Esed rejimi ve İran destekli milisler, UNESCO Dunya Mirası listesindeki Halep ’i harabeye cevirdi. Mimar Sinan ’a ait iki camiden biri olan Husreviye Kulliyesi tamamen yok oldu.Halepli Mahmud Zeyin El Abidin, 2013'ten beri Yıldız Teknik Universite'nde oğretim gorevlisi. Mimarlık tarihi alanında calışıyor. Ortadoğu ’daki Osmanlı mimari yapıları konusunda uzman. Cevre ve Kultur Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (CEKUL) Suriye temsilciliği, Başbakanlık Turk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı'nda (TİKA) da muşavirlik yaptı.
Zeyin El Abidin ’in Suriye ve Suudi Arabistan ’daki Osmanlı eserleri hakkında 7 kitabı bulunuyor. Son calışması ise 1986 ’da UNESCO Dunya Mirası listesine giren, eski Halep ’te ic savaş nedeniyle hasar goren tarihi binaların tespiti.
TARİHİ BİNALAR YOK EDİLİYOR
Yıllardır ulkesinin ceşitli şehirlerinde bulunan tarihi yapıları belgeleyen Zeyin El Abidin ’in yeni calışması Halep ’in savaşta zarar goren mimari eserleri uzerine. Basit bir sergi ile başlayan proje, tarihi şehirle ilgili onemli bir belge olma yolunda ilerliyor:
“Oğrencilik yıllarımdan beri doğup buyuduğum şehir olan Halep ’in mimari eserlerini belgeliyorum. Bu işe başladığımda bir gun savaş cıkacağı ve fotoğrafını cektiğim binaların yok olacağı aklıma bile gelmezdi. İnsanlar haklı olarak Halep ’te ne olup bittiğini bilmiyor. Yıkımın boyutlarını ortaya koymak icin elimdeki fotoğraf ve cizimleri internetten bulduğum hasarlı goruntuleri ile eşleştirdim. Şu ana kadar UNESCO Dunya Mirası listesinde olan tarihi Halep ’in savaştan zarar goren 35 binasını belgeledik. Savaş devam ettiği icin sahada calışamıyoruz. İnternet ve medya aracılığıyla hasar gorduğunu tespit ettiğimiz yeni binalarla bu calışmaya devam ediyoruz.”

SİNAN ’IN CAMİSİ YERLE BİR OLDU
Halep ’in Arap, Turk gibi mozaik bir kulturel dokuya sahip olduğunu soyleyen Zeyin El Abidin, aynı karakterin mimari yapıya da yansıdığını duşunuyor. Suriye ’deki ayaklanma 19 Temmuz 2012'de Halep ’e de sıcradı ve şehir buyuk olcude muhaliflerin eline gecti. Ancak son bir yıldır Rusya ve İran ’ın desteği ile Halep ’in muhaliflerden geri alınması icin yurutulen ağır bombardımanlar şehre buyuk zarar verdi. Zeyin El Abidin "Halep şehrinin dokusu, mimarisi en az yuzde 70 zarar gormuştur" diyerek hasar goren binalar arasında Mimar Sinan ’ın Husreviye ve Adliye kulliyelerinin de olduğunun altını cizdi:
“Tabii savaş bittiğinde bu eserlerin bir kısmı restore edilecek, bir kısmı belki yeniden inşa edilmeli. Orneğin Sinan ’ın yapmış olduğu ilk eser olan Husreviye Kulliyesi tamamen yıkılmış vaziyette. Geriye fotoğraflarından başka bir şey kalmadı.”
HASARLI BİNALARIN COĞU OSMANLI ’YA AİT
Tarihi Halep şehri ve kalesi bircok uygarlığa ev sahipliği yaptı. Helenistik donem, Roma, Bizans, Emeviler, Selcuklu, Memlukler ve Osmanlı... Yavuz Sultan Selim doneminde (1516) Osmanlı yonetimine giren şehir, ekonomik ve kulturel olarak en cok bu donemde gelişti. Zeyin El Abidin, “Halep zaten bir Osmanlı şehri. Yani Halep ’in kapalı carşısı, Halep ’in hanları, Halep ’in geleneksel evleri... Dolayısıyla doğal olarak baktığınız zaman, en buyuk eserler, Osmanlı doneminden zarar goren eserler” diyor.
Kaynak: Aljazeera Turk
İslam ve İhsan