Kişiye cennetin yolunu kolaylaştıran amel hangisidir? Muslumanın sağlam bir eğitim icin dikkat etmesi gereken beş husus nedir?Allah ’ın halifesi olarak yeryuzune gelen ve evreni imar hedefi kendisine yuklenen insanoğlunun asli vazifesi kulluktur. Dunyadaki kulluğun ebedi hayattaki mukÂfatı cennet ve otesidir. Cennete gitmeyi kolaylaştıran yol ise hayat boyu eğitimdir. Hz. Peygamber Efendimiz buyurur:
“Bir kimse ilim elde etmek icin bir yola girerse, Allah da ona cennetin yolunu kolaylaştırır.” (Muslim, Zikr 38; Ebû DÂvûd, İlim 1; Tirmizî, İlim 19).
İLK VAHİY "OKU" Hz. Peygamber Efendimiz ummȋ olduğu yani okuma yazma bilmediği halde kendisine gelen ilk vahyin “Oku!” emri ile başlaması cÂlib-i dikkat bir husustur. Allah TeÂl gucunun yetmeyeceği bir şeyi kuluna yuklemeyeceğine gore Resul-u Ekrem ’e kırk yaşında gelen “oku” emri acaba neyi ifade ediyordur?
İlk gelen Âyet okumayı emrediyor, ancak okunması gereken şeylerden bahsetmiyor. Ama nasıl bir okuma yapılması gerektiğini ve okumanın hedefini acıkca beyan ediyor. Bu da gosteriyor ki, usulune uygun ve hedefe yonelik yapılan her okuma makbuldur.
Yontemi de hedefi de ilk inen ayetler net bir şekilde ortaya koyuyor:
“Oku, Rabbin ismiyle ki, o yaratmıştır. İnsanı alaktan yaratmıştır. Oku! Rabbin sonsuz kerem sahibidir. Kalemle yazmayı oğreten O ’dur. İnsana bilmediklerini oğreten O ’dur.” (Alak: 1-5).
Yuce Allah ’ın adıyla yapılan ve yaratılış ile buluşturan bir okuma maksattır. Yaratılış gayesini kavramaya yonelik yapılacak bu okumanın hayatın her evresinde olması ise kacınılmazdır. Bu hikmeti kavramış olan Yunus Emre ne kadar veciz ifade eder:
İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir,
Sen kendini bilmezsin, ya nice okumaktır?
YARATILIŞ SIRRINA VAKIF OL Okuyup yaratılış sırrına vakıf olan kişi kendi aczini idrak eder. Boylece ilk basamağı gecen insan, gucunu evrenin sahibi olan Allah ’tan alarak sonsuz okumalara dalabilir. Nitekim bu gucu arkasına alan Muslumanlar yerkureyi okumanın yanı sıra evrenin derinliklerine doğru incelemeler yapmıştır. İlk okumanın bu yonu ile enfusi bir okuma olması gerekir. İnsan enfusi okumayı ice donuk olarak; kendini tanıma ciheti ile gercekleştirir. Sonra afaki okuma gelir ki; dış okuma denilen bu okuma butun evreni icine alır.
Nihayet okuma denilen; var oldukca devam eden vazife Hak TeÂl ’yı bilmeye yonelik olarak sonsuza kadar devam eder.
CENNETİN YOLUNU KOLAYLAŞTIRIR
Allah ’ın halifesi olarak yeryuzune gelen ve evreni imar hedefi kendisine yuklenen insanoğlunun asli vazifesi kulluktur. Dunyadaki kulluğun ebedi hayattaki mukÂfatı cennet ve otesidir. Cennete gitmeyi kolaylaştıran yol ise hayat boyu eğitimdir. Hz. Peygamber Efendimiz buyurur:
“Bir kimse ilim elde etmek icin bir yola girerse, Allah da ona cennetin yolunu kolaylaştırır.” (Muslim, Zikr 38; Ebû DÂvûd, İlim 1; Tirmizî, İlim 19).
Talebeliğim yıllarında bu hadisin mujdesini yaşamak icin yaşlı yaşlı amcaların her gun akşam yatsı arası koltuklarının altında kitaplar ile ders yaptıklarını gorurdum. Tek dertleri Âhir omurlerini bir ilim talebesi olarak gecirmekti. Nitekim kadim geleneğimizde yaşı ne kadar ileri olursa olsun Âlimlerimiz eğitim vermenin yanı sıra kendileri de ilim talep işini hic ihmal etmemişlerdir. Hocam Emin Sarac Efendi hayat boyu ilmin ehemmiyetinden bahsederken Turkiye ’den Mısır ’a hicret eden buyuk Âlimlerimizden Muhammed Zahid el-Kevserȋ ’nin -kendisi de buyuk bir Âlim olduğu halde-, orada meşhur Âlimlerden Muhammed Bahit el-Mutȋi ’nin el-Hidaye derslerine katıldığını bizlere anlatırdı.
İLMİN ALINABİLMESİ İCİN BEŞ HUSUS Her Muslumanın son nefesine kadar ilim talep etmesi gerektiği elbette izahtan varestedir. Ancak bu eğitimin sağlam bir şekilde alınabilmesi icin şu beş hususun bulunması gerekir:
a) İstekli talebe: Her Musluman dinini oğrenmek icin isteklidir. b) Himmeti yuksek hoca: Allah ’a hamdolsun ki, memleketimizde henuz hoca kıtlığı yaşamıyoruz. Himmeti yuksek olanı da arayıp bulmak bizim vazifemizdir. c) Kaliteli bir program: Her işin başı usuldur. Usulu olmayanın vusulu olmaz denilmiştir. Bu yuzden yapılacak olan eğitim faaliyetinin bir programa bağlanması şarttır. Bu da hocanın gayreti ile ortaya cıkacaktır. Talebe olan bizler bu programa harfiyen riayet etmeyi bir vecibe olarak addetmek durumundayız. d) Hedefe ulaştıran kitaplar: Eğitimin sağlıklı olabilmesi icin kitap uzerinden olması gerekir. Bu noktada kitap tercihinin doğru bir şekilde yapılması gerekir. e) Teşvik eden bir ortam: Yukarıda sayılan şartların hepsinin gercekleşebilmesi okumayı teşvik eden bir ortamın olması ile mumkundur. Okumanın, tahsilin teşvik edilmediği bir ortamda, kaliteli bir eğitimin olması mumkun değildir. Netice-i kelÂm olarak diyebiliriz ki; son nefese kadar ilim ortamının teşvik edilmesini temin edecek en onemli dustur, “Ya Âlim ol ya oğrenci ol, yahut dinleyici ol, ya da bunları seven ol. Sakın bunların dışında bir beşincisi olma ki helak olursun.” ilkesidir. Toplumda ilimle meşgul olmak ozendirilmiyor ise toplum olarak helak olmak/tarih sahnesinden duşmek kacınılmaz olmuştur.
Kaynak: Ahmet Hamdi Yıldırım, Altınoluk Dergisi 2020 Ekim, Sayı: 416
İslam ve İhsan
İLİM OĞRENMENİN FAZİLETİ