Suleymaniye Camii, mimari acıdan dunyanın en muhteşem eserlerinden birisidir. Caminin mimari ozelliklerinden birisi de icindeki hatların derin manalara sahip olmaları.Suleymaniye Camii yapımında Hattat KarahisÂrî gibi nice mÂhir dehÂları bir araya toplayan Sinan, bu eşsiz Âbidesinde sukûnet ve asÂleti ic ice yerleştirdi. SÂde ve Âhenkli bir siluet ortaya cıkardı.

Merkezî kubbe ile etrafına oyle mukemmel bir şekil vermeye muvaffak oldu ki, binÂ, zeminden itibÂren tedrîcen yukselmekte ve nihÂyet o muazzam “vÂhid”e kapanmaktadır. Merkezî kubbenin yarım ve diğer kubbelerle imtizÂcı ise, tasavvuftaki:

“Vahdette kesret, kesrette vahdet” sırrının muhteşem bir nu­mû­ne­sidir.

Bu sırrı yaşayanlar, ayrı bir Âlemin rûhÂniyet hazzı icinde olur ve şoyle derler:

Bilmeyiz ey mÂbed, yerde mi, yoksa
Gokte mi kılınır terÂvîlerin?

VAHİD'E VARIŞ SEMBOLU

Gercekten de Su­ley­m­ni­ye, bircok teferruattan muazzam bir “v­­hid”­e, yani tek olan AllÂh ’a varış, sonra da o vÂhidden tekrar teferruata donuşu sembolize eden hudutsuz guzellikte mustesn bir mÂn ve zarÂfet zinciridir. ZÂten Sinan ’ın eserlerinde hicbir unsur, bir diğerinin varlığını ezmez.

Zira her unsur, bir butunluk icerisinde kendi guzelliğini arz edecek şekildedir. Bu hususta Koca Sinan ’ın insanustu bir gayret, titizlik ve deh sergilediği, eserlerinde bÂrizdir.

Nitekim şÃ‚irin:

Seni oya oya işlemek icin
–Cizgileri, noktaları tartarak–
Yıllarca calışmış yuzlerce kişi,
Goz nûruna îman gucu katarak.

dediği muhteşem Su­ley­m­ni­ye, hem hendese, hem de mÂn derinliği bakımından bir eşsizlik arz etmektedir.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Osmanlı, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan