Turkler kılıc zoruyla mı Musluman oldu? Turkler ne zaman ve nasıl Musluman oldular? İşte Turkler ’in İslamiyet ’i kabulu...Haber: Murat Karadeniz
Peygamber Efendimiz, İslamiyet ’i tebliğe başladığı ve muşriklerle mucadeleye giriştiği sıralarda Orta Asya ’da Turkler, Gokturkler ’'in hakimiyetinde toplanmışlardı. Ulkenin sınırları Baykal golunden Kırım ’a, Sibirya bozkırlarından Maveraunnehir ve İpek Yolu ’na kadar uzanıyordu. Turkler ’'in Kağanı İlig Kağan Otuken ’de oturuyordu ve Cin ’le mucadele halindeydi.
TURKLERDE KUT ANLAYIŞI Turkler, Kağanlarının Gok Tanrı tarafından “yeryuzunun işlerini duzene koyması, Turk Milleti ’nin perişan olmaması” icin gorevlendirildiğine, yani Tanrı tarafından “Kut” verilerek kağanlığa oturtulduğuna inanıyorlardı. Gokte olduğuna inandıkları Tanrı tekti. Herhangi bir şeye benzemiyordu; kendisi gibiydi. O aslında sadece Turkler ’in oz tanrısıydı.

GOKTURK DEVLETİ ’NİN YIKILIŞI
Peygamber Efendimiz ’'in Mekke ’nin fethine hazırlandığı gunlerde Gokturk Kağanı olan İlig Kağan Cin ’e karşı 630 yılında ağır bir mağlubiyet aldı. Gokturk Devleti ’nin doğu yarısı Cin hÂkimiyetine girdi. Batı kısmı ise ancak 28 yıl ayakta durabildi. 658 yılında Batı Gokturk Kağanlığı da Cin ’e tabi oldu. Turk boylarının bir kısmı dağıldı, coğunluğu Cin ’in idaresine girmek zorunda kaldı. Turkler devletsiz kaldılar.
“TURKLER SİZE İLİŞMEDİKCE SİZ DE ONLARA İLİŞMEYİNİZ”
Peygamber Efendimiz, bir hadis-i şerifte şoyle buyuruyor:
Arapcası:
سنن أبي داود
نوع الحديث:مرفوع
حدثنا عيسى بن محمد الرملي ، حدثنا ضمرة ، عن السيباني ، عن أبي سكينة - رجل من المحررين - عن رجل من أصحاب النبي صلى الله عليه وسلم، عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال : " دعوا الحبشة ما ودعوكم، واتركوا الترك ما تركوكم
حكم الحديث: حسن
بواسطة تطبيق جامع الكتب التسعة
Turkcesi:
“...Sizi kendi halinize bıraktıkları muddetce siz de Turkler ’i kendi hallerine bırakın.” (Ebû Davûd, MelÂhim, 8)
Bu sırada Muslumanların fetihleri başlamış; İslam orduları Kuzey Suriye, İran ve Mısır ’a yonelmişlerdi. İmanla savaşan Muslumanları ne Bizans, ne de Sasani kuvvetleri durdurabildi.
TURKLER SET GİBİ DURDULAR
İslam ordularının girdiği bolgelerden biri de Kafkaslar ’dı ve bolgeyi kuzeyden kuşatan Hazarlar ’la komşu olunmuştu. Turkler, her ne kadar Gokturk Kağanlığı gibi buyuk bir imparatorluktan yoksun kalmış olsalar da, ulkelerini fethe girişen İslam orduları karşısında pek de zayıf sayılmazlardı.
Kuteybe Bin Muslim vali olduktan sonra yer yer Turkler ’le savaşsa da Buhara ’ya cok guc girebilmiştir. Muslumanlar ’ın Turkler ’le catışma hÂlinde oldukları bir başka bolge Kafkaslar ’dı. Halife Velid ’in unlu kumandanlarından Mesleme 710 senesinde Demirkapı ’ya (Derbend) kadar ilerlemişti. Sonraki senelerde de en az iki sefer daha yapıldı. Ne var ki, bu savaşlar bir netice vermediği gibi cok sayıda Musluman da Hazarlar ’a esir duştu. 737'de Hazarlar ’la yapılan savaşı İslam ordularının kazanması uzerine Hazarlar ulkelerinde İslÂmiyet ’i anlatmak uzere iki fakih gorevlendirilmesini kabul ettiler.

TURKLER KILIC ZORUYLA MI MUSLUMAN OLDU? Uzun savaşlar sırasında Turkler arasında İslamiyet ’in yayılması neredeyse sıfır noktasında duruyordu. Uzun suren savaşlar, akınlar, yıldırma politikaları ve nihayet gecici hakimiyetler hicbir işe yaramamış, iki taraf arasındaki rekabeti koruklemekten oteye gecememişti. Ustelik Emeviler gerek cizye vergisinde kayıp yaşamamak, gerekse Arap olmayanlara kole muamelesi yapmak gibi hevesler yuzunden İslamiyet ’in yayılması icin cok da gayretli davranmıyorlardı. Acık soylemek gerekirse zaten dinamik bir hayat yaşayan; kılıc, ok, yay, mızrak gibi savaş aletlerini kardeşi gibi yanında taşıyan Turkler icin savaşlar, yenilgiler ve kılıc zoru hicbir işe yaramamıştı.
Turkler ’in buyuk bolumu, İslam ordularıyla zaten hic karşılaşmamışlardı. Kırgızlar, Kıpcaklar, Kimekler, Tatarlar, Uygurlar ve Oğuzların İslamiyet ile teması Emeviler ’den ziyade Abbasiler devrine tekabul eder. Gokturkler 745 yılına kadar hukum surmelerine rağmen Pecenekler, Uzlar, Tuna Bulgarları Karadeniz ’in kuzeyinden batıya goc ettikleri ve Hıristiyanlık Âlemine karıştıkları icin Muslumanlarla hic karşılaşmadılar.
İSLAM ’I KABUL EDEN İLK TURK BOYU
751 yılında Muslumanlar ile Cin arasında yapılan Talaş Savaşı ’nda Turkler Muslumanların yanında yer aldı. Bundan sonra peyderpey İslam ’a gecen Turkler artık Muslumanlıkla anılır hale geldi. İlk Musluman olan Turk boyu Uygurlar oldu.
İSLAM ’IN SANCAKTARI 11. yuzyılda Selcuklu ailesinin İslamiyet ’i benimsemesi Oğuzların Musluman olmasına zemin hazırladı. Oğuzlardan en az 200 bin cadırlık bir grup İslam ’a girdi. Musluman olan Oğuzlar, sadece dinin hizmetkarı değil, yeni savunucusu ve fatihleri oldular. Oğuzlar once İran ’ı, sonra Irak, Suriye, Anadolu, Kafkasya ve Balkanlar ’ı fethettiler. Bizans baskısı altında geri cekilmeye başlayan İslam gucu yeni fatihler, yani Turkler sayesinde guclu bir konuma geldi.
Not: Prof. Dr. Tufan Gunduz ’un “Turkler Nasıl Musluman Oldu” yazısından yararlanılmıştır.
İslam ve İhsan