Ezan okunurken dinleme adabı nasıl olmalı?Ezan dinleme ÂdÂbı ve fazileti:
1. Ezan okunurken işitenlerin konuşmayı kesmeleri, hatta Kur ’an okuyan kimsenin de durup ezanı dinlemesi daha faziletlidir. Başka bir goruşe gore, mescit icinde veya kendi evinde Kur ’an-ı Kerim okumakta bulunan kimse, okumasına devam edebilir. Diğer yandan ezan sırasında, işitenlerin soz soylemelerinde veya mutat işlerine devam etmelerinde bir sakınca bulunmadığını soyleyenler de olmuştur.
2. Ezan ve kÂmeti işiten kimsenin, bunları muezzin gibi kendi kendine okuması ve “hayye ale ’s-salÂh ve hayye ale ’l-felÂh” denirken; “l havle vel kuvvete ill billÂh (Butun hareket ve guc Allah ’a aittir)” demesi ve sabah ezanında muezzinin “es-salÂtu hayrun mine ’n-nevm (namaz uykudan hayırlıdır)” demesine karşı da “sadakte ve berirte (doğru soyledin, iyi soyledin)” diye icÂbette bulunması mustehaptır.
Hz. Peygamber şoyle buyurmuştur: “Ezanı işittiğiniz zaman, muezzinin soylediklerini siz de soyleyin.” [1] Hz. Omer ’in naklettiği bir hadiste Allah ’ın Rasûlu (s.a.s), ezanı işitenin, muezzinin soylediklerini aynen tekrarlamasını bildirirken, “hayye ale ’s-salÂh ve hayye ale ’l-felÂh” sozleri yerine; “l havle vel kuvvete ill billÂh (butun hareket ve guc Allah ’a aittir)” desin, buyurmuştur.[2]
3. Ezanı işiten kimse şu duayı da okuyabilir: Sa ’d İbn Ebî Vakkas (r.a), Nebî (s.a.s) ’in şoyle buyurduğunu nakletmiştir: “Bir kimse ezanı işitince: (Eşhedu en l ilÂhe ill ’llÂhu vahdehû l şerîke leh ve enne Muhammeden abduhû ve Rasûluh. Radîytu billÂhi Rabben ve bi Muhammed ’in Rasûlen ve bi ’l-İslÂm ’i dînen) derse gunahları mağfiret olunur.” [3] Duanın anlamı: “Allah ’tan başka hicbir ilÂh olmadığına, O ’nun tek olup, hicbir ortağı bulunmadığına, Muhammed ’in de O ’nun kulu ve Elcisi olduğuna tanıklık ederim. Ben, Rab olarak Allah ’ı, Peygamber olarak Muhammed (a.s) ’i ve din olarak da İslÂm ’ı sectim.”
4. Ezanın amacı namaza cağrı olduğu icin, farz namazı kılan kimse ezana en uygun cevabı da vermiş olur.
5. Ezandan sonra vesile duasını okumak mustehaptır. Cunku CÂbir (r.a) ’den rivÂyete gore, Rasûlullah (s.a.s), ezanı işittiği zaman aşağıdaki duayı okuyana, kıyamet gununde şefaatının helal olacağını bildirmiştir:[4]
“AllÂhumme Rabbe hÂzihi ’d-da ’veti ’t-tÂmmeh ve ’s-salÂti ’l-kÂimeh, Âti Muhammeden el-vesîlete ve ’l-fazîlete (ve ’d-derecete ’r-rafîah). Veb ’ashu makÂmen mahmûdeni ’llezî va ’adteh (İnneke lÂtuhlifu ’l-mîÂd).”
Anlamı: “Allah ’ım! Ey şu eksiksiz cağrının ve kılınacak namazın Rabbi olan Allah ’ım! Muhammed ’e vesîleyi ve fazîleti (ve yuksek dereceyi) ver! Onu kendine soz vermiş olduğun ovulmuş makama yukselt (Şuphesiz sen verdiğin sozden donmezsin).”
Cunup olan kimse de ezanla ilgili dualara muhataptır. Âdetli veya loğusa kadınlar namazdan muaf oldukları icin ezanla ilgili bir yukumlulukleri de bulunmaz.
Birden cok ezan işitilen yerlerde, ilk okunan ezana icabet yeterlidir.[5]
Dipnotlar:
[1] BuhÂrî, EzÂn, 7; Muslim, SalÂt, 10, 11; Tirmizî, SalÂt, 40, MenÂkıb, 1; NesÂî, EzÂn, 33, 35-38; İbn MÂce, EzÂn, 4. [2] Muslim, SalÂt, 12. [3] Muslim, SalÂt, 13. [4] BuhÂrî, EzÂn, 8. Tefsîru Sûre, 17-11; Muslim, SalÂt, 11; NesÂî, EzÂn, 37; Ebû DÂvud, SalÂt, 37, H.No: 529. [5] KÂsÂnî, age, I, 155; İbnu ’l-HumÂm, age, I, 173; İbn Âbidin, Reddu ’l-MuhtÂr, I, 367; ŞirÂzî, Muhezzeb, I, 58; İbn KudÂme, age, I, 426 vd; Zuhaylî, age, I, 552 vd.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan