Allah bizden nasıl bir kulluk istiyor? İhlas nedir? Mu ’minin niyetini, amelinden ustun kılan ozellik nedir? Kalb-i selîme ulaşabilmenin en guzel yolu.Zumer sûresinin 11. Âyet-i kerimesinde; “De ki: Ben, dîni AllÂh ’a has kılarak ihlÂslı bir şekilde O ’na kulluk etmekle emrolundum.” buyuruyor Rabbimiz…
Kulluk etmekle emrolunan insanın, “Nasıl bir kulluk?” sorusuna cevap mÂhiyetindedir bu Âyet… Cevap, yol haritası vasfında: “Dîni, AllÂh ’a has kılarak ihlÂslı bir şekilde…”
İHLAS NEDİR? İhlÂs, sozlukte “arınmak, saflaşmak, kurtulmak” mÂnÂsındaki hulûs/halÂs kokunden turetilmiş olup, terim olarak “ibadet ve iyilikleri, riyÂdan ve cıkar kaygılarından arındırıp sadece Allah icin yapmak” demektir. Ozetle ihlÂs, “AllÂh ’a yonelişte sadece Hakk ’ı ve O ’nun rızÂsını gozetmek, araya dunya nÂmına hicbir şey sokmamak” mÂnÂsına gelmektedir.
İhlÂs, FÂtiha Sûresi ’ndeki “Yalnız Sana kulluk eder, yalnız Senden yardım dileriz.” (el-FÂtiha, 5) Âyetinin hayatımıza nakşolmuş hÂlidir. Nitekim her mu ’min, yalnızca AllÂh ’a yonelip O ’na kulluk etme, O ’na guvenip O ’ndan yardım isteme, sadece AllÂh ’ın dînini tanıyıp din konusunda kendini AllÂh ’a adaması ile “dîni, AllÂh ’a has kılarak” kulluk etme yolunda ilerleyebilir.
İmÂm-ı RabbÂnî Hazretleri, ebedî kurtuluş icin dunyada iken uc şeyin elde edilmesinin zarurî olduğunu soylemiş ve bunların “ilim”, “amel” ve “ihlÂs” olduğunu belirtmiştir. Ebedî kurtuluşumuzu temin edecek olan bu uc altın prensibin, belki de en onemlisi ise ihlÂstır.
MU ’MİNİN NİYETİ AMELİNDEN HAYIRLIDIR Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- buyurur:
“Mu ’minin niyeti (maksat ve ihlÂsı), amelinden hayırlıdır.” (Suyûtî, CÂmiu ’s-Sağîr, II, 194)
Ameli kıymetli yapan, ondaki ihlÂstır. İhlÂs ise niyette bulunur. Niyet, başlı başına amel vasfı taşımakla beraber, yalnızca CenÂb-ı Hakk ’ın hoşnutluğu gozetildiğinde ihlÂsa aralanan bir kapı hÂline gelir. Boylelikle kulun ameli, niyetindeki ictenlik ve samimiyeti nisbetinde değerli olur ve karşılık bulur. Sevgili Peygamberimiz ’in “Ameller, niyetlere goredir.” hadîs-i şerîfi mûcibince, yan yana namaz kılan iki kişiden birini, diğerine ustun kılan, ihlÂsıdır… İhlÂsla yapılan az bir amel, ihlÂsı tam olmayan cok amelden kat kat ustun hÂle gelebilir.
Rasûl-i Ekrem Efendimiz ’in buyurduğu uzere:
“Herkese niyet ettiği şey vardır. Oyleyse kimin hicreti AllÂh ’a ve Rasûlu ’ne ise¸ onun hicreti Allah ve Rasûlu ’nedir. Kimin hicreti de elde edeceği bir dunyalığa veya nikÂhlayacağı bir kadına ise¸ onun hicreti de o hicret ettiği şeyedir.” (BuhÂrî, Bed ’u ’l-Vahy, 1, ÎmÂn, 41)
Bir başka hadîs-i şerîfte de şoyle buyrulmuştur:
“Amelinde şirk edene, «Kim icin amel ettinse mukÂfatını ondan al!» denir.” (Bkz. Muslim, Zuhd, 46)
İnsanoğlunun ihlÂsa erme mucÂdelesinde dort buyuk duşmandan bahsedilir. Bunlar dunya, şeytan, nefis ve hev ’dır. Bu dortlu engel, insanda ihlÂsın zıddı olan “riy”yı tetikler. Bu yuzden ihlÂsa erebilmek icin bu dort buyuk duşmanın ustesinden gelmek gerekir.
Her mu ’min icin esas olan şey, kulun her davranışta, her hÂlde ve hatt her nefeste; CenÂb-ı Hakk ’ın rızÂsını aramasıdır.
Buyurulur ki:
“İhlÂs, AllÂh ’ın sırrıdır. O sırra takv ile nÂil olmak, her kulun yegÂne ufku ve azmi olmalıdır. Cunku butun takv tezÂhurlerinin temeli budur. Eğer kul, ihlÂslı ise ve ihlÂsında da takvÂlı ise; o, butun meselelerde takv sahibi demektir.”
ALLAH SENİ NE SEBEPLE AFFETTİ? İmÂm-ı Kuşeyrî anlatır:
Horasan sultanı ve kahramanlarından Amr bin Leys oldukten sonra onu sÂlih bir zÂt ruyÂda gordu ve aralarında şu konuşma gecti:
“-Allah sana ne muÂmelede bulundu?”
“-Allah beni affetti.”
“-Allah seni ne sebeple affetti? Hayatında nasıl bir amel işledin ki, affa mazhar oldun?”
Bunun uzerine Amr bin Leys, şoyle cevap verdi:
“-Gunlerden bir gun yuksek bir tepeye cıkmıştım. Oradan askerlerime baktım. Onların cokluğu ve ihtişamını seyredince: «Keşke RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- zamanında vÂkî olan gazvelere bu buyuk ordumla beraber iştirÂk edip de O ’nun uğrunda fedÂ-yı cÂn eyleyen bahtiyarlardan olabilseydim…» diye hislendim. İşte bu niyet ve iştiyakımdaki ihlÂs sebebiyle yuce Allah, bana rahmetiyle muÂmele ederek gunahlarımı bağışladı ve beni sonsuz nîmetleriyle mukÂfatlandırdı.”
CenÂb-ı Hak buyurur:
“Ey îmÂn edenler! Siz kendinize bakın. (İhlÂs sahibi olun ve bu hÂlinizi de muhÂfaza edin! Boyle yaparsanız), size, doğru yoldan sapan kimse zarar veremez. Hepinizin donuşu AllÂh ’adır. Artık O, size yaptıklarınızı bildirecektir.” (el-MÂide, 105)
İHLÂSIN MAHİYETİ Muhterem Osman Nûri Topbaş Hocaefendi ihlÂsın mahiyetinin iyi anlaşılması gerektiğini ifade ederek hassas bir noktaya dikkat cekmiştir:
“İhlÂsın mÂhiyetini iyi kavramak gerekir. Bir kısım insanların ihlÂslı amel yapamama ve riy tehlikesi dolayısıyla yaptığı amelleri terk etmesi, asl doğru değildir. Bu bakımdan yapılan amelleri terk etmek değil, onları mumkun olduğunca kalp Âlemiyle birlikte hÂlisleştirip kemÂle erdirmeye gayret etmek lÂzım gelir. Cunku ihlÂs yolu, cetinliklerle doludur. NefsÂnî temÂyullerle mucÂdeleyi gerektirir. Birdenbire ve basitce ulaşılacak bir netice değildir. LÂyıkıyla ihlÂs, beşerî yukselişte bir zirvedir. Zirveye tırmanmak ise, adım adımdır. Bu yolda hem beşerî irÂdeyi kullanmak ve hem de CenÂb-ı Hakk ’ın lutuf ve keremini niyaz hÂlinde bulunmak lÂzımdır.
KALB-İ SELÎME ULAŞABİLMENİN EN GUZEL YOLU Kalbi mÂsivÂdan koruyup ihlÂsa erdirerek kalb-i selîme ulaşabilmenin en guzel yolu, başlıca şu vasıflarla mucehhez olabilmeye bağlıdır:
1. Zikir vÂsıtasıyla Allah -celle celÂluhû- ile beraber olabilmek icin ihsan duygusuna nÂiliyyet, yani kendini dÂimî bir sûrette ilÂhî murÂkabe ve gozetim altında hissedebilmek.
2. RÂbıta vÂsıtasıyla, başta Hazret-i Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- olmak uzere sÂdık ve sÂlihlere muhabbeti dÂim tÂze tutabilmek, onların hÂllerini numûne-i imtisÂl edinebilmek; boylece feyiz denilen mÂnevî enerjiyi te ’min etmek.
3. Sohbet vÂsıtası ile îman kardeşliğini yaşayıp merhamet, fedÂkÂrlık ve kendi imkÂnlarını muhtaclara ve Allah yolundaki gayretlere sarf etme hasletlerini kazanarak kalbi tekÂmul ettirmek.
4. Hizmet vÂsıtasıyla butun mahlûkÂtı gonlun merhamet ve muhabbet dÂiresi icine alabilmek.
5. Bu ilÂhî emÂneti, yani vucudu helÂl gıd ile beslemek. Zira helÂl gıdÂya dikkat edilirse, kalpler AllÂh ’ın emrine itaat meyliyle dolar ve vucudumuz hayır kaynağı olur.”
Niyazımız odur ki, Rabbimiz kendi esrÂrından bir sır olan ihlÂsın hakîkatine bizleri de nÂil eylesin… Âmîn.
Kaynak: Merve Gulec, Şebnem Dergisi, Sayı: 185
İslam ve İhsan