Kayı ne demek? Kayılar kimdir? Kayı boyunun sembolu nedir? Kayı boyu sırasıyla Anadolu ’da nerelere yerleşti? Kayı boyu hangi devleti kurdu? Kayı boyu nerede yaşıyor? Kayı boyu tarihi, bayrağı, haritası, hakkında bilgi...Haber: Murat Karadeniz
Kayı ’nın kelime anlamı “guc, kuvvet ve kudret sahibi” demektir.
Kayılar, Oğuzların en kudretli boylarındandır. Kayı boyu yedi asır İslam dunyasının sancaktarlığını yapan Osmanlı Devleti ’nin kurucusudur.
KAYI NEDİR? Kayı “guc, kuvvet ve kudret sahibi” anlamına gelir.
KAYI BOYUNUN SOYĞACI Kayı boyu Oğuz Kağan Destanı ’na gore Oğuzların 24 boyundan, Kaşgarlı Mahmut ’un DivÂn-ı Lugati ’t-Turk adlı eserine gore ise 22 Oğuz boyundan ikincisidir.
[caption id="attachment_151316" align="alignnone" width="750"] Kayı boyu soyağacı[/caption]
KAYI BOYUNUN SİMGESİ NEDİR? Kayı boyunun simgesi “İki Ok Bir Yay”dır. Babası Gun Han ve dedesi Oğuzhan olan Kayı Han bu boyun atasıdır.
[caption id="attachment_151301" align="alignnone" width="750"] Kayı boyu bayrağı[/caption]
Kayı boyu, Oğuzların Bozok koluna mensuptur. Osmanlı ailesi bu boydan gelmiştir. Reşîduddîn Fazlullah-ı HemedÂnî ’nin eserinde simgeleri “şahin”, yani şahinlerin en buyuğu olan akdoğandır.
KAYI BOYU SIRASIYLA ANADOLU ’DA NERELERE YERLEŞTİ? Orta Asya ’dan goc eden Turk boylardan biri olan Kayı boyu once Ahlat ’a yerleşti. Anadolu Selcuklu Sultanı I. AlÂattin Keykubat, Kayıları sırasıyla Viranşehir (Şanlıurfa), Halep (Suriye) ve Karacadağ ’a (Ankara) yerleştirdi.
[caption id="attachment_151289" align="alignnone" width="500"] Kayı boyunun Anadolu ’ya geliş yolları[/caption]
Ardından Anadolu Selcuklu Devleti ’nin batı sınırının guvenliğini sağlamak icin Ertuğrul Bey ’i “ucbeyi” ilan etti ve Soğut ve Domanic yorelerini kendisine yurt olarak verdi. Kayılar, Soğut ’u kışlak, Domanic ’i yaylak olarak kullandı.
KAYI BOYU HAKKINDA BİLGİ KÂşgarlı Mahmut, DivÂn-ı Lugati ’t-Turk eserinde bu boya Selcukluların mensup bulunduğu Kınık boyundan sonra ikinci sırada yer verdi ve onu “Kayıg” şeklinde zikretmiş, damgasını da gosterdi. Eserini 1206 yılında tamamlamış olan Fahreddin MubÂrek Şah ’ın Turk kavimleri listesindeki “kayık” ismi de bu boyu ifade edildi. Eski Turkce ’de hece sonundaki “g”ler Batı Turkcesi ’nde duştuğu icin bu ad da “kayı” şeklini aldı.
İranlı Tarihci Reşîduddin Fazlullah bu boyu kayı şeklinde yazmakta, bunun “sağlam” mÂnasına geldiğini, uluşunun “sağ karı yağrın”, onkununun “şahin” olduğunu bildirmekte ve damgasını da vermektedir. Reşîduddin ayrıca eserinin Turklerin tarihi kısmında Oğuz hukumdarları olan Yavkuyları (< Yabgular) Kayı boyuna bağladı. Bundan dolayı Oğuz boyları listesinde Kayılara en şerefli boy olarak birinci sırada yer verildi. Fakat Kayılar sadece Yabgular cıkarmakla kalmadı, Oğuzların İslÂmiyet ’ten sonraki tarihlerinde de onemli rol oynadılar. (Faruk Sumer, Kayı, DİA)
Kayılar, Anadolu ’nun fetih ve iskÂnında en onemli rol oynadı. Oyle ki Anadolu ’da 94 yerleşim yeri Kayı boyunun adını taşımaktadır.
OSMANLI KAYI BOYUNDAN MI? Ertuğrul Bey ’in idaresindeki oymağın Oğuz soyundan geldiğine yerli ve yabancı kaynaklarda ittifak vardır. Buna karşılık Osmanlı hÂnedanının Kayı boyuna mensup olduğu iddiasının Sultan II. Murat donemi tarihcilerinden Yazıcıoğlu Ali ’ye ait olduğu iddia edilir. Yazıcıoğlu ’nun Osmanlı hÂnedanını Kayı boyuna bağlaması bu boyun Oğuz ’un en asil boyu sayılmasından ileri gelmiş olmalıdır. Bu yakıştırmayı Edirneli Rûhî, ondan daha sonra diğer bazı tarihciler de yaptı. Osmanlı Sultanları kendisini Oğuz ’a ve Kayı boyuna mensup gostermeye buyuk onem verirdi.
[caption id="attachment_151305" align="alignnone" width="750"] Kayı boyu tamgalı miğfer (Osmanlı donemi)[/caption]
Oğuzlara yakın ilgi duyan Sultan II. Murat ’ın sarayında Dede Korkut destanlarını okuyan ozanlar bulunurdu. Sultan II. Murat bastırdığı paralara Kayı tamgasını vurduran ilk ve tek Osmanlı Sultanıdır. Osmanlı donemine ait silah ve toplar uzerinde de Kayı tamgasını gormek mumkundur.
KAYI BOYU HARİTASI Kayılar tarih boyunca Hindistan, İran, Irak, Suriye, Anadolu ’da gibi coğrafyaları yurt edindi.
Gunumuzde Osman Gazi ’nin ağabeyi olan Gunduz Alp (Gunduz Bey) soyundan gelen Amuca Kabilesi (Amucalar), halen Yozgat Kadışehri Orencik koyu, Kırklareli ve Tekirdağ ’ın ceşitli koylerinde, Guneydoğu Bulgaristan ’da, Balıkesir ’in Ertuğrul koyunde ve Eskişehir Mihalıccık ilcesinde varlıklarını surdurmektedirler.
İslam ve İhsan