KÂsım bin Muhammed (r.a.); emîn/guvenilir, ver ve takv sahibi, yuce bir zÂt idi. Buyuk bir fakih ve dînî ilimlerde imÂm idi. Her hÂli ile, zamanının en değerli şahsiyeti ve murÂcaat mercii idi.[1]Yahya bin Saîd (r.a.):

“Biz Medîne ’de KÂsım bin Muhammed ’den daha fazîletli birini gormedik.” derdi.[2]

Kuvvetli bir dînî hayata, derin bir ilim ve irfÂna sahipti. Muhterem dedesi Hazret-i Ebû Bekir -radıyallÂhu anh- gibi himmeti Âlî, akıllı, tedbirli, ummet-i Muhammed ’in işleri hususunda ciddî, kararlı ve azimli bir zÂt-ı muhteremdi. Bu sebeple Omer bin Abdulaziz Hazretleri:

“Elimde olsa hilÂfeti KÂsım bin Muhammed ’e bırakırdım!” demiştir.[3]

KÂSIM BİN MUHAMMED ’İN FAZÎLETLERİ

KÂsım bin Muhammed (r.a.) bir asÂlet ve mehÂbet timsÂliydi. DÂim tefekkur ve haşyet hÂlindeydi. MubÂrek alnında secde izi vardı.

Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’in muhabbetiyle doluydu. Efendimiz ’in kabr-i şerîfini en yakından ziyaret ederek O ’na duyduğu hasret ve iştiyÂkını bir nebze olsun teskin edebilmeyi arzu ederdi. Nitekim bir gun Hazret-i Âişe vÂlidemize:

“–Anneciğim, bana Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’in mubÂrek kabrinin bulunduğu odayı acabilir misin?” diye ricÂda bulunmuş, Hazret-i Âişe -radıyallÂhu anhÂ- da uc kabrin bulunduğu o odayı acarak ona Efendimiz ’in kabr-i şerîfini gostermişti.[4]

KÂsım bin Muhammed Hazretleri, kimseyi ayıplamaz, kimsenin aleyhinde konuşmazdı.[5]

Dunyaya karşı son derece zÂhid idi. Dunya onun gozunde zerreden daha kıymetsizdi. Bu sebeple, kendisine verilen 100.000 dirhem ganimet malını, hic elini surmeden fukarÂya dağıtmıştı. Maddî sıkıntı ve ihtiyac icinde olduğu zamanlarda bile kendisine verilen malları Allah yolunda infÂk ederdi. İnsanlardan bir şey kabûl etmezdi.[6]

Yuksek şahsiyet ve karakteriyle, herkesin hayranlığını kazanmıştı. İnsanlar onu fiilî kıstas olarak gorup ornek alır ve hayatlarını ona gore tanzim ederlerdi. Yine KÂsım bin Muhammed g, dînin hem zÂhirine hem de bÂtınına dÂir ilimleri kendinde cem ederek, bunu hÂliyle, kāliyle ve ornek hayatıyla sonraki nesillere nakleden buyuk bir Hak dostu idi.

HADİS İLMİNDEKİ DERİNLİĞİ

KÂsım bin Muhammed g, Medîne-i Munevvere ’de ashÂb-ı kirÂmın guzîde bir talebesi oldu. TÂbiîn neslinin onde gelen sÂlih ve Âlimlerindendi. Nitekim Medîne fukahÂsından Ebu ’z-ZinÂd şoyle der:

“Sunnet-i Seniyye ’yi, KÂsım bin Muhammed ’den daha iyi bilen ve yaşayan birini gormedim. O zamanki tahsil, Sunnet-i Seniyye ’yi tÂlim ve yaşamak idi.”[7]

KÂsım bin Muhammed Hazretleri, bilhassa halası Hazret-i Âişe vÂlidemizden cok istifÂde etmiş ve pek cok hadîs-i şerîf rivÂyet etmiştir. Bunun yanında SelmÂn-ı FÂrisî, Ebû Hureyre, İbn-i AbbÂs, İbn-i Omer -radıyallÂhu anhum- gibi buyuk sahÂbîlerden de feyz almış ve ilim tahsil etmiştir. Hadis ve tefsir ilimlerinde dery idi. TÂbiînin ilim ve hÂl erbÂbı, ondan hadis rivÂyet etmişlerdir.

KÂsım bin Muhammed g, hadîs-i şerîfleri kelimesi kelimesine aynen rivÂyet etmeye titizlik gosteren, dikkatli bir hadis rÂvîsi idi. Yanlış veya eksik bir rivÂyette bulunurum korkusuyla, ancak yuz kadar hadîs-i şerîf rivÂyet edebilmiştir.[8]

Hadis Âlimleri, onun rivÂyetlerinin guvenilir olduğu hususunda ittifak etmişlerdir.

FIKIH İLMİNDEKİ DERİNLİĞİ

KÂsım bin Muhammed g, Hazret-i Âişe vÂlidemizin yetiştirdiği bir fakih idi.[9] TÂbiînin buyuklerinden ve FukahÂ-i Seb ’a diye bilinen Medîne-i Munevvere ’nin yedi buyuk fıkıh Âliminden biri idi. En zor meseleleri dahî hallederdi. Medîne fukahÂsından Ebu ’z-ZinÂd ’ın şu sozu bu hakîkati tasdik mÂhiyetindedir:

“KÂsım bin Muhammed ’den daha ustun bir fakih gormedim!”[10]

KÂsım bin Muhammed Hazretleri, sabahın erken saatinde mescide gelir, iki rekÂt namaz kılar, sonra uzun muddet etrÂfında halkalanan insanların muhtelif suallerine cevap verirdi. İnsanlar da onun sohbetini dinleyebilmek icin sabah erkenden gelip meclisine otururlardı. Yatsı namazından sonra da sohbetine devam ederdi.[11]

Onun rivÂyet ettiği hadîs-i şerîfler, daha cok ahkÂma dÂirdir. Abdurrahman bin Ebî Amra ’nın anlattığına gore annesi, bir kole ÂzÂd etmek istemiş ve bu işi sabaha tehir etmişti. Fakat sabaha cıkamadan da vefÂt etmişti. Bunun uzerine KÂsım bin Muhammed Hazretleri ’ne murÂcaat eden Abdurrahman:

“–Ben annemin yerine bir kole ÂzÂd etsem, anneme faydası olur mu (sevÂbı ulaşır mı)?” diye sordu. O da şu cevÂbı verdi:

“–Sa‘d bin UbÂde, Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’e gelip:

«–Annem vefÂt etti, ben onun adına bir kole ÂzÂd etsem ona faydası olur mu?» diye sormuştu. Allah Rasûlu de; «–Evet!» buyurmuşlardı.” (Muvatta ’, Itk, 13)

ALLAH KORKUSU

KÂsım bin Muhammed g Allah korkusuyla yureği titreyen, gozu yaşlı bir Hak dostu idi. Allah korkusu sebebiyle dÂim mahzun ve boynu bukuk dururdu. Kendisine, bilmediği bir hususta suÂl sorulduğunda; “Bilmiyorum!” demekten cekinmez, yanlış bir hukum verip de AllÂh ’ın gazabını celbetmekten korkardı. Kendisine cok soru sorulduğunda da:

“–VallÂhi sorduğunuz şeylerin hepsini bilmiyoruz! Bilseydik sizden gizlemezdik, zÂten gizlememiz de helÂl olmaz.” derdi.[12]

Kur ’Ân-ı Kerîm ’i kendi goruşuyle tefsîr etmezdi. Ancak, cok iyi bildiği, acık mevzularda hukum verir ve:

“–Ben boyle olduğu kanaatindeyim, bunun kesin doğru olduğunu soylemiyorum.” derdi.[13]

Onun şu muhteşem sozu, kalbindeki Allah korkusunun en guzel ifÂdelerinden biridir:

“Kişinin, AllÂh ’ın kendisine farz kıldığı şeyleri bildikten sonra cÂhil olarak yaşaması, bilmediği şeyler hakkında soz soylemesinden daha hayırlıdır.”[14]

TEVÂZUU

KÂsım bin Muhammed Hazretleri, zamanının en buyuk Âlimlerinden olmasına rağmen, sahip olduğu mÂrifetullah ilmi sebebiyle dÂim mutevÂzı bir hayat yaşamıştır. Bir kişi kendisine:

“–SÂlim mi daha Âlim, yoksa sen mi?” diye ısrarla sormasına rağmen bu suÂli geciştirmiş, ne kendini medhetmiş ne de hakîkate muhÂlif bir soz soylemiştir.[15]

Devamlı din kardeşlerini kendine tercih ederek îsÂrda bulunmuş, bol bol infÂk etmiş, ancak hicbir zaman bunların duyulmasını ve konuşulmasını istememiştir. Bu hususta konuşanları duyunca da hemen mudÂhale edip konuyu değiştirmiş, uzerini kapatmıştır.[16]



[1] İbn-i Sa‘d, V, 193; Zehebî, Siyer, V, 53.

[2] Ebû Nuaym, Hilye, II, 184.

[3] İbnu ’l-Cevzî, Sıfatu ’s-Safve, I, 351.

[4] Ebû DÂvûd, CenÂiz, 66-68/3220.

[5] Zehebî, Siyer, V, 59.

[6] İbn-i Sa‘d, V, 189; Zehebî, Siyer, V, 59.

[7] Ebû Nuaym, Hilye, II, 184.

[8] İbn-i Sa‘d, V, 187; Zehebî, Siyer, V, 58.

[9] Zehebî, Siyer, V, 53.

[10] Ebû Nuaym, Hilye, II, 183.

[11] İbn-i Sa‘d, V, 188, 189.

[12] Ebû Nuaym, Hilye, II, 184.

[13] İbn-i Sa‘d, V, 187.

[14] İbn-i Sa‘d, V, 188; Ebû Nuaym, Hilye, II, 184.

[15] İbn-i AsÂkir, TÂrîhu Dımaşk, c. 49, s. 172.

[16] İbn-i Sa‘d, V, 189.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Altın Silsile, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan