İslÂm ’ın guler yuzu nasıl gosterilir? İslÂm ’ın guler yuzunu sergileyebilmenin en guzel yolu.KÂmil bir mu ’min, butun mahlûkÂta karşı muşfik ve mutebessim olur. Yaratılanları Yaratan ’dan oturu sever ve sayar. İslÂm ’ı en guzel şekilde anlayarak onun guler yuzunu, insanlara, hayvanlara ve cemÂdÂta ilÂhî bir lutuf olarak takdim eder. Boyle mu ’minlerden oluşan bir toplumun huzur icinde olacağı muhakkaktır.
İslÂm, insanları dÂim huzur ve saÂdete sevk eden ilÂhî bir dîndir. Asıl mesele, Muslumanların onu aslî muhtevÂsıyla kavrayıp temsil edebilmeleridir. İslÂm ’ı lÂyıkıyla yaşayıp, getirdiği guzellikleri insanlara sergilediğimizde, onu kabul etmeyecek hicbir insaflı insan bulunamaz. Muslumanlar, dînlerinin guler yuzunu butun Âleme gosterebildikleri takdirde, her akıllı kişi İslÂm ’ın va ’dettiği ebedî saÂdeti idrÂk edecek ve onun butun guzellikleri ihtiv eden huzurlu iklîmine girmek icin can atacaktır.
Zulum ve bÂtılın karanlık sokaklarında bunalan, korku ve endişeler icinde boğulan insanlar, hep İslÂm ’ın guler yuzuyle saÂdete kavuşmuşlardır. İslÂm ’ı bilmeyen veya yanlış tanıyan niceleri, Allah dostlarının hayÂtında onun hakîkî cehresini gorunce hayran kalmışlardır. Nitekim İslÂm ’ın şefkat ve merhametini sergileyen gonul ehli Hak dostları, nice kararmış ve katılaşmış kalpleri yumuşatarak hidÂyet yoluna sevk etmişlerdir.
İslÂm ’ın guler yuzunu sergileyebilmenin en guzel yolu, onu guzelce oğrenmek ve Allah Rasûlu ’nun Sunnet-i Seniyyesi istikÂmetinde hayÂtımıza tatbik etmektir. İslÂm ’ın guler yuzu, evvel bizim hayÂtımızda, yÂni hÂl ve davranışlarımızda sergilenmeli, daha sonra da sozlu veya yazılı butun ifÂdelerimizde temÂşÃ‚ edilmelidir.
İSLAM ’IN GULER YUZU İLE İLGİLİ ORNEKLER SÂib bin Ebi ’s-SÂib -radıyallÂhu anh- şoyle anlatır:
“Allah Rasûlu ’nun yanına gittim. AshÂb-ı kirÂm beni medhetmeye ve hakkımda guzel şeyler soylemeye başladılar. Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
«–Ben onu sizden daha iyi tanırım!» buyurdu.
Ben de bunun uzerine:
«–Doğru soylediniz, anam-babam Siz ’e fed olsun ey AllÂh ’ın Rasûlu! Siz benim ortağımdınız, hem de ne iyi bir ortaktınız!.. Ne karşı koyardınız ne de munÂkaşa ederdiniz.» dedim.” (Ebû DÂvûd, Edeb, 17/4836; İbn-i MÂce, TicÂrÂt, 63)
Fahr-i KÂinÂt Efendimiz ’de İslÂm ’dan evvel de muşÃ‚hede edilen bu nezÂket, zarÂfet, guler yuz ve mulÂyemet, insanların musluman olmasını kolaylaştırmıştır.
Hz. Peygamber ’in İnsanlara Muamelesi Zeyd bin HÂrise -radıyallÂhu anh- sekiz yaşında iken Benî Kayn suvÂrileri tarafından yapılan bir baskında kacırılıp kole olarak satılmak uzere Ukaz Panayırı ’na goturulmuştu. Hakîm bin HizÂm, onu, halası Hazret-i Hatîce icin dort yuz dirheme satın aldı. Âlemlerin Efendisi Zeyd ’i gorunce:
“–Bu kole benim olsaydı muhakkak onu ÂzÂd ederdim!” buyurdu.
Hazret-i Hatîce buyuk bir memnûniyetle:
“–Oyleyse Sen ’in olsun!” dedi.
Peygamber Efendimiz de onu hemen ÂzÂd etti. (İbn-i HişÃ‚m, I, 266; İbn-i Sa ’d, III, 40)
Zeyd ’in babası, oğlunun kaybolmasına cok uzulmuş ve onu aramaya cıkmıştı. Oğlunun Mekke ’de olduğunu hacılardan oğrenince, hemen kardeşiyle birlikte yola cıkıp Âlemlerin Efendisi ’ni buldular. O ’na Zeyd icin gereken bedeli vermeye hazır olduklarını soyleyerek, odeyecekleri miktar husûsunda insaflı davranmasını istediler. Efendimiz -aleyhissalÂtu vesselÂm-:
“–Bundan başka bir cozum yolu olamaz mı?” buyurdu.
“–Nedir o?” diye sorduklarında da:
“–Onu cağırın ve tercihinde serbest bırakın! Eğer sizi secerse hicbir bedel odemenize gerek yok! Eğer beni tercih ederse, vallÂhi benimle kalmak isteyeni hic kimseye tercih etmem!” buyurdu.
Zeyd ’in babası ile amcası:
“–Sen bize cok insaflı davrandın, buyuk lutuf ve ihsanda bulundun!” diyerek memnûniyetlerini ifÂde ettiler.
Zeyd ise:
“–VallÂhi ey Muhammedu ’l-Emîn! Ben hic kimseyi Siz ’e tercih etmem! Siz benim icin anne ve baba makÂmındasınız. Ben ancak Siz ’in yanınızda kalırım.” cevabını verdi.
Baba ve amcasının sitem dolu sozlerine karşı da:
“–Ben bu zÂttan oyle şeyler gordum ki, hic kimseyi O ’na tercih edemem ve O ’ndan hicbir zaman ayrılmayacağım!” dedi.
Fahr-i KÂinÂt Efendimiz, Zeyd ’in sadÂkatini gorunce, onu elinden tutarak KÂbe ’ye goturdu ve:
“Ey insanlar! ŞÃ‚hit olunuz ki Zeyd benim oğlumdur, ben ona vÂrisim, o da bana vÂris olacaktır.” diyerek onu evlÂt edindi.[1]
Zeyd -radıyallÂhu anh- ’ın babası ve amcası bunu gorunce, gonul huzuruyla memleketlerine donduler. (İbn-i HişÃ‚m, I, 267; İbn-i Sa ’d, III, 42)
Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in insanlara karşı muÂmele ve muÂşereti oyle guzeldi ki, hic kimse O ’ndan ayrılmak istemiyordu. O ’nun şefkat ve merhamet deryası olan yumuşak tabiatına, dÂim bir gul bahcesi gibi mutebessim cehresine, velhÂsıl guzel ahlÂkına herkes meftûn oluyordu.
Peygamberimizin İslam ’a Daveti Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, Huneyn ’de elde edilen ganimetleri bir muddet bekletmiş, daha sonra taksim etmişti. Bu taksim işinde yavaş davranmasının hikmeti, ancak CîrÂne ’ye gelişinin onuncu gunu anlaşılabildi. Mağlûb olan HevÂzin Kabîlesi ’nden bir heyet, Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’e gelerek, Musluman olduklarını bildirdiler. Bu vesîleyle de esirlerinin ve mallarının geri verilmesini talep ettiler. Bu esnÂda Sa ’doğulları ’ndan biri ayağa kalktı ve:
“–YÂ Rasûlallah! Şu golgeliklerde bulunanlar, Sen ’in sut halaların, teyzelerin ve Sana sut emzirip bakmış olan kadınlardır! Eğer biz, Şam veya Irak kralını emzirmiş ve şimdiki duruma duşup de kendilerinden şefkat ve ihsanlarını talep etmiş olsaydık, bizden esirgemezlerdi. HÂlbuki Sen, sut emzirilip bakılanların en hayırlısısın!” dedi.
Hazret-i Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- şoyle buyurdu:
“–Ben ganimet taksimini bugune kadar beklettim. Ama siz hayli geciktiniz! Şimdi ya esirleriniz, ya da mallarınızdan birini secin!..”
Bunun uzerine, gelen heyet, esirlerini tercih ettiler. Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- de:
“–Ben, bana ve Abdulmuttaliboğulları ’na duşen esirleri size bağışlıyorum. Diğerleri icin de yarın oğle namazından sonra bana geliniz!” buyurdular.
Ertesi gun Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, ashÂbını toplayarak onlara meseleyi anlattı. Kendisinin payına duşen esirleri serbest bıraktığını da bildirerek şoyle buyurdu:
“–Sizden her kim, esirlerini bedelsiz, gonul rızÂsı ile vererek kardeşlerini memnun etmekten hoşlanırsa, boyle yapsın! Her kim de kendi payına duşeni bedelsiz olarak vermek istemezse, bunu AllÂh ’ın ihsÂn edeceği ilk ganimetten oderiz. Dileyen de boyle yapsın!..”
Fahr-i KÂinÂt Efendimiz ’in ashÂba murÂcaat etmesi, esirlerin onların hakkı olması sebebiyle idi.
Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in, payına duşen esirleri bırakıp kendilerinden de bunu talep etmesi uzerine, butun ashÂb-ı kirÂm aynı fazîletten nasîb alabilmek icin, gonul hoşnutluğu ile:
“–Bizler de esirlerimizi AllÂh ’ın Peygamberi ’ne hibe ettik!” dediler. (Bkz. BuhÂrî, MeğÂzî, 54; İbn-i HişÃ‚m, IV, 134-135)
Boylece o gun HevÂzin Kabîlesi'ne altı bin harp esiri, hicbir karşılık alınmadan iÂde edildi. TÂrih, boyle bir manzaraya hicbir zaman şÃ‚hid olmamıştı. Ancak o an şÃ‚hid oluyordu ki, Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in ummetine aşıladığı İslÂm ahlÂkı ve fazîletleri sÂyesinde, bir dakika icinde altı bin esir, dunyevî hicbir karşılık beklenmeden serbest bırakılmıştı.
Bu eşsiz fazîlet tablosu karşısında butun HevÂzinliler, topyekûn İslÂm ’ı kabûl ettiler. Hatt o sırada TÂif ’te bulunan kabîle reisi MÂlik bin Avf da durumu oğrenince şaşırdı ve Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in ilk dÂvetiyle o da İslÂm ile şereflenenler kervanına katıldı. Hazret-i Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ona hem yuz deve ihsan buyurdu hem de onu yine kabîlesine reis olarak tÂyin eyledi. (İbn-i HişÃ‚m, IV, 137-138)
Adiy bin HÂtim ’in Musluman Olması Comertliğiyle dillere destÂn olan HÂtim-i TÃ‚î ’nin oğlu Adiy, hitÂbeti kuvvetli, hazır cevap, şerefli, fazîletli ve comert bir zÂt idi. Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, Hicret ’in dokuzuncu yılında Hazret-i Ali ’yi, Tayy Kabîlesi ’nin putu Fuls ’u yıkmaya gonderdiğinde, Adiy, Şam ’a kacmıştı. Kızkardeşi SeffÂne ise esirler arasında Medîne ’ye getirilmişti.
Varlık Nûru Efendimiz, SeffÂne ’yi serbest bıraktı ve elbise, binek hayvanı ve yol azığı verip kavminden guvenilir bÂzı kişilerin yanına katarak Şam ’a gonderdi.
Adiy bin HÂtim, hÂdisenin devÂmını şoyle anlatır:
“SeffÂne akıllı bir kadındı. Ona (Allah Rasûlu ’nu kastederek):
«–Şu zÂtın durumu hakkındaki goruşun nedir?» diye sordum. Bana:
«–VallÂhi, senin hemen O ’na katılmanı dilerim. Eğer gercekten peygamberse, O ’na tÂbî olmakta başkalarının onune gecmen, senin icin bir fazîlet ve ustunluk olur. Bir hukumdarsa, O ’nun sÂyesinde Yemen ’deki saltanatını kaybetmez, hor ve hakir bir duruma duşmezsin! Artık karar senindir!» dedi.
«–VallÂhi yerinde goruş budur! Ben bu zÂta gideceğim. O bir yalancı ise (yalancılığı) bana zarar vermez. Eğer doğru ise soylediklerini dinler, kendisine tÂbî olurum!» dedim ve Medîne ’ye gittim.
Hazret-i Peygamber -aleyhissalÂtu vesselÂm- ’ın yanında akrabÂ, kadın ve cocuklarının bulunduğunu gorduğum zaman anladım ki, O ’nda ne Kisr ’nın ne de Kayser ’in saltanatı vardır.
Fahr-i KÂinÂt -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- elimden tuttu, beni evine goturdu. Giderken, duşkun ve yaşlı bir kadın O ’nu yolda durdurdu ve ihtiyÂcını arz etti. O da uzun bir sure ayakta durup kadıncağızın derdini dinledi ve meselesini halletti. Eve vardığımızda hurma lifinden doldurulmuş bir minder alıp bana ikrÂm etti:
«–Bunun uzerine otur!» buyurdu.
Ben:
«–Hayır! Onun uzerine Sen otur!» dedim.
Rasûlullah bana:
«–Hayır, sen oturacaksın!» buyurdu.
Minderin uzerine oturdum, Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ise kuru yere oturdu. İcimden; «VallÂhi bu, hukumdar işi değildir!» dedim.
Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
«–Adiy! Musluman ol, selÂmet bulursun.» deyince:
«–Benim dînim var.» dedim.
«–Senin dînini senden daha iyi biliyorum!» buyurdu.
«–Benim dînimi benden iyi mi biliyorsun?» dedim.
«–Evet! Sen Rekûsî[2] değil misin? Kavminin elde ettiği ganimetlerin dortte birini yemiyor musun?» diye sordu.
«–Evet oyle.» dedim.
«–Aslında bu, dînine gore sana helÂl değildir!» dedi ve daha fazla bir şey soylemedi. Rasûlullah bunu soyleyince cok mahcup oldum! Kendisine:
«–Evet! Oyledir vallÂhi!» dedim. O zaman anladım ki O, Allah tarafından gonderilmiş bir peygamberdir.
Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, beni utandıran sozu bir daha tekrarlamadı. Sozlerine devamla:
«–Senin İslÂm ’a girmene mÂnî olan sebebi de biliyorum. Sen; “Ona zayıflar, Arapların değer vermediği gucsuz kimseler tÂbî oluyor.” diyorsun. Sen Hîre ’yi bilir misin?» buyurdu.
«–Gormedim ama duydum.» dedim.
«–Canımı kudret elinde tutan AllÂh ’a yemin ederim ki, Allah bu dÂvÂyı tamamlayacak. Oyle ki tek başına bir kadın Hîre ’den cıkarak gelip AllÂh ’ın evini tavÂf edecek. Sonra Kisr bin Hurmuz ’un hazineleri fethedilecek!» buyurdu.
«–Kisr bin Hurmuz ’un mu?» diye sordum.
«–Evet Kisr bin Hurmuz ’un!» buyurdu. Sonra da:
«–Cok surmez, dunya malı o kadar artacak ki, kimse tenezzul etmeyecek, malın zekÂtını alacak kimse bulunamayacak!» buyurdu.
Musluman olduğumda Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- cok sevindi, yuzunde buyuk bir surur muşÃ‚hede ettim. EnsÂr ’dan birinin evinde misÂfir olarak kalmamı istedi. Sabah-akşam onun evine gidip gelmeye başladım. Hicbir namaz vakti girmezdi ki, Allah Rasûlu ’nu ozlemiş olmayayım!”
Yıllar sonra bu hÂdiseyi anlatan Adiy -radıyallÂhu anh- der ki:
“VallÂhi bir kadının Hîre ’den devesinin uzerinde korkmadan yola cıkıp şu BeytullÂh ’ı haccettiğini gordum. Kisr ’nın hazinelerini fethedenler arasında ben de vardım. Canımı kudret elinde bulunduran AllÂh ’a yemin ederim ki, Efendimiz ’in soylediği sozlerin ucuncusu de mutlaka olacaktır. Cunku onu Rasûlullah soyledi.”[3]
Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in bildirdiği ucuncu haber de vakti gelince tahakkuk etti. Halîfe Omer bin Abdulaziz, zekÂt memurunu Afrika ulkelerine gondermişti. Memur, malları dağıtamadan geri getirdi. Cunku zekÂt alacak kimse bulamamıştı. Bunun uzerine o da bu paralarla pek cok kole satın alıp ÂzÂd etti.[4]
Hidayet Uslubu Hazret-i MevlÂnÂ, asr-ı saÂdette insanlığı ve vicdÂnı kaybolmuş, duyguları dumûra uğramış, kaba-saba bir insanın, Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in ince, zarif hÂlleri ve hidÂyet uslûbu ile nasıl îmÂn ettiğini, kendine mahsus hikÂye uslûbu ile şoyle anlatır:
Birtakım muşrikler, akşam vakti mescide gelip Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’e misÂfir oldular. Dediler ki:
“–Ey butun dunyadaki insanları mÂnen misÂfir eden yuce insan! Biz buraya, Sana misÂfir olarak geldik. Yiyeceğimiz, iceceğimiz yok. Ayrıca biz cok uzaklardan geldik. Burada tanıyanlarımız da yok. Haydi keremini, ihsÂnını goster. Biz garipleri sevindir, gonullerimize neşe nurları sac.”
Peygamber Efendimiz sahÂbîlerine:
“–Ey dostlar!” diye buyurdu. “Bunları pay edin, evlerinize goturun, ikramlarda bulunun, cunku siz, benimle aynı ahlÂkta ve comertliktesiniz. Benim vasıflarımla mutehallî olmaya calışıyorsunuz.”
AshÂbdan her biri, bir misÂfir secip goturdu. Aralarında, eşi benzeri olmayan, iri yarı, kaba saba biri vardı. Pek iri cusseli biriydi. Bu fil gibi adamı, kimse alıp evine goturmeye cesaret edemedi. KÂsedeki şerbet tortusu gibi mescitte yalnız kalakaldı. Kimsenin goturmediği o iri adamı, Hazret-i Mustaf -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- aldı, hÂne-i saÂdetine goturdu. Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in sut veren yedi tane kecisi vardı. Kıtlık babası gibi olan o iri misÂfir, sofrada ekmeği de, yemeği de, o yedi kecinin sutunu de tamamıyla yedi ve icti. Butun ev halkı bu duygusuz, nÂdan adama ofkelendi. Cunku butun ev halkının gıdası, bu insafsızın midesine inmişti.
O obur adam karnını davul gibi şişirdi, sekiz-on adamın yiyeceğini yalnız başına yedi. Yatma zamanı gelince de bir odaya girdi. Hizmet eden kızcağız, bu hodgÂm insana kızgınlığı sebebiyle kapıyı ustune kilitledi. Dışardan kapının zincirini taktı.
MisÂfirin, gece yarısı dışarı cıkması lÂzım geldi. Sabaha kadar karnı ağrıdı. Yatağından fırlayıp kalktı. Kapıya doğru koştu. Elini kapıya goturunce, onun kapalı ve zincirli olduğunu anladı. Kapıyı acmak icin o obur hileci, ceşit ceşit hileler yaptı, uğraştı durdu. Fakat kapıyı acamadı. Sıkıştıkca sıkıştı. Oda kendine dar gelmeye başladı. Şaşırdı kaldı. Ne dermanı vardı, ne rahatı… Care bulmak ve sıkıntısını unutmak uzere uyumak icin kıvrıldı, uyudu. Ruyasında kendini bir virÂnede, yıkık bir yerde gordu. Oracıkta abdestini bozuverdi. Uyanıp da yattığı yeri pislik icinde gorunce, utancından deli gibi oldu.
“–Bu gece bir gecse de, kapının acılmasını duysam.” diye beklemeye başladı. Bu bekleyiş, boyle pislik icinde gorunmemek icin, kapı acılınca ok yaydan fırlar gibi kacmak icindi.
Sabahleyin Hazret-i Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- geldi. Oda kapısını actı. O yolunu kaybetmiş adama yol verdi. Ancak Hazret-i Mustaf -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- kapıyı acarken o rezil olmuş kişi gorup de utanmasın diye kendisini gizlemişti.
MisÂfir kactı gitti… Âlemlere rahmet olan Peygamber Efendimiz, gulumsedi:
“–Bana su kabını getirin, hepsini kendi elimle yıkayayım.” buyurdu.
Orada bulunanların hepsi de yerlerinden fırladılar ve utanclarından dediler ki:
“–Canımız Sana kurban olsun. Sen bırak da pisliği biz yıkayalım. Bu iş el işidir, gonul işi değildir. Biz Sana hizmet etmek icin yaşıyoruz. Hizmeti Sen yaparsan, biz ne işe yararız?”
Hazret-i Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- buyurdu ki:
“–Bana olan sevginizi biliyorum. Fakat, bunu şimdi benim yıkamamda bir hikmet var.”
Ev halkı, Hazret-i Peygamber ’in bu sozunu duyunca, bu işin derûnundaki sır meydana cıksın diye beklemeye başladılar…
O îmansız misÂfirin kucuk bir putu, bir muskası vardı. Boynuna takıyordu. Onun kaybolduğunu anlayınca karÂrı kalmadı. Kendi kendine; “–Bu değerli ilÂhımı, farkına varmadan, yattığım odada bırakmış olmalıyım.” dedi.
Yaptığı kotu işten utanıyordu ama, boynuna astığı muska puta olan bağlılığı, utancını giderdi. Putunu aramak icin koştu geldi. Hazret-i Mustaf ’nın odasında putunu gordu. Gordu ama kendisinin pislediği yatağı, AllÂh ’ın kudret eli ve rahmeti olan Hazret-i Mustaf -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in bizzat yıkadığını da gordu.
Putu kalbinde kırdı, onun muhabbetini gonlunden kazıdı. Kendine geldi; ulvî bir cezbeye tutuldu. Yenini yakasını yırttı. İki elini yuzune, başına vuruyor, kafasını kapı ve duvara carpıyordu…
“–Ey yeryuzunun şÃ‚nı, şerefi olan yuce insan! Senin keremine karşı gosterdiğim gafletten utanıyorum.” diyordu.
Muzdarip bir gonulle yeryuzune sesleniyordu:
“–Ey hikmetlerle dolu yeryuzu! Sen AllÂh ’ın emrine uyuyor, O ’na boyun eğiyor, O ’nun aşkı ile donup duruyorsun. Ben ise senin ustundeki nîmetlerle perverde olan Âciz bir kimse olduğum hÂlde nefsime mağlûbum, azıyorum. Sen AllÂh ’a karşı hor, hakîr oluyor, O ’ndan titreyip zikrediyorsun. Ben ise, O ’nun emirlerine karşı geliyorum. Yazık bana!..”
Her an yuzunu goğe kaldırıyor, Hazret-i Peygamber ’e:
“–Ey cihÂnın kıblesi, Sana bakacak yuzum yok!” diye feryÂd ediyordu.
Onun cezbe hÂli, titremesi, cırpınması iyice artınca, Hazret-i Mustaf -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- o kufurden kacmak isteyen zavallıyı can sarayına aldı, huzura kavuşturdu. Onun vîrÂne olmuş gonlunu ihy etti. Ona ince, derin ve esrarlı sozler soyledi. Boylece, daha evvel putunun zebûnu olan o gÂfil kişi, daha once yabancısı olduğu bu yuce ahlÂk ve hassas gonul karşısında, yakın bir dost oluverdi. Hazret-i Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in, o mÂn pÂdişÃ‚hının lutuflarından, engin tevÂzû sÂhibi oluşundan, şaşırdı kaldı…
“–Ey AllÂh ’ın birliğinin şÃ‚hidi, bana kelime-i şehÂdeti oğret… AllÂh ’ın birliğine îman ve Sen ’in peygamberliğini tasdik edip saÂdet kervanına katılayım. Ben artık bu kaba varlıktan, bu duygusuz vicdan ve fil bedenimden usandım, artık îmÂnın sonsuz sahrÂsına varayım.” dedi.
Hazret-i Mustaf -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, o adama îmÂnı tÂlim etti. O mubÂrek kelime-i tevhîdi soylemesi, yÂni “L ilÂhe illÂllah Muhammedun Rasûlullah” demesi, bağlanmış duğumleri cozdu. Hazret-i Mustaf -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“–Bu gece de, hem hÂnemizin, hem gonlumuzun misÂfiri ol!” buyurdu.
Musluman olan o bahtiyar adam dedi ki:
“–VallÂhi nerede olursam olayım, nereye gidersem gideyim, ebede kadar Sen ’in misÂfirinim. Ben olu idim, beni dirilttin. Artık ben Sen ’in Âzatlı kolenim. Sen ’in kapıcınım. Zaten dunya da, Âhiret de Sen ’in şefaat sofranın misÂfirleridir.”
O gece bedevî, Hazret-i Peygamber ’in misÂfiri oldu. Bir tek keciden sağılan sutun, ancak pek azını icebildi. Sonra şukretti ve sofradan cekildi.
Peygamber Efendimiz:
“–Sut ic, yemek ye.” diye ustune duştu ise de, o yeni mu ’min dedi ki:
“–VallÂhi ben gercekten doydum. Bunu, utanıp sıkılarak veya ovunup gosteriş yapmak icin soylemiyorum. Artık, Sen ’in feyzinle dolu bir lokma, yuzlerce lokmaya bedel oldu. Ben, dun geceki oburca yiyişimden daha fazla doydum…”
HÂsılı kÂfirlik hırs ve zilletinden kurtulunca, bu ejderha mide, bir karınca gıdÂsı ile doydu, gitti…[5]
Bu kaba saba muşrik bedevî, Rasûlullah ’ta İslÂm ’ın guler yuzunu, af, musÂmaha, şefkat, nezÂket ve zarÂfetini muşÃ‚hede edince Âdeta erimiş ve nÂzik, muşfik, muhabbetli ve firÂset sÂhibi bir musluman oluvermiştir.
Tevbe Nasip Etmesi İcin AllÂh ’a Du Ediniz MÂnevî buhranlara gomulmuş insanları kendi hÂllerine terk etmek yerine, onlara İslÂm ’ın guzelliklerini ve guler yuzunu sergileyebilmek gerekir. Zîr bu gibi kimselerin, Hakk ’a ve hayra yonelip İslÂmî bir yaşayışa adım atabilmeleri icin bu tur mÂnevî yardımlara ihtiyacları vardır.
Yezid bin Esamm şoyle anlatır:
“Şam ehlinden guclu kuvvetli, nufuz sÂhibi bir kimse vardı. Zaman zaman Hazret-i Omer ’in yanına gelirdi. Bir ara Omer -radıyallÂhu anh- onu goremez oldu. Cevresindekilere:
«–Falan zÂt ne yapıyor, artık gorunmez oldu?» dedi.
«–Ey mu ’minlerin emiri! O kendisini şaraba verdi.» dediler.
Hazret-i Omer, kÂtibini cağırarak:
«–Yaz! Omer bin HattÂb ’dan falan kimseye. SelÂm sana! Kendisinden başka ilÂh olmayan, gunahları bağışlayan, tevbeleri kabul eden, azÂbı cetin ve ihsÂnı bol olan AllÂh ’a hamd ederim. O ’ndan başka hicbir ilÂh yoktur, donuş ancak O ’nadır.»
Omer -radıyallÂhu anh- mektubu yazdırdıktan sonra arkadaşlarına donerek:
«–AllÂh ’a yonelmesi ve AllÂh ’ın, onun tevbesini kabul buyurması icin kardeşinize du ediniz.» dedi.
O zÂt, Hazret-i Omer ’in mektubunu alınca; «Allah gunahları bağışlayan, tevbeleri kabul eden, azÂbı cetin olandır.»[6] cumlesini tekrar tekrar okudu ve:
«–Allah beni hem azÂbı ile korkutmuş, hem de gunahlarımı affedeceğini va ’detmiş.» diyerek ağladı. Daha sonra da guzelce tevbe etti.
Hazret-i Omer o zÂtın tevbe ettiğini haber alınca:
«–Bir kardeşinizin yoldan cıktığını, gunaha saplandığını gorduğunuzde, onu doğru yola getirmeye ve AllÂh ’ın affına guvenmesini sağlamaya calışınız. Tevbe nasip etmesi icin AllÂh ’a du ediniz. Kendisine beddu ederek aleyhinde şeytana yardımcı olmayınız.» dedi.”[7]
Mumin Kişi ve Mecusi Yine İslÂm ’ın guler yuzunu sergilemeye dÂir guzel bir hÂdiseyi Hazret-i MevlÂn şoyle hikÂye eder:
“BÂyezîd-i BistÂmî Hazretleri zamanında, ateşe tapan biri vardı. Bir gun mu ’min bir kişi, ona dedi ki:
«–Ne olur Musluman olsan da selÂmete ersen; şeref ve ululuk elde etsen...»
Ateşe tapan kişi de şu cevÂbı verdi:
«–Ey benim kurtuluşa ermemi murÂd eden kişi! Her ne kadar ağzımda sağlam bir muhur varsa da, yÂni îmÂnımı acıkca soyleyemiyorsam da, gizliden gizliye ben BÂyezîd ’in îmÂnına inanıyorum. Cunku onda bambaşka bir guzellik ve derinlik var. Ben henuz dîne, îmÂna tam gonul vermiş değilim, ama onun îmÂnındaki yuceliğe hayranım. O; herkesten farklı, zarif, ince ruhlu, latif, nurlu, cok yuce, numûne bir insan.
Yok eğer beni dÂvet ettiğin îman, sizin îmÂnınız ise, ben o îmanda yokum... Zîr benim sizdeki îmÂna ne meylim ne de isteğim var. Cunku bir kimsenin gonlunde îmÂn etmeye yuzlerce meyil olsa da îmÂna gelmek istese, sizin sertlik ve katılığınızdan dolayı kaskatı kesilir, soğur. Artık onda îmÂn etme meyli de zaafa uğrar. Zîr o, sizde İslÂm nÂmına mÂnÂsı olmayan bir isim ve Âdeta kuru bir iddi gormuş olur. Bu hÂl; susuz collere, gul, meyve-sebze yetiştirecek munbit bir arÂzi gozuyle bakmak kadar acÂip ve mÂnÂsızdır...
Benim gorebildiğim kadarıyla îmÂnın butun cÂzibe ve nûrÂniyeti BÂyezîd ’in îmÂnında var. Onun îmÂnının bir zerresi, bir katreye damlasa, onu bir umman hÂline dondurur.
Sizin îmÂnınız ise, kabukta kaldığı icin riy ve gosterişin esÂretine girmiş. Gelip gecici bir inanc, cirkin sesli ve ruhsuz bir muezzin gibidir ki, sevdireceği yerde uzaklaştırır. YÂni sizin îmÂnınız, gul bahcesine girse, gullere diken olup onları kurutur.
Fakat BÂyezîd Hazretleri ’nin îman guneşi, o mubÂrek rûhunun feyiz semÂsından doğar da bu Âlemde parlarsa, bu değersiz dunya, t yerin dibine kadar zumrut kesilir, cennete doner; mu ’minlerin gonul dunyaları da feyiz menbaı olur. Onun icin BÂyezîd ’in îmÂnı ve sıdkı, benim gonlumde ve canımda îmÂna karşı tÂrifsiz bir muhabbet, iştiyak ve hasret uyandırdı...”
İmam Ebu Hanife ve Mecusi RivÂyet edildiğine gore İmÂm-ı Âzam Ebû Hanîfe Hazretleri ’nin bir mecûsîde malı vardı. Onu istemek uzere mecûsînin evine gitti. Evin kapısına gelince ayakkabısına bir pislik bulaştı. Ayakkabısını silkelediğinde pislik mecûsînin evinin duvarına sıcradı. Şaşıran ve ne yapması gerektiğine bir turlu karar veremeyen Ebû Hanîfe Hazretleri kendi kendine şoyle dedi:
“–Eğer pisliği bu hÂlde bıraksam, mecûsînin evinin duvarının cirkin gorunmesine sebep olacağım. Yok oradan kazısam, bu sefer de duvarın toprak sıvası dokulecek!”
Derken kapıyı caldı, bir hizmetci cıkınca ona:
“–Efendine; «Ebû Hanîfe kapıda bekliyor.» diye haber ver!” dedi.
Bunun uzerine adam kapıya cıktı ve Ebû Hanîfe ’nin malını isteyeceğini zannederek ozur dilemeye başladı.
Ebû Hanîfe ise:
“–Şu anda bu onemli değil.” dedi ve duvarın durumunu anlattı.
“–Bu duvarı nasıl temizleyebilirim.” dedi.
Bu incelik ve Âlicenaplık karşısında son derece duygulanan mecûsî:
“–Ben once nefsimi temizleyerek işe başlayayım!” dedi ve o anda musluman oldu.
İşte Ebû Hanîfe Hazretleri, bu kadar kucuk bir meselede mecûsîye zulmetmekten cekindiği ve bundan dolayı ondaki malını ona bıraktığı icin mecûsî îmÂna geldi. Duşunmek gerekir ki; zulum ve haksızlıktan bu kadar titizlikle cekinen bir mu ’minin Allah katındaki izzet ve mukÂfÂtı nasıl olur?[8]
İmam Ebu Hanife ’nin Hapisten Kurtardığı Genc İmÂm-ı Âzam Ebû Hanîfe Hazretleri ’nin komşularından ayyaş bir genc vardı. Bu genc, sabahtan akşama kadar icer, geceleri de yerinde duramaz, nÂralar atıp kufurler savurarak etrafı dayanılmaz derecede rahatsız ederdi.
Bir gece gencin attığı nÂralar kesilince, Ebû Hanîfe Hazretleri sabahleyin gidip gencin başına bir hÂl gelip gelmediğini araştırdı. Arkadaşları, icki yuzunden kavgaya karışıp hapse atıldığını soylediler. Ebû Hanîfe Hazretleri bu duruma cok uzuldu. HapishÂneye giderek yetkililerden onu serbest bırakmalarını ric etti. Memurlar ancak kefÂlet ile serbest bırakabileceklerini soyleyince İmÂm-ı Âzam Hazretleri kefil oldu ve sarhoş komşusunu hapisten kurtardı.
Durumu oğrenen genc, derhÂl İmÂm ’ın yanına koşup nedÂmet gozyaşları doktu. Artık ickiye tevbe ettiğini soyledi. Bundan sonra ona lÂyık bir komşu ve talebe olacağına soz verdi. Buyuk İmÂm, gence şefkatle baktı ve mahzun bir sesle:
“–Delikanlı; goruyorsun ya, seni gercekten biz ziyÂn ettik! Sana ulaşma gayretini gosteremedik. Asıl sen bize hakkını helÂl et!” dedi.
Sarhoşun Ağzını Yıkayan Hak Dosu Nakledildiğine gore İbrÂhim bin Edhem Hazretleri, sızmış hÂldeki bir sarhoşun pis kokulu ve bulaşık ağzını yıkamış, bunu nicin yaptığını soranlara da:
“–Eğer yuce AllÂh ’ın adını zikretmek icin yaratılan dil ve ağzı bulaşık olarak bıraksaydım, hurmetsizlik olurdu...” demişti.
Adam ayıldığında ona:
“–Horasan zÂhidi İbrÂhim bin Edhem senin ağzını yıkadı...” dediler.
Bu durumdan mahcub olan sarhoşun gonlu de uyandı ve:
“–Oyleyse ben de tevbe ettim...” dedi.
Boyle bir hÂle vesîle olan İbrÂhim bin Edhem Hazretleri ’ne ruyÂsında Hak katından şoyle nid edildi:
“–Sen bizim icin onun ağzını yıkadın! Biz de senin icin onun kalbini yıkadık!..”
“AllÂh ’ım! Onları Koruyup Gozet” Meşhur Hak dostlarından MÂruf-i Kerhî Hazretleri, bÂzı genclerin yanlış yolda olan kimseleri desteklemek uzere bir savaşa katılmaya hazırlandıklarını gorunce; “AllÂh ’ım! Onları koruyup gozet!” diye du etmişti. Bunu duyan bÂzıları, MÂruf-i Kerhî gibi bir İslÂm buyuğunun zÂlimi desteklemeye gidenlere bu şekilde du etmesine hayret ettiler ve ona:
“–Şimdi sen bu adamlara hayır du mı ediyorsun?” diye sordular. Buyuk velî onlara şu cevÂbı verdi:
“–Ben Allah ’tan onları koruyup gozetmesini istedim. Eğer CenÂb-ı Hak onları gozetirse, gitmek istedikleri yere gidemezler.”
Yine MÂruf-i Kerhî -kuddise sirruh- Dicle kenarından geciyordu. Bir boluk gÂfil genc de, orada şarap icip eğleniyorlardı. MÂruf Hazretleri ’ni gorunce, işlemekte oldukları mel ’anet sebebiyle kendilerine beddu edeceğini duşunerek keyifleri kactı. Bunun da kızgınlığıyla iclerinden biri dayanamayıp kalktı ve mustehzî bir tavırla:
“–YÂ Şeyh! Haydi durma, bizim şu anda Dicle ’nin azgın sularına gark olmamız icin hemen bedduÂna başla!” dedi.
MÂruf Hazretleri hicbir gazap emÂresi gostermeksizin merhametle ellerini kaldırdı ve:
“–YÂ İlÂhî! Bu yiğitlere dunyÂda hoş dirlik verdiğin gibi, Âhirette de dirlik ver.” dedi.
Ummadıkları bu ifÂdeler karşısında gencler:
“–Y Şeyh! Siz ne diyorsunuz? Bu dediklerinize bir mÂn veremedik!” dediler.
İhlÂs ve takvÂsı sebebiyle şu kısacık sozlerine CenÂb-ı Hakk ’ın tesir bereketi lutfettiği MÂruf-i Kerhî Hazretleri şoyle dedi:
“–EvlÂtlarım! Hak TeÂlÂ, size Âhirette dirlik vermek isterse, tevbe etmenizi nasîb eyler.”
Yiğitler beklemedikleri bu muşfikÂne tavır karşısında once bir muddet duşunmeye ve nefs muhÂsebesine daldılar. Akabinde, iclerinde buyuk bir pişmanlık duydular. Derken intibÂha gelerek nedÂmet gozyaşları icinde şaraplarını doktuler, calgılarını kırdılar ve tevbe ettiler. Her iki cihÂnın saÂdet ve selÂmetine tÂlib oldular.
Osmanlı Doneminde İslamiyet Osmanlı asırları, padişahından halkına kadar İslÂm ’ın guzelce ozumsendiği ve guler yuzunun her dem sergilendiği mustesn bir zaman dilimi olmuştur. Bunun ispatı mÂhiyetindeki şu misal ne kadar ibretlidir:
Cihangir HunkÂr FÂtih Sultan Mehmed Han, İstanbul ’u fethettikten sonra, Âlimler, Ârifler ve paşalarla birlikte, muhteşem bir merÂsim ile Edirnekapı ’dan şehre girdi. Beyaz atının uzerinde askerlerine son tÂlimÂtını şoyle verdi:
“–GÂzilerim! CenÂb-ı Hakk ’a hamd u senÂlar olsun ki, İstanbul ’un fÂtihleri oldunuz! MukÂvemet etmeyip aman dileyenlere asl dokunmayın! Kadınlara, cocuklara, yaşlılara ve hastalara da en kucuk bir zarar vermeyin! Sadece size helÂl olan ganimetlerden alın!..”
O ’nun insan hakları beyannÂmesinden cok evvel îlÂn ettiği bu hukumler, millî tÂrihimizin en şerefli vesîkalarından biridir. Bu ÂdilÂne tavır karşısında hayran kalarak gozleri dolan İstanbul patriği, FÂtih ’in ayaklarına kapandı. FÂtih, onu ayağa kaldırarak:
“–Bizim dînimizde insanlar karşısında AllÂh ’a secde eder gibi eğilmek haramdır. Kalkınız! Size ve sizinle birlikte butun hristiyanlara her turlu hak ve hurriyetleri iÂde ediyorum. Şu andan itibaren artık hayÂtınız ve hurriyetiniz husûsunda gazab-ı şahÂnemden korkmayınız!.. PatrikhÂne, Rum ortodoks cemÂatinin lideri olarak tÂrih icinde kazanmış bulunduğu butun imtiyazları muhÂfaza edecektir...” dedi.
İstanbul ’un fethinden sonra FÂtih, umûmî bir af îlÂn etmiş ve Bizanslı mahkûmları serbest bırakmıştı. Bunlar arasında iki Âlim ve filozof papaz vardı. FÂtih, onlara cezÂlarının sebebini sordu. Onlar da:
“–Biz, Bizans ’ın en ileri gelen papazları idik. Kralın zulmunden, işkencelerinden, yaptığı rezÂlet ve sefÂhatten dolayı kendisini îkÂz ettik. Âkıbetinin kotu, yıkılışının yakın olduğunu ve devletinin cokeceğini soyledik. O da, bu îkÂzımıza kızarak bizi zindana attırdı.” dediler.
Bu ifÂdeler, FÂtih ’in dikkatini cekti. Papazlara, Osmanlı Devleti hakkındaki duşuncelerini sordu. Onlar da, ancak bir muddet tedkîkat yaptıktan sonra kanaatlerini bildireceklerini ifÂde ettiler.
Papazlar, ellerindeki fermanla her yere girip cıktılar. Sabahın erken saatinde bir bakkala giderek bir şeyler almak istediler. Bakkal onlara:
“–Ben siftah yaptım. Siftah yapmayan komşumdan alın!” dedi.
En kalabalık ve en ıssız yerlere kadar her tarafı dolaştılar. Herkesle sohbet ettiler. Butun halkın, yalnız iyilik ve ahlÂkî ustunluk sergileyen hÂllerini muşÃ‚hede ettiler.
Bir carşıya girdiler ki, tam o esnÂda ezÂn okunuyordu. Esnaf, dukkÂnını kilitlemeden cÂmiye gidiyordu. Hic kimse, bir başkasına haset etmiyor ve kıskanclık beslemiyordu. Sanki herkes, birbirinin teminÂtı altında idi. Namazı, huzur icinde ve Âdeta son namazlarıymış gibi ed ediyorlardı.
Kimse kimsenin hakkını yemiyor, birbirini kırmıyordu. Kimse, kul hakkıyla kıyÂmet gunu Mevl ’nın huzûruna cıkmak istemiyordu. İstisnÂsız herkes, Allah rızÂsını duşunuyor, Allah rızÂsı icin konuşuyor, Allah rızÂsı icin yaşıyordu. SultÂnın omru ve ordusunun muzafferiyeti icin du ediyorlardı. Cemiyet, ince ruhlu, rikkat-i kalbiyye sÂhibi, derin bir gonle sÂhip insanlarla doluydu.
Papazlar, bu hÂlleri gorup şaşkına donduler. Kac şehir dolaştıkları hÂlde, mahkemelerde ağır cezÂlık bir dÂvÂya rastlamadılar. Hırsızlık, cinÂyet, ırza tecÂvuz, dolandırıcılık vs. Âdeta mechûldu. Bir muhÂkeme onların cok dikkatini cekti. Hayret icinde kaldılar.
Kadı efendiye bir dÂvÂcı ve dÂvÂlı gelmişti. DÂvÂcı, şoyle bir mesele arz etti:
“–Efendim, bendeniz bu din kardeşimin falan tarlasını satın aldım. Ekin icin cift surerken, orada altın dolu bir kupe rastladım. Kupu alıp, tarlasını satın aldığım bu kardeşime goturdum:
«–Buyur, bu senindir; al!» dedim.
O da:
«–Ben bu tarlayı altı ve ustu ile sattım!.. Artık o altınlar bana helÂl olmaz!..» deyip kabul etmedi. Halbuki toprağın altından bu kupun cıkacağını bilse satmazdı.”
Kadı efendi, obur kişiye soz hakkı verdi. O da:
“–Durum aynen kardeşimin arz ettiği gibi vÂkî oldu. Fakat, ben ona tarlayı satınca, altı ve ustu hepsi icine girer duşuncesindeyim. Nasıl ustundeki mahsûlde bir hakkım yoksa, altındakinde de oyledir!..” dedi.
Papazların hayretle temÂşÃ‚ ettikleri bu durum, kadı efendi icin tabiî bir vak'a idi.
Kadı, bu iki samîmî musluman arasında hukum vermekte gucluk cekmedi. Birinin sÂlih bir oğlu, diğerinin de sÂliha bir kızı olduğunu oğrenince, ikisine aracı oldu. Tarafeynin rızÂsı ile bu iki gencin nikÂhlarını kıydı. O bir kup altını da, genclerin duğun ve ceyiz masraflarına harcamalarına hukmetti.
Burada, hakîkat uzere yaşanan bir İslÂm ahlÂkı ve adÂleti sergileniyordu.
Papazlar, butun bunları gordukten sonra, hava kararırken kızlarını bir medreseye gonderdiler. Kızlar, kapıyı acan genclere:
“–Hava karardı, yolumuzu kaybettik. Bizi bu gece misÂfir eder misiniz? Caresiziz!” dediler.
Talebeler, duşunup taşındılar, nihayet kendi odalarını bu iki kıza verdikten sonra, araya bir perde cekip mangal başında sabahladılar. Sabahleyin de kızları yolcu ettiler.
Merak icinde bekleyen papazlar, kızlarına, gecenin nasıl gectiğini sordular. Onlar da, olanları şoyle anlattılar:
“–Kendi yerlerini bize terk ettiler. Kendileri odanın ucuna cekildiler. Ortadaki mangal ateşini ellerine alıp bırakıyorlar, birbirlerine dehşetle:
«–Rabbimiz bizleri cehennem azÂbından korusun! Bizleri, Ânı istikbÂlle değiştiren ahmaklardan eylemesin!» diyorlardı. Bizlere donup bakmıyorlardı bile.”
Papazlar, hristiyan mahallelerini de gormeden edemediler. Fener semtine doğru gezintiye cıktılar. Hristiyanlar bile, onların iyi bildiği fetihten evvelki zamana kıyasla değişmiş, sokaklardaki pislik azalmıştı. Artık kimse kimseye zulmetmeye cesaret edemiyordu. Herkes huzur icinde işine devÂm ediyor, eskisi gibi icip icip sokaklarda nÂra atan insanlara rastlanmıyordu. Fakir hristiyan Âilelere bile ev dağıtılmıştı.
Papazlar, bu uzun tedkik ve teftişten sonra izin alıp FÂtih ’in huzûruna cıktılar. MuşÃ‚hedelerini bir bir arz edip:
“–Bu millet ve devlet, boyle giderse kıyÂmete kadar devÂm eder. Boyle bir ahlÂk ve yaşayışa sÂhip olan insanların dîni, elbette hak dîndir..” dediler. Kelime-i şehÂdet getirip musluman oldular.
İSLAM ’A DAVETTE EN ETKİLİ YOL HÂsılı, İslÂm ’ın guler yuzunu gostermek, Hakk ’a dÂvette en muessir yoldur. İslÂm tÂrihi boyunca enbiyÂ, evliy ve asfiyÂnın tÂkip ettiği bereketli bir usûl ve ulvî bir hizmettir. ZÂten insanı kurtaracak olan da bu hÂldir. Yoksa başkalarına soylediğini kendisi yapmayan ve oğrendiklerini icine sindirememiş olan kimselerin, muhatapları bir tarafa, kendilerine bile bir faydası dokunmaz. Cunku Allah TeÂlÂ, amelsiz mucerred sozleri ve riy ile yapılan ihlÂssız amelleri kabul etmez.
Nitekim Hazret-i Ebûbekir:
“Allah, kulunun amelsiz sozunden rÂzı olmaz.” buyurmuştur.
SÂdî-i ŞîrÂzî de şoyle der:
“Ne kadar okursan oku, bilgine yakışır şekilde davranmazsan cÂhilsin.”
Bir mu ’min, yaptığı amelleri her turlu kalbî illetlerden arındırıp ihlÂs ve ihsan mertebesine yukseldiğinde, İslÂm ’ın guler yuzunu lÂyıkıyla sergilemeye başlamış olur.
Dipnotlar:
[1] O gunden sonra Zeyd ’e, Zeyd bin Muhammed denilmeye başlandı. Bu durum, AhzÂb Sûresi ’nin 5. ve 40. Âyetleriyle evlÂtlık tatbîkÂtının (tebenn&#238 kaldırılışına kadar devÂm etti. [2] Rekûsiyye: Hristiyanlık ile SÂbiîlik arasında, ikisinin karışımı bir din telÂkkîsi. [3] Bkz. BuhÂrî, MenÂkıb, 25; Ahmed, IV, 257, 377-379; İbn-i HişÃ‚m, IV, 246-249; İbn-i Kesîr, el-BidÂye, V, 62; İbn-i Abdilber, el-İstîÂb, KÂhire ts., III, 1057; İbn-i Esîr, Usdu ’l-GÂbe, IV, 9. [4] Saîd Ramazan el-Bûtî, Fıkhu ’s-Sîre, Beyrut 1980, s. 434. [5] Benzer rivÂyet icin bkz. TaberÂnî, el-Mu ’cemu ’l-Kebîr, tahk. Hamdi Abdulmecid es-Selefî, Beyrut, DÂru İhyÂi ’t-TurÂsi ’l-Arabî, II, 274/2152. [6] Bu cumle Mu ’min Sûresi ’nin 3. Âyetinden alınmıştır. [7] İbn-i Kesîr, Tefsîru ’l-Kur ’Âni ’l-Azîm, Beyrut 1988, IV, 76. [8] Fahruddin er-RÂzî, MefÂtihu ’l-Gayb (et-Tefsîru ’l-Kebîr), Beyrut 1990, I, 192.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Faziletler Medeniyeti 2, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan