İslam ’da dul ve yetimlere yardım etmenin onemi nedir? Asr-ı Saadet ’ten dul ve yetimlere sahip cıkmak ile ilgili ornekler.Toplumda, ilÂhî imtihanın bir cilvesi olarak bÂzı kanadı kırık insanlar bulunur ki, CenÂb-ı Hak, diğer kullarına onlar hurmetine rızık verir ve yardım eder. LÂkin insanlar, bu hakîkati coğu zaman anlayamazlar. O kulların mahrûmiyetine aldırmadan, devamlı kendi varlıklarının artmasını isterler. HÂlbuki CenÂb-ı Hak, toplumdaki kanadı kırıklara bakmayı, imkÂn sÂhipleri icin bir vazife kılmıştır.
Âyet-i kerîmede şoyle buyrulur:
“Hayır! (Siz Allah ’tan hep ikrÂmı devÂm ettirmesini istersiniz lÂkin), yetime değer vermez, iyilikte bulunmazsınız! Muhtacları doyurmaya teşvik etmezsiniz.” (el-Fecr, 17-18)
Toplumdaki zayıf ve muhtac insanlara yakın olan ve samîmî bir şekilde ihtiyaclarıyla ilgilenen kimseler, CenÂb-ı Hakk ’ın rÂzı olduğu kulluk kıvÂmına ererek iki cihan saÂdetini elde ederler.
Toplumdaki kanadı kırıkların en fazla mahzun ve mağmûm olanları ise dul hanımlar ve yetim cocuklardır. Onlar hÂlet-i rûhiye olarak derin bir ıztırap, hasret ve sıkıntı icindedirler. Onların maddî-mÂnevî yaralarının sarılması ve tesellî edilmeleri, ummetin uzerine bir borctur. Nitekim Hazret-i Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- şoyle buyurmuşlardır:
“Kocasız kadınlarla, yoksulların işlerine yardım eden kimse, Allah yolunda cihÂd etmiş gibi sevap kazanır.”
RÂvî diyor ki, hatt Allah Rasûlu ’nun:
“O kimse tıpkı geceleri durmadan namaz kılan, gunduzleri de hic ara vermeden oruc tutan kimse gibidir.” buyurduğunu da sanıyorum. (BuhÂrî, NafakÂt 1, Edeb 25, 26; Muslim, Zuhd 41)
CenÂb-ı Hak yetimlerin haklarını muhÂfazayı kendi uzerine almış, bu hususta pek cok Âyet-i kerîme inzÂl buyurarak onlara guzel muÂmelede bulunmayı emretmiştir.[1] Yetimle ilgilenip ihtiyaclarını karşılamanın sarp yokuşu aşmak olduğunu haber vermiştir.[2] Bu sarp yokuşu aşarak, sırf AllÂh ’ın rızÂsına ermek icin kendileri de muhtac olduğu hÂlde fakire, yetime ve esire ikrÂm eden kullarını da medhetmiştir.[3]
Âyet-i kerîmelerde şoyle buyrulur:
“Sakın yetime kahretme! (Kotu muÂmelede bulunup onu ezme!)” (ed-DuhÂ, 9)
“...Yetimlerin haklarını vermekte tam adÂleti gozetin. Yaptığınız her iyiliği, Allah mutlaka bilir.” (en-NisÂ, 127)
Toplumdaki kanadı kırıklarla meşgul olmak yerine, aksine bir de onlara haksızlık yapmak, kufre ve nankorluğe dalmış olan taşlaşmış bir kalbin cirkin tezÂhurlerindendir. CenÂb-ı Hak boylelerini tehdit ederek şoyle buyurur:
“Baksana şu dîni (mahşer ve hesÂbı) yalan sayana! O, yetimi şiddetle itip kakar, yoksulu doyurmaya teşvik etmez!” (el-MÂûn, 1-2)
PEYGAMBERİMİZİN YETİMLERE ŞEFKATİ Peygamber Efendimiz, yetimlere şefkatle muÂmele eden mu ’minleri en buyuk mukÂfatla mujdelemiştir. Birgun:
“Yetimi koruyup kollayan kişi ile ben cennete şu ikisi gibiyiz.” buyurmuş, aralarını biraz acarak işÃ‚ret ve orta parmağını gostermiştir. (BuhÂrî, Edeb 24, Talak 14)
Yine Rasûl-i Ekrem -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, ummetini toplumdaki kanadı kırıklarla meşgul olmaya teşvik ederek şoyle buyurmuştur:
“Muslumanların evleri icinde en hayırlı ev; icerisinde yetime iyi muÂmele edilen evdir. Muslumanlar icinde en kotu ev de yetime kotu muÂmele edilen evdir.” (İbn-i MÂce, Edeb, 6)
“Bir kimse, muslumanların arasında bulunan bir yetimi alarak yedirip icirmek uzere evine gotururse, affedilmeyecek bir suc işlemediği takdirde, Allah TeÂl onu mutlaka cennete koyar.” (Tirmizî, Birr, 14/1917)
“Bir kimse sırf Allah rızÂsı icin bir yetimin başını okşarsa, elinin dokunduğu her sac teline karşılık ona sevap yazılır...” (Ahmed, V, 250)
Kalbinin katılığından şikÂyet eden bir sahÂbîye de Efendimiz -aleyhissalÂtu vesselÂm-:
“Eğer kalbinin yumuşamasını istiyorsan, fakiri doyur, yetimin başını okşa!” tavsiyesinde bulunmuştur. (Ahmed, II, 263, 387)
Abdurrahman bin Ebz -radıyallÂhu anh-, Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in:
“Yetime karşı şefkatli bir baba gibi ol!” buyurduğunu nakleder. (Heysemî, VIII, 163)
HayÂta gozlerini yetim olarak acmış olan Fahr-i KÂinÂt Efendimiz, ummetinin yetimleriyle bizzat alÂkadar olmuşlardır. İnsanlığa en guzel bir ornek şahsiyet olmalarının bir tezÂhuru olan şu ifÂdeleri, ne yuksek bir fazîlet numûmesidir:
“Ben her mu ’mine kendi nefsinden daha ileriyim, daha yakınım. Bir kimse olurken mal bırakırsa, o mal kendi yakınlarına Âittir. Fakat borc veya yetimler bırakırsa, o borc bana Âittir; yetimlere bakmak da benim vazifemdir.” (Muslim, Cuma, 43; İbn-i MÂce, Mukaddime, 7)
İşte Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’in bu ifÂdeleri, O ’na ummet olma bahtiyarlığına eren her bir mu ’mine, eşsiz bir şefkat, merhamet, diğergÂmlık ve mes ’ûliyet duygusu tÂlim etmektedir.
DUL VE YETİMLERİ GOZETMEK İLE İLGİLİ ORNEKLER Peygamberimizin Evlat Edindiği Şehit Cocuğu Beşir bin Akrabe -radıyallÂhu anh- şoyle anlatır:
“Uhud gunu Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ile karşılaştım.
«–Babam ne durumda?» dedim.
«–Şehîd oldu, AllÂh ’ın rahmeti onun uzerine olsun!» buyurdu.
Ağlamaya başladım. Beni aldı, başımı okşadı ve hayvanına bindirdi. Sonra da:
«–Ben baban, Âişe de annen olsa rÂzı olmaz mısın?» buyurdu. (Heysemî, VIII, 161)
Ben de:
«–Anam-babam Sana fed olsun y Rasûlallah, tabiî ki rÂzı olurum!» dedim.
Şu anda saclarım ağardığı hÂlde, RasûlullÂh ’ın mubÂrek elinin değdiği yerler hÂl siyah kalmıştır.”[4]
Teyze Anne Makamındadır Kaz Umresi donuşu, Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Mekke ’den cıkarken, Hazret-i Hamza ’nın kızı UmÂme -radıyallÂhu anhÂ- peşine takıldı ve:
“–Amcacığım, amcacığım!” diye seslendi. Hazret-i Ali onu alıp elinden tuttu ve FÂtıma -radıyallÂhu anhÂ- ’ya:
“–Amcanın kızını yanına al!” dedi. Medîne ’ye gelince UmÂme ’ye bakma husûsunda Hazret-i Ali, Zeyd ve CÂfer -radıyallÂhu anhum ecmaîn- ihtilÂfa duştuler. Hazret-i Ali:
“–O benim amcamın kızıdır! Ona ben bakmalıyım.” diyordu.
CÂfer -radıyallÂhu anh-:
“–O hem amcamın kızı, hem de ben onun teyzesi ile evliyim!” diyordu.
Zeyd de:
“–O benim kardeşimin kızıdır!” diyordu. (Rasûl-i Ekrem Efendimiz onu Hamza -radıyallÂhu anh- ile kardeş yapmıştı.)
Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, UmÂme ’nin, teyzesinin yanında kalmasına hukmetti ve:
“–Teyze, anne makÂmındadır!” buyurdu. Ardından Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh- ’a yonelerek:
“–Sen bendensin, ben de sendenim!”
CÂfer -radıyallÂhu anh- ’a donerek:
“–Yaratılışın ve huyun bana ne kadar da benziyor.”
Zeyd -radıyallÂhu anh- ’a donerek de:
“–Sen bizim hem kardeşimiz, hem de mevlÂmız (Âzatlımız)sın!” buyurdu. Boylece her birine ayrı ayrı iltifat ederek gonullerini aldı. (BuhÂrî, MeğÂzî 43, Sulh 6, Umre 3; Muslim, CihÂd 90; Ebû DÂvûd, TalÂk 35)
Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh- şoyle buyurmuştur:
“Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Zeyd ’e iltifÂt ettiğinde, Zeyd o kadar sevindi ki, kalkıp tek ayak ustunde Peygamber Efendimiz ’in etrafında donmeye başladı. CÂfer ’e iltifat ettiğinde o da Zeyd ’in arkasından aynı şekilde yurudu. Bana iltifat ettiğinde ben de CÂfer ’in ardı sıra sevincimden tek ayak ustunde sekmeye başladım.” (Ahmed, I, 108; VÂkıdî, II, 739)
Hz. Cafer-i Tayyar ’ın Evlatları Hazret-i CÂfer ’in zevcesi Esm bint-i Umeys der ki:
“CÂfer ve arkadaşları şehîd oldukları zaman, Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- yanımıza geldi. O gun kırk deri tabaklamıştım. Ekmeklik hamurumu yoğurduktan sonra cocuklarımın yuzlerini yıkamış, başlarını tarayıp yağlamıştım. Allah Rasûlu bana:
«–Ey EsmÂ! CÂfer ’in cocukları nerede?» buyurdu. Onları bağrına bastı, optu ve kokladı. Bu esnÂda gozlerinden yaşlar akmaya başladı:
«–Y Rasûlallah! Anam-babam Sana fed olsun! Nicin ağlıyorsun? Nicin yavrularıma, yetimlere yaptığın gibi muÂmele ediyorsun? Yoksa CÂfer ve arkadaşlarından acı bir haber mi geldi?» dedim. Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
«–Evet! Onlar bugun şehîd oldular!» buyurdu.
«–VÂh efendim! VÂh CÂfer ’im!» diyerek feryÂd etmeye başladım.
Varlık Nûru kalkıp kızı FÂtıma ’nın yanına gitti:
«–CÂfer Âilesi icin yemek yapın! Onlar bugun başlarına gelen acıyla meşguller.» buyurdu.”
CÂfer -radıyallÂhu anh- ’ın Âilesine uc gun yemek goturuldu. Âlemlerin Fahr-i Ebedîsi, CÂfer ’in evine uc gun uğramadı. Sonra yanlarına varıp:
“–Kardeşime ağlamayınız artık! Bugunden sonra kardeşimin evlÂtlarına bakmak bana Âittir!” buyurdu.
Hazret-i CÂfer ’in oğlu Abdullah -radıyallÂhu anhumÂ- der ki:
“Allah Rasûlu, bizi kuş yavrusu gibi evine getirtti ve:
«–Bana bir berber cağırın!» buyurdu. Berber gelip başımızı tıraş etti. Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ellerini kaldırdı ve:
«AllÂh ’ım! CÂfer ’in ev halkına hayırla halef ol! AbdullÂh ’ın elini alışverişte bereketli kıl!» diyerek du etti ve bunu uc kere tekrarladı. Annemiz gelince bunu ona anlattım, cok sevindi. Rasûl-i Ekrem Efendimiz kendisine:
«–Sen bu cocukların gecim ve bakımları hakkında hic endişelenme! Dunyada ve Âhirette onların velîsi benim!» buyurdu.” (Ahmed, I, 204-205; Ebû DÂvûd, Tereccul, 13/4192; İbn-i HişÃ‚m, III, 436; VÂkıdî, II, 766; İbn-i Sa ’d, IV, 37)
Abdullah bin CÂfer -radıyallÂhu anh-, Fahr-i KÂinÂt -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in kendileriyle yakından alÂkadar olduğunu gosteren şu guzel hÂtırayı nakletmektedir:
“İyi hatırlıyorum, ben ve Hazret-i AbbÂs ’ın iki oğlu Kusem ile Ubeydullah cocukken birgun sokakta oynuyorduk. Allah Rasûlu bir binekle yanımıza cıkageldi. Beni gostererek:
«–Şunu bana kaldırın!» dedi ve beni on tarafına oturttu. Kusem ’i de gostererek:
«–Şunu da kaldırın!» dedi. Onu da terkisine aldı…
Sonra uc def başımı okşadı ve her okşayışında; «AllÂh ’ım! CÂfer ’in evlÂtlarına Sen sÂhip cık!» diye du buyurdu.” (Ahmed, I, 205; HÂkim, III, 655/6411)
Peygamberimizin Yetiştirdiği Uc Yetim AshÂb-ı kirÂmdan Ebû UmÂme -radıyallÂhu anh-, vefÂtından evvel Kebşe, Habîbe ve FÂria adlı uc kucuk kızını Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’e emÂnet etmişti. Fahr-i KÂinÂt Efendimiz bu yetimleri himÂyesine aldı ve butun ihtiyaclarıyla yakından alÂkadar oldu. Onları nebevî terbiyesi altında yetiştirdi. (İbn-i Sa ’d, III, 610)
Peygamberimizin Terbiyesinde Yetişen Yetimler Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, evlendiği dul hanımların yetim cocuklarını da bağrına basmış, onları kendi yavruları bilerek tÂlim ve terbiyelerine ihtimam gostermiştir. Nitekim Ummu Seleme vÂlidemiz cok cocuğu olduğunu bildirdiğinde Fahr-i KÂinÂt -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz:
“–Onların himÂyesi gorulecektir.” buyurmuştur. (NesÂî, NikÂh, 28)
Boylece Efendimiz ’in terbiyesinde yetişen bu yetim yavrular, sonraları hadis, fıkıh gibi İslÂmî ilimlerde muhim şahsiyetler hÂline gelmişlerdir.
Dul Kadın, Yetim Cocuk ve Namaz Hususunda Allah ’tan Korkun Enes -radıyallÂhu anh- şoyle anlatır:
“VefÂtı esnÂsında Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in yanındaydık. Bize uc defÂ:
«–Namaz husûsunda Allah ’tan korkun!» dedi. Sonra da şoyle buyurdu:
«–Emriniz altındaki insanlar hakkında Allah ’tan korkun, iki zayıf hakkında Allah ’tan korkun: Dul kadın, yetim cocuk ve namaz husûsunda Allah ’tan korkun!»
Sonra; «Namaz, namaz.» diye tekrar etmeye başladı. (MubÂrek lisanları soyleyemez olunca bile) rûh-i mubÂrekleri cıkıncaya kadar bunu icten ice tekrar edip durdular.” (Beyhakî, Şuab, VII, 477)
Hz. Aişe ’nin Himayesine Aldığı Yetimler Hazret-i Âişe -radıyallÂhu anhÂ- vÂlidemiz de kardeşi Muhammed ’in yetim kızlarını himÂyesine almış ve onları guzelce terbiye etmiştir. (Muvatta, ZekÂt, 10)
Hz. Ebubekir ’in İhtiyacını Gorduğu Kadın Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh- şoyle anlatır:
Hazret-i Ebûbekir ’in hilÂfeti zamanında Medîne-i Munevvere ’nin kenar mahallesinde Âm ve ihtiyar bir kadın vardı. Hergun ona uğrayarak ihtiyacını gormek isterdim. Fakat her gittiğimde benden once birinin gelerek onun luzumlu işlerini yaptığını ve bu duşkun insanın ihtiyaclarının karşılandığını gorurdum.
Bir gun; “Acab hergun bu sevÂbı işleyen zÂt kimdir?” diye duşundum ve erkenden giderek bir yere saklandım. Bir de ne goreyim: Hergun gelip kadının işlerini goren o sÂlih zÂt, Halîfe Ebûbekir imiş! Karşımda onu goruverince buyuk bir şaşkınlık icinde:
“–HayÂtıma yemin olsun ki o sensin!” dedim.[5]
Hz. Omer ’in Bakımını Ustlendiği Yetim Cocuklar SahÂbîden Eslem -radıyallÂhu anh- anlatıyor:
Omer -radıyallÂhu anh- ile birlikte bir gece Medîne ’de VÂkım Tepeleri ’nden birinde dolaşırken bir evde, etrafında cocukları ağlaşan bir kadın gorduk. Ocakta su dolu bir tencere vardı. Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh- cocukların nicin ağladığını kadına sordu. Kadın:
“–Aclıktan!” diye cevap verdi.
Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh-, ustelik tencerede cocukları avutmak icin sadece su kaynadığını ve kadıncağızın, uyutana kadar yavrularını boyle oyaladığını oğrenince kendini tutamayarak ağladı. Derhal zekÂt mallarının bulunduğu ambara gitti. Bir cuval un ve muhtelif gıd malzemeleri alarak sırtına yukledi. Cuvalı ben sırtlanmak istedim. Fakat Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh-:
“–Ey Eslem! Ben yukleneceğim! Cunku o cocukların hesÂbı Âhirette benden sorulacak!” dedi.
Kadının evine vardığımızda yemekleri pişirme işini de uzerine aldı. O, bir taraftan tencereyi karıştırıyor, bir taraftan da ateşe ufluyordu. Hatta dumanların, sakallarının arasından girip cıktığını goruyordum. Bu şekilde yemeği pişirdi. Sonra yemeği kendi elleriyle cocuklara yedirmeye başladı. Cocuklar doyunca geri cekilerek karşılarına oturdu. Bir aslan kadar heybetliydi. Bir şey soylemeye cekindim. Cocuklar oynaşıp guluşunceye kadar bu şekilde durdu. Sonra kalktı ve:
“–Ey Eslem! Onların karşılarında nicin oturdum, biliyor musun? Onları gorduğumde ağlıyorlardı. Gulduklerini gormeden ayrılmak icime sinmedi, onlar gulumsemeye başlayınca icim rahat etti...” dedi. (Ali el-Muttakî, XII, 648/35978)
Hz. Ali ve Ailesinin Ac Kaldığı Gun İbn-i AbbÂs -radıyallÂhu anhumÂ- ’dan şoyle nakledilir:
“Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh- bir gece bir miktar arpa karşılığında bir hurmalığı suladı. Sabah olunca, ucreti olan arpayı alarak evine geldi. Getirdiği arpanın ucte birini oğutup «Hazîra» denilen bir yemek yaptılar. Yemek pişince bir yoksul geldi ve yemek istedi. Onlar da pişen yemeği olduğu gibi yoksula verdiler. Sonra ikinci ucte birini oğutup yemek yaptılar. Yemek pişince bu sefer bir yetim gelip bir şeyler istedi. Bu yemeği de o yetime verdiler ve kalan son ucte biri oğutup ondan tekrar yemek yaptılar. Yemek piştiğinde muşriklerden bir esir geldi ve bir şeyler istedi. Son yemeklerini de ona verdiler ve o gunu ac olarak gecirdiler.”
Diğer bir rivÂyete gore, uc gun ust uste iftarlıklarını fakire, yetime ve esire vererek su ile iftar ettiler. İşte bunun uzerine şu Âyet-i kerîmeler nÂzil oldu:
“Onlar kendileri de muhtac oldukları hÂlde yiyeceklerini, sırf AllÂh ’ın rızÂsına nÂil olabilmek icin fakire, yetime ve esire ikrÂm ederler ve; «Biz size bunu sırf Allah rızÂsı icin ikrÂm ediyoruz. Sizden ne bir karşılık ne de bir teşekkur bekliyoruz. Biz, cetin ve belÂlı bir gunde Rabbimizden (O ’nun azÂbına uğramaktan) korkuyoruz.» (derler). Allah da onları o gunun felÂketinden muhÂfaza eder, yuzlerine nur, gonullerine surur bahşeder.” (el-İnsÂn, 8-11) (VÂhidî, s. 470; Zemahşerî, VI, 191-192; RÂzî, XXX, 244)
Âyet-i kerîmede CenÂb-ı Hakk ’ın medhettiği kulların, infakta bulunurlarken; “…Biz size bunu sırf Allah rızÂsı icin ikrÂm ediyoruz…” dedikleri beyÂn edilmektedir. Fakat o comert kullar, bunu acıkca muhtacların yuzune karşı değil, iclerinden ve hÂl lisanlarıyla soylerler. Bu nukteye işÃ‚ret etmek icin, Âyet-i kerîmedeki “derler” tÂbiri acıkca soylenmeyip, dolaylı ve gizli olarak ifÂde edilmiştir.
İbn-i Omer ’in Yemek Yedirdiği Yetim SahÂbe ve tÂbiîn devirlerinde yaşamış olan Hasan-ı Basrî -rahmetullÂhi aleyh- şoyle nakleder:
“Bir yetim vardı. İbn-i Omer -radıyallÂhu anhumÂ- devamlı ona sofrasında yemek yedirirdi. Bir gun İbn-i Omer yine yemek yiyecekti. Yetimini aradı fakat bulamadı. Yemeğini yedikten sonra yetim geldi. İbn-i Omer hemen onun icin de yemek istedi, ancak yemek kalmamıştı. O da yetime sevîk (kavrulmuş un) ve bal getirerek:
«–Buyur, bunları ye, vallÂhi sen aldatılmadın (yani ben de bundan daha iyi şeyler yemedim).» dedi.”
Bu hÂdiseyi nakleden Hasan-ı Basrî Hazretleri der ki:
“VallÂhi İbn-i Omer de aldanmadı, (cunku boyle davranmakla buyuk bir sevÂba nÂil oldu).” (BuhÂrî, el-Edebu ’l-Mufred, no: 134; Ebû Nuaym, Hilye, I, 299)
Yetim, Fakir ve Komşularınıza Dikkat Edin Yine Hasan-ı Basrî Hazretleri şoyle demiştir:
“Muslumanların oyle bir devrinde bulundum ki, bir kişi sabahleyin:
«–Ey hÂne halkım, aman yetiminize, cevrenizdeki fakirlere ve komşunuza dikkat edin, onlara iyi bakın!» derdi. Bugun ise hayırlılarınız aranızdan cabucak alındı ve siz her gun durmadan ahlÂken zayıflıyorsunuz.
Maalesef yine bugun birini, fÂsık olmuş ve otuz bin kişiyle birlikte cehenneme doğru giderken gorebilirsin. Ona ne oluyor ki? Allah onu kahretsin! O, Allah ’tan gelen nasîbini bir keci fiyatına (cok az bir ucret karşılığında) satmıştır.
Yine istersen birini her yonden ziyÂna uğramış ve şeytanın yolunu arzu eden biri olarak gorebilirsin. Ne vicdÂnı ne de insanlardan biri ona va‘z u nasihat eder!” (BuhÂrî, el-Edebu ’l-Mufred, no: 139)
Sokakta Ağlayan Yetim Cocuk Seriyy-i Sakatî şoyle anlatıyor:
“Bir bayram gunu MÂruf-i Kerhî ’yi sokaklarda hurma cekirdeği toplarken gordum. Bu cekirdeklerle ne yapacağını sordum. Dedi ki:
«–Şurada kucuk bir cocuğun ağladığını gordum. Yanına yaklaşarak niye ağladığını sorduğumda; yetim olduğunu, arkadaşlarının elbiseleri gibi elbiseleri ve onların oyuncakları gibi oyuncakları olmadığını soyledi. Tekrar ağlamaya başladı. HÂli yureğimi dağladı. Onun icin bu hurma cekirdeklerini topluyorum. Bunları satacağım ve o cocuğun istediği elbise ve oyuncakları alacağım...»
Bu sozler benim de yureğimi dağladı ve Hazret-i Pîr ’den ric ettim:
«–MusÂadeniz olursa, ben o cocukla ilgilenirim, gonlunuz rahat olsun!» dedim. Sonra o cocuğu alıp ihtiyaclarını karşıladım.”
Bu guzel amel-i sÂlih bereketiyle nÂil olduğu hÂli, Seriyy-i Sakatî, şoyle ifÂde eder:
“Gonlumde bu hizmetin bereketiyle oyle bir nûr peyd oldu ki, onunla bambaşka hÂllere mazhar oldum ve nice mÂnevî lezzetler tattım...”
Osmanlı ’da Yetimlere Şefkat 1918 Mondros MutÂrekesi ’nden sonra İstanbul ’un işgÂl edildiği o zor gunlerde, yetimlere bakan muesseseler binÂsız kalmıştı. Fakat ecdÂdımızın hassÂsiyeti sebebiyle kimsesiz yavrular yine de sokağa terk edilmedi. Boş duran bÂzı saraylar yetim cocuklar icin barınak yapıldı. İstanbul icinde ve dışında, KÂğıthÂne ’deki Cağlayan Kasrı ’na kadar bircok saray bu işe tahsis edildi.[6]
Yine o gunlerde Ermeni cetelerinin yaptığı katliam neticesinde yetim kalan dort bin erkek ve iki bin kız cocuk da sÂhipsiz kalmamış, KÂzım Karabekir Paşa onları himÂyesine almıştı. Daha sonra bu cocuklardan Gurbuzler Ordusu ’nu kurmuş ve yetim yavrular kendi istekleri istikÂmetinde vatana, millete hizmet etmeye başlamışlardı. Kısa bir eğitimin ardından her biri kendi mesleğini secmişti. Bunlardan matbaacı olanlar Millî MucÂdele yıllarında Sarıkamış ’ta Varlık Gazetesi ’ni cıkararak mucÂdeleye destek verdiler.
DUL VE YETİMLERE YARDIM ETMENİN FAZİLETİ HÂsılı, olum haktır ve her an başa gelebilir. Biz olduğumuzde Âilemize ve yavrularımıza nasıl bakılmasını istiyorsak, cevremizdeki dul ve yetimlere de oyle bakmalı ve onları AllÂh ’ın emÂnetleri olarak gormeliyiz. Maddî ve mÂnevî ihtiyaclarıyla, bilhassa dînî eğitimleriyle yakından ilgilenmeli, CenÂb-ı Hakk ’ın, onların duÂlarına buyuk bereketler ihsÂn ettiğini hicbir zaman unutmamalıyız. Onları birer Âhiret sermayesi olarak gorup ihtiyaclarıyla ilgilenmek, kulu AllÂh ’a yakınlaştıran en muhim hizmetlerden biridir.
Dipnotlar:
[1] Bkz. el-Bakara, 83, 177, 215, 220; en-NisÂ, 2-3, 6, 8, 10, 36, 127; el-En ’Âm, 152; el-EnfÂl, 41; el-İsrÂ, 34; el-Kehf, 82; el-Haşr, 7; el-İnsan, 8. [2] Bkz. el-Beled, 11-16. [3] Bkz. el-İnsan, 8. [4] BuhÂrî, et-TÂrîhu ’l-Kebîr, Beyrut 2001, II, 65; Ali el-Muttakî, XIII, 298/36862. [5] Suyûtî, Tarîhu ’l-HulefÂ, Mısır 1969, s. 80; Ramazanoğlu Mahmud SÂmî, Hazret-i Ebû Bekir Sıddîk, İstanbul 1985, s. 120. [6] Hidayet Nuhoğlu, “DÂru ’l-Eytam” md., DİA, İstanbul 1993, VIII, 521.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Faziletler Medeniyeti 2, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
YETİME BAKMANIN FAZİLETİ NEDİR?