Osmanlı fetihlerinin cok hızlı ve başarılı olmasının sebepleri nelerdir? Fatih Sultan Mehmet Han İstanbul'u fethederken neleri gozetti ve nasıl bir yol izledi? Fetih oncesi ve sonrası neler yapıldı?İstanbul ’u fethetmek ve nebevî mujdeye nÂil olmak; musluman hukumdarların asırlardır kurduğu bir hayaldi. İstanbul bu gayeyle defalarca muhasara edilmiş lÂkin fetih muyesser olmamıştı. II. Mehmed Han ise, aşılmaz bir zincirle korunan Halic engelini aşmanın dÂhîce bir yolunu buldu. Kadırgaları tepelerden yuruttu, Halic ’e indirdi. Yine Fatih, bizzat geliştirdiği havan toplarıyla da muhkem surların ardına saklanan Bizans ’ı dize getirdi.

Fatih ’in dirÂyet ve firÂseti sadece askerî sahada değildi. O toplum; merhamet, kardeşlik ve adÂlette de zirveydi.

Fatih Sultan Mehmed Han, İstanbul ’u fethettikten sonra bir hıristiyan mimar tarafından mahkemeye verildi. Osmanlı ’daki eşsiz adÂletin îcÂbı; «Murad oğlu Mehmed» olarak, yani sıradan bir fert olarak mahkemeye cağırıldı ve maznun sıfatıyla muhÂkeme olundu. Hukum de padişahın aleyhine, Rum mimarın lehine verildi. Bu eşsiz adÂlet tablosunu hayranlıkla temÂşÃ‚ eden Rum mimar, hem Fatih ’le anlaşma yolunu secti hem de İslÂm ile muşerref oldu. Osmanlı futuhÂtına asırlarca devam imkÂnı bahşeden de bu adÂletin sergilenmesi sırrı ve firÂsetiydi. Nitekim Timur gibi bÂdirelerde dahî, Osmanlı ’nın adÂletli ve şefkatli idaresinden memnun olan Balkan milletleri isyan etmediler.

Osmanlı ’nın firÂset ve basîretinin bir şahidi de, ancak asırlar sonra gercekleşecek bazı projelerin o devirlerde plÂnlanabilmiş olmasıdır.

İSTİKBÂLİN PROJELERİ

Sokullu Mehmed Paşa, devrinin cok ilerisinde buyuk kanal projeleri hazırlamıştı:

Don ve Volga nehirlerini birleştirerek, Karadeniz ile Hazar Denizi arasında irtibat sağlamak.
Bu projenin esbÂb-ı mûcibesi şunlardı:

Hazar Denizi ’ne ulaştırılacak Osmanlı donanması ile oradaki musluman ahÂlîyi, bilhassa hac yolcularını, Rus ve İran tehditlerinden muhafaza etmek.
Osmanlı ile Orta Asya ’yı kuvvetli bağlarla birbirine bağlamak.
İpek Yolu ’nu canlandırmak.
(Bu proje, 1950 ’lerde Ruslar tarafından gercekleştirilmiştir.)

İzmit Korfezi-İznik-Sapanca-Sakarya ’yı birbirine bağlayarak, Marmara-Karadeniz ’i birleştirmek ve boylece İstanbul ’un ticaretine ve mudafaasına destek olmak. Cunku o devirde gemi inşÃ‚sında kullanılan kereste ve halkın ısınmasında ihtiyac duyulan odunun sevkiyÂtı cok pahalıya mÂl olmaktaydı.

Suveyş Kanalı. Kızıldeniz ile Akdeniz ’i birleştirerek, Akdeniz ile Hint Denizi ’ni birbirine bağlamak. Boylece Akdeniz ’den Hint Denizi ’ne hızlı bir şekilde donanma sevk ederek; Hindistan, Ace, Endonezya vb. yerlerdeki muslumanlara imdÂd etmek. Bunun yanında coğrÂfî keşifler sebebiyle ehemmiyeti azalmaya başlayan Baharat Yolu ’nu canlandırmak. (Bu proje, 1869 ’da Osmanlı ’nın musaadesi ile gercekleştirilmiştir.)
On altıncı asrın şartlarına gore bu projelerin geliştirilmiş olması, onların firÂsetlerinin buyukluğunu gosteren bir ibret levhasıdır.

Maalesef bu projeler; ciddî adımlar atılmasına rağmen, hasetci ve basîretsiz kişilerin mudahalesiyle akîm kalmıştır.

Osmanlı ’nın sergilediği firÂset dolu icraatlerden biri de şudur:

Avrupa iclerine kadar fethettiği her yerde, Anadolu ’dan getirdiği muslumanlarla mahalleler kurmuş, camiler inşÃ‚ etmiş, oralarda ezan seslerinin işitilmesini sağlamıştı.

Necip Fazıl, Osmanlı ’nın bu husûsiyetini;

«Ardına cil cil kubbeler serpen ordu» ifadesiyle ne guzel tarif etmiştir.

Boylece o beldeler, İslÂm ’a alÂka gosterdiler. Musluman olanların da bağlılıkları kuvvetlendi.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Yuzakı Dergisi, Yıl: 2017 Ay: Kasım Sayı: 153
İslam ve İhsan