Bircok işadamının yetiştiği tekstil sektorunun kalbi İstanbul Eminonu'ndeki Sultanhamam, modern ticarette kumelenmenin dunyadaki ilk ve en başarılı orneği kabul ediliyor. Ticaretin ahlÂklısını ve kazancın helalini ekonomik hayatın merkezine oturtan ahilik izlerinin hakim olduğu Sultanhamam'da ticaretin yazılmamış kuralları vardı. SERBEST PİYASA Turkiye'de ticaretin kalbi Osmanlı'dan bugune Eminonu'nde atıyorsa ona ruhunu veren merkezlerden biri de Sultanhamam. Kapalıcarşı bitiminde başlayan tarihi semt, bugun 25 milyar dolarlık ihracat yapan Turk tekstilinin temelinin atıldığı, mayasının karıldığı yer. Bircok onemli işadamının da yetiştiği bu okul, eski gunlerini mumla arıyor. Bolgedeki tuccarlar, tekstilin Cin ve Endonezya mallarına teslim olduğunu anlatıyor. Metresi 10 liradan satılan abiyelik ve 8 liradan gomlek kumaşları piyasayı olumsuz etkiliyor.
Bolgedeki tekstilciler, ticaret alışkanlıklarından vazgecmeyen Anadolu tuccarının alımları sayesinde ayakta durduklarını anlatıyor. Bunun en onemli nedenlerinden biri de buyuk firmaların kumaşlarını doğrudan fabrikadan alması.
ANADOLU KAPLANLARI GİDİYOR En buyuk istekleri ise, eski ticaret kulturu ve Sultanhamam ahlakının devam etmesi. Semtin merkezi Gurun Han gibi yerlerde gecmişte yanına bile yaklaşılamayan dukkanlar, şimdilerde 100 bin liraya satılırken, konfeksiyon sayısı artmış. Bolgedeki iş yerleri, Arap ve Afrikalı tuccar ilgisinden memnun olsa da dukkanların coğunun kapandığını soyluyor. Esnaf Ziya Akan, tekstil devleri ve belediyenin bolgenin tarihi değerlerine sahip cıkmasını istiyor. Hatta soruyor: “Anadolu girişimcisinin bir dukkan acarak sembolik de olsa ahilik kulturunu yaşatmasını bekliyoruz. Boyle olmazsa bir sonraki kuşak, Sultanhamam'ı sadece kitaplarda okuyacak."
Sultanhamam gecmişindeki coşkusundan biraz uzak olsa da hala iş dunyasının duayenlerinin anılarındaki tazeliğini koruyor. Sayısız kitaba konu olan Sultanhamam'ı onemli isimlerin anılarından hatırlamak ve hatırlatmak istedik...
7 yaşında yaz tatilini eniştesinin Sultanhamam'daki dukkanında calışarak geciren İbrahim Cağlar, şimdi İstanbul Ticaret Odası'nın başında.
İŞADAMLARININ PİŞTİĞİ YER “Oylesine canlı bir atmosferi vardı ki, yaz tatillerinin gelmesini iple cekerdim. Bana kalırsa Sultanhamam bir okul" diyen İbrahim Cağlar, "Modern ticarette kumelenmenin dunyadaki en başarılı orneklerinden biri. Tekstil ve dokuma deyince ilk akla gelen yer" yorumunu yapıyor. Cağlar, anılarındaki Sultanhamam icin, “Bir tuccar icin en keyifli şey kalabalık ve bereketli carşıda ticaret yapmaktır. Cocukken dukkandan bir top kumaşı alıp, kalabalıkta yuruyerek alt sokağa indirmek yarım saatimi alırdı. Sıra bekleyen muşteriler olurdu" diyor.
SANAL OLMAYAN İNSANİ TİCARET Dijitalleşmeden uzak, her anlamıyla insana dokunan bir ticari yapının varlığından bahseden İbrahim Cağlar, sırf bu ozelliği nedeniyle koca fabrika sahiplerinin bile Sultanhamam'daki kucucuk ofislerini bırakmadığını paylaşıyor. Cağlar icin, Eminonu hala cok canlı, Sultanhamam'ı, Tahtakale'si, Kapalıcarşı'sıyla ticarete yon verebilen bir bolge.
AHİLİK KULTURU YAŞASIN Ticaretin ahlÂklısını ve kazancın helalini ekonomik hayatın merkezine oturtan ahilik izlerinin hakim olduğu carşıyı İbrahim Cağlar'dan dinliyoruz: “Kendine has kuralları vardı. Mesela sabah namazını kılan dosdoğru dukkanını acmaya giderdi. Saat 7.30'dan sonra kepenk acmak hoş karşılanmazdı, gunun bereketi kacmış gozuyle bakılırdı. Oyle ki arada cocukluk haliyle vapuru kacırdığımda 7.30 sonrasına kaldıysam dukkanların onunden yurumeye utanırdım. Tepedeki arka sokaklardan dolaşarak dukkana ulaşırdım. Bugun genc neslin ticareti boylesine yoğun hissedebileceği muhitler azalıyor. Bu yapının korunması gerektiğine inanıyorum."
10 TANE UNİVERSİTE OKUMAYA BEDEL "10 tane universiteyi bitireceğine bir Sultanhamam'da 10 sene kalmalısın" diyen Zorlu Holding Yonetim Kurulu Başkanı Ahmet Nazif Zorlu'nun da piştiği yer yine Sultanhamam. Uc yıl boyunca burada kiralık dukkan aradığını paylaşan Zorlu, “Mesela, Katırcıoğlu Han'a baktık. Hava parası, o gun icin 300 bin lira. O hana girsen kaybolursun. Turkiye'nin tekstil merkeziydi" bilgisini veriyor.
SULTANHAMAM'DA TİCARETİN YAZILMAMIŞ KURALLARI 1- Durust olacaksın.
2- Sozun senetten, cekten değerli olacak.
3- Muşterilerini iyi tanıyacaksın, sağlam muşteri bulmalısın.
4- Yaptığın işi bileceksin.
5- Cok calışacaksın.
6- Fiyatın makul olacak.
7- Anlaşmazlıklar burada cozumlenir.
8- Ozel yaşamında aşırıya kacmayacaksIn
9- Yardımsever olacaksın.
LUKS YAŞAMAK GİBİ BİR OZENME YOKTU Bir donemin ticaret kulturunu Zorlu'dan dinliyoruz: “Şimdi insanlar daha cabuk zengin olalım, luks yaşayalım peşinde. Sultanhamam'da oyle herkeste araba yoktu. 70'li yıllarda o 150 kişiden belki on kişinin arabası vardı. Luks yaşamak gibi bir ozenme yoktu. Bunun yerine işlerine yatırım peşindeydik. 1974'te ilk kez bir arabam oldu. Rahatlıkla alabilirdim. Ama benim diyordum ki sermaye lazım bana."
SABAH SİFTAHI HAYIR DUASI Ahmet Nazif Zorlu'nun o yıllara ilişkin ozlemi bir başka: "Anadolu'dan esnaf gelmiş, erkenden dukkanını acmışsın. Siftah yaparsın. Şimdi onları gormuyorsun, artık iş genişlediği icin muhasebesi, kasası ayrı. İş yaptığını anlıyordun. Şimdi sabahtan akşama toplantılara girip cıkıyorsun ama birşey yapmadım diyorsun." TETSİAD tarafından hazırlanan 'Sultanhamam' isimli calışmada, Zorlu ve bircok ismin bolgeye ilişkin sayısız anısını okuyabileceğinizi de hatırlatalım.
Sultanhamam kitabını okumak icin tıklayabilirsiniz.
Kaynak: Yeni Şafak
İslam ve İhsan