; gozleri vardır, onlarla gormezler; kulakları vardır, onlarla işitmezler. İşte onlar hayvanlar gibidir; hatt daha da şaşkındırlar. İşte asıl gÂfiller onlardır.” (el-A‘rÂf, 179)
Bunlar, iki parmağıyla iki gozunu kapattığı icin gun ortasında Guneşʼi kaybeden, boylece inkÂr kolaycılığına kacan kor idrÂklerdir. Zira nefsÂnî ihtiraslarını tatmin arzusu, ahmağın gonul gozunu kor etmiş, kalp Âlemini Âdeta karanlık bir zindana cevirmiştir. Bu sebeple ahmağın idrÂki;
“Bu kÂinÂtı kim yarattı, kimin mulkunde yaşıyoruz, bu Âleme nicin geldik, buradan yolculuk nereye?..” gibi, son derece hayÂtî suallerin tefekkurunden dÂim kacmayı tercih eder. Fakat bu kacış ve inkÂr gafleti, onu bir gun, kactığı hakîkatlerle yuzleşmekten kurtaramaz.
En fen ahmaklık; hakîkati hic olmadığı yerde aramaktır. Yani saÂdeti sefÂlet carşısında bulmaya calışıp boşuna yorulmak ve kendine yazık etmektir. Tıpkı gıdÂsını lÂğım ve mezbelelikte arayan ve ancak orada huzur bulan kubur fareleri gibi…
Yine en fecî ahmaklık, boylu boyunca bÂtıl batağına saplanmış olduğu hÂlde, kendini hak ve hakîkatin yegÂne temsilcisi olarak gorme taassubudur. Kibir, gurur ve enÂniyet sarhoşluğu icinde, nÂkıs aklına aşırı guvenerek nefs ve şeytanın elinde oyuncak olmaktır.
Yine en hazin ahmaklık, nefsÂnî ve gelgec cÂzibelere aldanarak fÂnî dunyayı, sonsuz bir Âhirete tercih etmektir. Damlaya kanıp deryÂdan gÂfil kalmaktır. Sınırlıyı kazanmak icin sınırsızı satmaktır. Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh-ʼın buyurduğu gibi;
“Başkalarının dunyasını ÂbÂd etmek icin kendi Âhiretini berbÂd etmektir.” Yani kuldan gelecek fÂnî bir menfaate aldanarak, Rabbinin rızÂsını ve ebedî mukÂfatlarını kaybetmektir.
İşte boylesine bir gaflet ve hamÂkat seline kapılmış kimselerle dostluktan, kişiye fayda değil, ancak zarar dokunur. Bu sebeple ahmağın dostluğundan, titizlikle sakınmak elzemdir.
CİMRİLERDEN UZAK DURUN CÂfer-i SÂdık Hazretleriʼnin ucuncu olarak dostluğundan sakınmamızı tavsiye ettiği kimseler ise “cimri”lerdir.
Unutmamak îcÂb eder ki servetin iki buyuk felÂketi vardır. Biri “israf”, diğeriyse “cimrilik”tir. İsraf; aşağılık duygusunu bastırmak icin yapılan nefsÂnî bir guc gosterisidir. Cimrilik ise korkaklıktır; CenÂb-ı Hakkʼa sığınmak yerine, malına dayanıp guvenmektir.
CenÂb-ı Hak, kendilerinden rÂzı olduğu sÂlih kullarının, bu iki cirkin huydan da uzak olduklarını şoyle beyan buyurmaktadır:
“(O sÂlih kullar), harcadıklarında ne israf ne de cimrilik ederler; ikisi arasında dengeli (orta) bir yol tutarlar.” (el-FurkÂn, 67)
Daha once de ifÂde edildiği uzere cimrinin fÂrik vasfı “korkaklık”tır. Âyet-i kerîmede buyrulur:
“Şeytan sizi fakirlikle korkutur ve size cirkin şeyleri (yani cimriliği) telkin eder…” (el-Bakara, 268)
Cimri, rızık hususundaki ilÂhî takdir ve taksîme tevekkul noksanlığı sebebiyle, ihtiyacından fazla biriktirmeye calışır, dÂim malına guvenir. Humeze Sûresiʼnde de bu hakîkate şoyle dikkat cekilmektedir:
“(Vay hÂline o kimsenin) ki o, mal toplamış ve onu sayıp durmuştur. (O,) malının kendisini ebedî kılacağını zanneder. Hayır! Andolsun ki o, Hutameʼye atılacaktır. Hutameʼnin ne olduğunu bilir misin? AllÂhʼın, tutuşturulmuş, (yandıkca) tırmanıp kalplerin ta ustune cıkan ateşidir.” (el-Humeze, 2-7)
Malını, kendi varlığının yegÂne teminÂtı olarak goren cimri, sıkıştığı anda, malını yitirme korkusuyla, dost gorunduğu kimseleri terk etmekten cekinmez. Yani malını kaybetmektense dost kaybetmeyi kolayca tercih eder. Cunku cimri, maddî kıymetlerle satın alınamayacak olan; vefÂ, merhamet, sadÂkat ve samimiyet gibi yuksek değerlerden mahrumdur.
Kotu ahlÂk ve cirkin vasıflar, hep birbirine bağlıdır. Cimri insan, merhametsizdir, merhametsiz insan mağrur ve kibirlidir, kibirli insan da Allah yolunda gayret ve fedÂkÂrlıktan uzaktır. Yani cimrilik, butun kotu huylara bağlı olan ve nihÂyetinde insanı mÂnen helÂke surukleyen, cirkin bir vasıftır.
Hadîs-i şerîfte buyrulduğu uzere:
“…Cimrilik, dalları dunyaya uzanmış Cehennem ağaclarından bir ağactır. Kim, onun dallarından birine tutunursa, bu onu Cehennemʼe kadar cekip surukler!..” (Beyhakî, Şuabu ’l-ÎmÂn, VII, 435)
Dolayısıyla cimri insanları dost edinmemek ve onlardan gelebilecek dostluk iddiÂlarına da dÂim ihtiyatla yaklaşmak îcÂb eder.
KORKAKLARDAN UZAK DURUN CÂfer-i SÂdık Hazretleriʼnin dorduncu olarak dost olmaktan sakınmamızı tavsiye ettiği kimseler ise “korkak”lardır. Cunku korkak, zoru gorunce firÂr eden veya dostunu duşmanına teslim edebilen, duşuk karakterli kimsedir. HÂlbuki bu nevî cirkin huylar, ne İslÂm ahlÂkıyla bağdaşır, ne de din kardeşliği hukukuyla...
Nitekim bir hadîs-i şerîfte:
“Musluman muslumanın kardeşidir. Ona zulmetmez, onu duşmana teslim etmez…” buyrulmuştur. (BuhÂrî, MezÂlim, 3; Muslim, Birr, 58)
KÂmil îmÂna sahip bir musluman, Allahʼtan başkasından korkmaz. Bu sÂyede kula kulluk etmekten kurtulur.
Her hususta ummetine emsalsiz bir ornek şahsiyet olan Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- de, duÂlarında korkaklıktan AllÂhʼa sığınmış, duşman uzerine yapılan seferlerde ordusunun en onunde yuruyerek ashÂbına cesaret telkin etmiştir. Oʼnun gaz meydanlarında sergilediği muhteşem şecaat ve bahadırlığa, yiğitlerin pîri Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh- dahî hayran olmuş ve O ’nun cesaret timsÂli sayısız hÂllerinden birini şoyle nakletmiştir:
“Biz Bedir ’de Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’e sığınıyorduk. O gun kendisi, duşmana en yakın duranımız ve insanların en cesur ve metÂnetli olanıydı.” (Ahmed, I, 86)
AshÂbın îman heyecanından kaynaklanan sayısız cesÂret misallerinden biri de, Âm sahÂbî Abdullah ibn-i Ummi Mektûm -radıyallÂhu anh-ʼın Kadisiye Seferiʼnde sancaktarlık yapması hÂdisesidir.[2]
Sefere cıkılacağı zaman o mubÂrek sahÂbî, buyuk bir îman vecdiyle orduya katılmak istemişti. Fakat kendisine, gozleri gormediği icin seferden muÂf olduğu soylenince, o mubÂrek sahÂbî huzne gark oldu. Yuksek bir îman ufkuyla durumunu tefekkur edince, kendisinin harpten muÂf olduğunu soyleyenlere şu muhteşem cevÂbı verdiği nakledilir:
“–Benim bu hÂlimle de size buyuk bir faydam dokunabilir. Cunku ben Âm olduğum icin, duşman kılıclarını goremem, bu yuzden de cesaretim kırılmadan en onde sancağı taşırım. Benim korkusuzca duşman ustune yuruduğumu goren muslumanların da, cesaret, kahramanlık ve heyecanı artar.”
Âm sahÂbî İbn-i Umm-i Mektûm ’un bu îman cesÂreti, sıhhat ve kuvveti yerinde olan muʼminler icin, ne muhteşem bir ders mÂhiyetindedir.
Cesaretin zıddı olan korkaklık ise, insanı zillet ve esÂrete mahkûm eden bir zaaftır. Bu zaafın tezÂhurleri, kişinin butun hÂl ve tavırlarına sirÂyet eder. Mesel korkak biri comert olamaz. Zira infak etmekle malının azalıp fakir duşeceğinden korkar.
Dolayısıyla, kişinin mÂneviyÂtına verdiği menfî tesir sebebiyle, korkak kimsenin dostluğundan da hayır gelmeyeceğini bilmek gerekir.
FASIKLARDAN UZAK DURUN CÂfer-i SÂdık Hazretleriʼnin son olarak dostluğundan sakınmayı tavsiye ettiği kimseler ise “fÂsık”lardır. Cunku fÂsık, nefsinin esiridir. Gunahların cÂzibesine aldanarak nefsÂnî bir yaşayışın mahkûmu olmuştur. Bu yuzden, en ufak bir nefsÂnî menfaati icin dostunu satmaktan cekinmez.
Âyet-i kerîmede, fÂsıklara karşı son derece ihtiyatlı olunması şoyle tavsiye edilmektedir:
“Ey îmÂn edenler! Eğer bir fÂsık size bir haber getirirse onun doğruluğunu araştırın. Yoksa bilmeden bir topluluğa kotuluk edersiniz de sonra yaptığınıza pişman olursunuz.” (el-HucurÂt, 6)
Yani fÂsığın nefsÂnî ihtirasları uğruna sûret-i haktan gorunerek cıkarabileceği fitne ve fesattan asl emin olunamaz. Cunku fÂsık; yalan, iftira ve hakarete alışmış, ahlÂksız kimsedir. Bu yuzden de fÂsığın ipiyle kuyuya inilmez, sozune îtibÂr edilmez, şÃ‚hitliğine guvenilmez.
Ayrıca fÂsıklar gibi, kufur ehliyle dostluk da, menfî bir hÂl transferine sebep olup kalbe kasvet ve zulmet verir.
İmÂm-ı RabbÂnî Hazretleriʼnin bir mektubunda naklettiği şu hÂdise ne kadar ibretlidir:
“Bir keresinde hasta bir şahsın ziyaretine gitmiştim. Olume yaklaşmıştı. HÂline teveccuh ettiğimde gordum ki, kalbi şiddetli karanlıklar icinde. Her ne kadar bu karanlığın kalkması icin teveccuh ettiysem de hic kalkmadı. Cokca teveccuhten sonra mÂlûm oldu ki; bu karanlıklar, kufur ehlinden kendisine sirÂyet eden menfî hÂllerden kaynaklanmaktadır. Bu sıkıntıların menşei, kufur ehli ile dost gecinmiş olmasıdır.
Bundan sonra anladım ki; bu karanlıkların def ’i icin teveccuh etmek, yerinde bir iş değil... Zira onun bu karanlıklardan temizlenmesi, Cehennem azÂbına kalmıştır ki, kufur ehliyle beraberliğin cezÂsı budur.
Bu arada, şu dahî mÂlûm oldu ki; îmandan bir zerre, onu ebedî Cehennem azÂbında kalmaktan kurtaracaktır. Bu da, o miktar îmÂnın bereketiyle olacaktır.
Daha sonra hatırıma; «Acaba bunun cenaze namazını kılmak cÂiz mi, değil mi?» suÂli geldi. Bu da teveccuhten sonra belli oldu ki, onun namazını kılmak yerinde olur. O muslumanlar ki, îmÂnın varlığıyla beraber kufur ehlinin Âdetlerini icr ederler ve onların gunlerine hurmet ederler... Onların yine de namazını kılmak gerekir. Onları kuffÂr arasına katmak doğru olmaz… İşin sonunda, onların ebedî azaptan kurtulmalarını ummak da yerinde olur.” (Bkz. MektubÂt-ı İmÂm-ı RabbÂnî, c. I, 266. Mektup)
Kufur ehlini dost edinmenin hazin Âkıbetine dÂir, belki de en ibretli misÂl, tarihteki Endulus (İspanya) muslumanlarıdır.
Endulus muslumanları, ilk asırlardaki îman heyecanından uzaklaşarak nefsÂnî ihtiraslar sebebiyle bolunup parcalanmışlardı. Ustelik musluman beylikler, giriştikleri kardeş kavgasında kendilerine yardım etmeleri icin hristiyanları dost edinmişlerdi. İşte bu dostluk(!) onların enkÂzını hazırladı.
VelhÂsıl muʼminler olarak, hayatta kimleri dost edindiğimize son derece dikkat etmeli ve;
“Ey îmÂn edenler! Allahʼtan korkun ve sÂdıklarla beraber olun.” (et-Tevbe, 119) ilÂhî emrini, kendimize dustur edinmeliyiz.
Unutmayalım ki İmÂm GazÂlî Hazretleriʼnin buyurduğu gibi; fÂsık ve gÂfil insanlarla zÂhirî beraberlik, zamanla zihnî beraberliğe, zihnî beraberlik de bir muddet sonra kalbî beraberliğe donuşur. Bu ise, insanın mÂnevî bakımdan adım adım helÂke suruklenmesi demektir.
CenÂb-ı Hak, fÂsıklarla beraber fısk u fucûra dalanların Âhiretteki pişmanlıklarından bir manzarayı, Âyet-i kerîmelerde şoyle haber verir:
“(Cennetʼe girenler uzaklardan gunahkÂrlara sorarlar «–Sizi şu yakıcı ateşe sokan nedir?» Onlar şoyle cevap verirler: «–Biz namaz kılanlardan değildik, yoksulu doyurmuyorduk, (bÂtıla) dalanlarla birlikte biz de dalıyorduk, cez gununu de yalan sayıyorduk. Sonunda bize olum geldi cattı.»” (el-Muddessir, 42-47)
Demek ki CenÂb-ı Hakkʼa secde etmemek, merhametsizlik, cimrilik, katı kalplilik ve Âhireti inkÂr etmek gibi, kulu Cehennemʼe dûcÂr eden vasıflardan biri de, bÂtıla dalıp giden fÂsıklarla hemhÂl olmak, gunahkÂr kimselerle duşup kalkmak ve onların yoluna uymaktır.
ŞÃ‚yet bizler, Âhirette sÂlih ve sÂdıklarla beraber haşrolunmayı istiyorsak; bu dunyada onların yanında yer almalı, onlarla hÂl, tavır ve amel muşterekliği icinde bulunup, ibadet, muÂmelÂt ve ahlÂkta onlara benzemeye gayret etmeliyiz.]
Dipnotlar:
[1] GazÂlî, İhyÂ, II, 172. [2] Bkz. Kurtubî, Abese, 1-4.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Cafer-i Sadık (rahmetullÂhi aleyh), Erkam Yayınları


İslam ve İhsan
ARKADAŞSIZ YOLA CIKMA - VİDEO