Her medeniyet kendi insan tipini inşÃ‚ eder. Bizim medeniyetimiz olan İslÂm medeniyetinin yetiştirdiği insan tipini nasıl tarif edilebilir? Ne gibi vasıfları olmalıdır bu insan tipinin? Rahmet insanı kimdir? Rahmet insanının vasıfları nelerdir? CenÂb-ı Hak, Kur ’Ân-ı Kerîm ’inde yuce ZÂt ’ını en cok RahmÂn ve Rahîm isimleriyle tanıtıyor. “Âlemlere rahmet olarak” gonderdiği Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’in Raûf ve Rahîm, yani cok şefkatli ve cok merhametli olduğunu bildiriyor.
Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“Kişi sevdiğiyle beraberdir.” buyuruyor. (BuhÂrî, Edeb, 96)
Dolayısıyla bizim de, RahmÂn ve Rahîm olan AllÂh ’ın kulu; Raûf ve Rahîm olan Peygamber Efendimiz ’in ummeti olarak bir “Rahmet İnsanı” olmamız îcÂb eder.
RAHMET İNSANININ OZELLİKLERİ NE OLMALI? Peki, “Rahmet İnsanı”nın ne gibi vasıfları olmalı? Bunları kısaca hulÂsa etmek isterim:
Fetih Sûresi ’nin son Âyetinde, bir rahmet insanı orneği olarak “Rasûlullah Efendimiz ’in yanında bulunanlar” bildiriliyor. Onların fÂrik vasıfları ise:
* Îmanlarını korumaları, kuffÂra karşı şedîd olmaları, İslÂm ’dan tÂviz vermemeleri, İslÂm ’ı yaşayıp yaşatmalarıdır. İslÂm ’ı yaşayıp yaşatmak; AllÂh ’ın buyuk bir lûtfudur, buyuk bir şereftir.
* İkinci kÂide, -yine rahmete geliyoruz- şefkat ve merhamet. Allah Rasûlu ’nun yanında bulunan mu ’minler, birbirlerine karşı gayet merhametlidirler.
* O rahmet insanlarının CenÂb-ı Hakk ’a yakınlıklarını ifade sadedinde; “Sen onları rukû ederken, secde ederken gorursun.” buyruluyor. Mu ’min, rukû ve secdelerde tattığı mÂnevî lezzetle, gonlunden apayrı bir feyz, rûhÂniyet ve rahmet taşıracak.
* O rahmet insanları, ilÂhî bir imtihan mektebinde bulunduklarının şuur ve idrÂki icinde; bu dunyada fÂnî menfaatlerin değil, faydası ebedî olan fazîletlerin ve Allah rızÂsının tÂlibi olurlar.
Bunlar, Tevrat ’ta bildirilen vasıflardır. İncil ’de bildirilenlere gelince: CenÂb-ı Hak bunu bir misal ile îzah buyuruyor. Toprağa bir tohum atılır; o tohum filizlenir, derken govdesi kalınlaşır. İslÂm ’ın bu şekilde inkişÃ‚fı da kuffÂrı ofkelendirir. Rahmet insanlarının inkişÃ‚fı -bugun olduğu gibi- kuffÂrı ofkelendiriyor. CenÂb-ı Hak da îman edip sÂlih amel işleyen o rahmet insanlarına mağfiret ve buyuk bir mukÂfat vaad ediyor.
CenÂb-ı Hak cumlemizi bu Âyet-i kerîmenin şumûlune dÂhil eylesin.
KİŞİ SEVDİĞİYLE BERABERDİR AshÂb-ı kirÂmı en cok sevindiren;
“Kişi sevdiğiyle beraberdir.” hadîs-i şerîfiydi. (Bkz. Muslim, Birr, 165)
Sevginin alÂmeti, itaattir. AshÂb-ı kirÂm, Rasûlullah Efendimiz ’e hayran oldu. O ’na bakınca, bir insanlık Âbidesi gordu. Efendimiz ’le dunyada nasip olan beraberliği Âhirette de yaşayabilmek icin, dÂim Efendimiz ’in izini takip etti. O kadar hassÂsiyetle takip etti ki, Efendimiz ’in dinlendiği ağacın altında oturdu, su ictiği yerden su icti, namaz kıldığı yerde namaz kıldı.
Mesel Abdullah ibn-i Omer -radıyallÂhu anhumÂ- bir hac esnÂsında Cebel-i Rahme ’nin kenarındaki bir kayanın uzerinde bir muddet oturmuştu. Kendisine bunun sebebi sorulduğunda:
“–Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Ved Haccı sonrasında bu kayanın uzerinde bir muddet oturmuştu.” karşılığını verdi.
Yine bir kervanla yolculuk ederken, bir yerde kervanı durdurmuş ve az ilerideki bir tepenin uzerinde bulunan ağacın yanına gidip gelmişti. Bu hareketinin sebebini soranlara da:
“–Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- bir gun buradan gecerken o ağacın altına gidip gelmişti…” buyurdu.
İşte her biri birer “rahmet insanı” olan sahÂbe-i kirÂmın Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’e tÂbî olma hassÂsiyetleri bu seviyede idi.
RAHMET İNSANININ DİĞER FARKLARI Rahmet insanının, Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’den birer akis olan diğer fÂrikaları nelerdir?
Rahmet insanı, muşfik ve merhametlidir. Butun mahlûkÂta merhametle nazar eder. Kediye, kopeğe, ucan kuşa, ağaca, AllÂh ’ın yarattığı her şeye merhamet…
Rahmet insanı, infÂk ehli olur. “Sevdiğiniz şeylerden (Allah yolunda) harcamadıkca birre (îmanda, ibadette, ahlÂkta, muÂmelÂtta hayrın kemÂline) eremezsiniz…” (Âl-i İmrÂn, 92)
CenÂb-ı Hak ile dostluk, ancak boyle bir infak şuuru ile olur.
ZekÂt, zaten mecburî ve nisÂbı belli… Fakat infÂkın ucu acık, onun nihÂyeti yok… Bunun zirve tezÂhurunu Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’de goruyoruz.
Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- kendinden cok, ummetini duşunurdu. AshÂbı doymadan kendisini ve ailesini doyurmayı duşunmezdi. Elinde ne varsa muhtaclara verir, evinde gunlerce ocak yanmaz, ekmek bulunmazdı.
Hazret-i Âişe VÂlidemizʼin ifadesiyle:
“Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in aile efrÂdı, Medîne ’ye geldiği gunden vefat ettiği Âna kadar, uc gun arka arkaya buğday ekmeğiyle karnını doyurmadı.” (Muslim, Zuhd, 20)
HÂlbuki Efendimiz ’in hÂne-i saÂdetlerine hediyeler ve ganimetler gelirdi. Dileseydi Medîneʼde en mureffeh hayatı yaşayabilirlerdi. Fakat Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, gelen bu ganimet ve hediyeleri hemen AshÂb-ı Suffeʼye ve muhtaclara infÂk ederdi. Ondan ancak kifÂyet miktarını evine ayırırdı. Hatt evine ayırdığını da, daha sonra gelen bir başka fakire infÂk ettiği olurdu. Zira ummeti ac ve muhtacken kendisi huzur bulamazdı. Bu merhamet tevzii, O ’na tÂrifsiz bir lezzet verirdi. Dağıtmaktan o kadar lezzet alırdı ki Âdeta kendi aclığını unutur, infÂkın lezzetiyle doyardı. MÂneviyÂtın verdiği muazzam lezzet!..
İnsan maddî bakımdan, mesel iftarda iki-uc kap yemek yese doyar. Artık dorduncu kap yemeği yiyemez. Fakat mÂneviyat oyle değil. Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz verdikce huzur buluyordu, verdikce infak şevki daha da artıyordu.
Rahmet insanı, fedakÂr olur. CenÂb-ı Hak:
“Sonra o gun, (verdiğimiz) nîmetlerden mutlaka hesaba cekileceksiniz.” (et-TekÂsur, 8) buyuruyor.
Her nîmetin bir şukur bedeli var. AshÂb-ı kirÂm, Efendimiz ’den aldığı terbiye ile îman nîmetinin bedelini odeyebilmek icin Cin ’e gitti, Semerkand ’a gitti, Kayrevan ’a gitti, Afrika ’ya gitti. Omer bin Abdulaziz zamanında İspanya ’ya cıkıldı…
Rahmet insanı hizmet ehli olur. Merhametin gostergesi ve fÂrikası, hizmettir. Bir musluman, gectiği her yere ferahlık goturmelidir. Zarar değil, fayda vermeli, huzur vermelidir. HodgÂm değil, diğergÂm olmalıdır, paylaşmalıdır. BÂr olmayıp yÂr olmalıdır, yani yuk olmayıp yuk almalıdır.
Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- buyuruyor:
“Mu ’min, bal arısına benzer. Temiz olanı yer (helÂl yer), temiz olan şeyler ortaya koyar (Hakk ’ın rızÂsına uygun işler yapar), temiz yerlere konar (sÂlih ve sÂdık kişilerle ulfet eder) ve konduğu yeri ne kırar ne de bozar.” (Ahmed bin Hanbel, II, 199)
Rahmet insanı da -bir bal arısı gibi- bulunduğu yere zarar vermez, temiz yer, temiz mahsul verir ve ikram eder.
Rahmet insanı incitmez ve incinmez. Tabi, en zoru da incinmemektir.
CenÂb-ı Hak soruyor:
“…AllÂh ’ın sizi affetmesini istemez misiniz?..” (en-Nûr, 22)
Ebû Bekir Efendimiz, bu Âyet-i kerîme uzerine:
“–Evet, AllÂh ’ın beni affetmesini isterim.” dedi ve Âişe VÂlidemiz ’e iftira atan kişiyi dahî affetti, ona sadaka vermeye devam etti.[1]
Rahmet insanı bollukta şımarmaz, şaşmaz, taşmaz. Darlıkta da isyan etmez. Sabır zırhına burunur. Rahmet insanı diğergÂmdır. Sadece kendisine, evlÂdına, yakınlarına değil;
–Din kardeşi olarak butun ummet-i Muhammed ’e,
–İnsanlıkta eşi olan butun insanlığa,
–Bize emanet oluşu itibÂrıyla butun mahlûkÂta şefkat ve rahmet nazarıyla bakar. HÂlık ’ın şefkat nazarıyla bakar. “Onu da yaratan, CenÂb-ı Hak ’tır.” der.
Nitekim Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ashÂbına bir gun:
“–Nefsim kudret elinde bulunan AllÂh ’a yemin ederim ki, birbirinize merhamet etmediğiniz muddetce Cennet ’e giremezsiniz.” buyurmuşlardı.
AshÂb-ı kirÂm:
“–YÂ RasûlÂllah! Biz hepimiz merhametliyiz.” dediler.
Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- buyurdular ki:
“–(Benim kastettiğim) merhamet, sizin anladığınız şekilde yalnızca birbirinize olan merhamet değildir. BilÂkis butun mahlûkÂta şÃ‚mil olan merhamettir, (evet) butun mahlûkÂta şÃ‚mil merhamet!..” (HÂkim, IV, 185/7310)
Bir rahmet insanı da bencilliği bertaraf edecek, diğergÂm olacak. Once kendini duşunmek yerine, “once kardeşim” diyecek.
Hazret-i MevlÂn ne guzel buyuruyor:
“Şemsoc bana bir şey oğretti:
«Dunyada bir tek mu ’min uşuyorsa, ısınma hakkına sahip değilsin!»
Biliyorum ki yeryuzunde uşuyen mu ’minler var; ben artık ısınamıyorum!..”
Ebu ’l-Hasan Harakānî Hazretleri de:
“Turkistan ’dan Şam ’a kadar olan sahada bir din kardeşimin par­mağına batan diken, benim parmağıma batmıştır; birinin ayağına carpan taş, benim ayağımı acıtmıştır. Bir kalpte huzun varsa, o kalp benim kalbimdir.” buyuruyor.
Onumuzdeki Sayı Devam Edecek…
Dipnot:
[1] Bkz. BuhÂrî, MeğÂzî, 34; Muslim, Tevbe, 56; Taberî, Tefsîr, II, 546.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Genc Dergisi, Yıl: 2019 Ay: Kasım Sayı: 158




İslam ve İhsan
RAHMET İNSANI KİMDİR?