Peygamber Efendimiz muhtelif hadis-i şeriflerinde soyleyeceğimiz sozlere dikkat etmemizi ikaz buyuruyor. Bu yazımızda Hz. Ya ’kub ve Hz. Yusuf –aleyhisselam-‘ın soyledikleri sozler sebebiyle nasıl imtihan olduklarını anlatıyoruz. İbret almamız temennisiyle…
“Babaları: «Onu goturmeniz beni hakîkaten uzer ve siz farkında olmadan, onu bir kurdun yemesinden korkarım.» dedi.” (Yûsuf, 13)

RivÂyet olunur ki Hazret-i Ya ’kûb -aleyhisselÂm-, bir ruy gormuştu. Kendisi bir dağın başında, oğlu Yûsuf da sahrÂda idi. Birden on kurt peyd olup Yûsuf ’a hucûm ettiler. Yûsuf aralarında kayboldu. Ya ’kûb -aleyhisselÂm- bu sebeple oğullarına Yûsuf icin «O ’nu kurt yemesinden korkarım!» diyerek tedirginliğini ifÂde etmişti. Fakat boylece farkında olmadan, kardeşlerinin Yûsuf ’a yapacağı hîle husûsunda onlara -Âdeta- bir usûl telkîn etmiş oldu.

BAŞA BELA GETİREN SEBEP

Hadîs-i şerîflerde buyrulur:

“Bel ağızdan cıkan soze bağlıdır!” (Suyûtî, el-CÂmiu ’s-Sağîr, I, 110)

“Nefsim bana oyle şeyler soyluyor ki, onları soylerim de, soylediklerimle muptel kılınırım korkusuyla soylemiyorum...” (Bursevî, Ruhu ’l-BeyÂn, IV, 222)

İnsan hasmına, aleyhine olacak hususlarda ipucu vermemelidir.

Yûsuf ’un kardeşleri o Âna kadar boyle bir plÂn kurmamışlardı. Babalarının verdiği ipucu uzerine yine gizlice bir plÂn yaptılar.

DİLİN MUSİBETİ AYAĞIN MUSİBETİNDEN BUYUK OLABİLİR!

Dili kesilerek oldurulen İbnu ’s-Sikkît şoyle demiştir:

“İnsanın, dilinin surcmesiyle uğrayacağı musîbet, ayağının surcmesi ile uğrayacağı musîbetten cok daha buyuk olabilir! Zîr insanın ayağının surcmesinden hÂsıl olan yara zamanla iyileşir. HÂlbuki ağızdan cıkan soz, insanın başını bile goturebilir.”

Ya ’kûb -aleyhisselÂm- gorduğu ruyÂya rağmen acz icinde kalarak Yûsuf ’u birÂderlerine teslîm etti. Şu ifÂde bu hÂli ne guzel anlatır:
“Kaz ve takdîr gelince, basîret gormez olur!”

ASLA YAPMAM DEME!

“Şu yanlışı asla yapmam!” diyen bir kul, şeytana acık bir kapı bırakmış olur ki, şeytan her işini bırakarak ona MûsÂllat olur ve yapmam dediği şeyi kendisine yaptırıncaya kadar onun peşini bırakmaz. (Suyûtî, el-CÂmiu ’s-Sağîr, I, 110)

Bu bakımdan asla buyuk konuşmamak ve dÂim Hakk ’a sığınmak lÂzımdır.

Yûsuf ’un birÂderleri, babalarına ve kardeşlerine hurmette kusûr eden kimselerdi. Dolayısıyla, kurdukları hîleyi gercekleştirebilmek icin babalarının îkaz ve ihtÂrını geciştiriverdiler:

“Onlar! «VallÂhi biz boylesine guclu bir grup iken onu kurt kapar da yerse, o zaman biz husrÂna uğrayanlardan oluruz (yazıklar olsun bize!)» dediler.” (Yûsuf, 14)

KARDEŞLERİNİN İHÂNETİ

“Derken kardeşleri onu alıp goturunce ve kuyunun dibine bırakma konusunda goruş birliğine vardıklarında, Biz de Yûsuf ’a şoyle vahyettik: «Zamanı gelecek, onların hic hatırlarına gelmediği bir sırada, yaptıkları bu işi kendilerine hatırlatacaksın.»” (Yûsuf, 15)

Âyette gecen «Biz de Yûsuf ’a şoyle vahyettik» ifÂdesinden hareketle mufessirlerin bir coğu, Hazret-i Yûsuf -aleyhisselÂm- ’a, daha o zaman peygamberlik verildiğini beyÂn ederler.[1]

Ya ’kûb -aleyhisselÂm-, oğullarının kardeşleri Yûsuf ’u sahrÂya goturmek uzere ısrar etmeleri ve Yûsuf ’un da buna istekli olması uzerine kazÂya rız gostererek izin verdi. Kardeşleri, babalarının musterih olması icin gozden kayboluncaya kadar Yûsuf ’u omuzlarında goturduler. Babalarının gozunden kaybolduklarında ise, verdikleri sozu terk ettiler. Yûsuf ’u yere attılar ve dediler ki:

“–Ey yalancı ruy sÂhibi! Hani nerede sana secde ettiğini gorduğun yıldızlar? Haydi gelip de seni bizim elimizden kurtarsınlar!”

Ardından da Yûsuf -aleyhisselÂm- ’ı dovmeye ve eziyet etmeye başladılar. Yûsuf hangi kardeşine iltic etse, daha fazla eziyet goruyor, azarlanıyor ve dovuluyordu. Bu durum karşısında cÂresiz ağlamaya başladı ve:

“–Ey babacığım! Sana verdikleri sozu ve senin onlara verdiğin nasihati ne cabuk unuttular! Yaptıklarını bir gorsen; oğluna edilen eziyetler bir kole evlÂdına dahî rev gorulmez!” dedi.

HAZRET-İ YÛSUF ’UN KUYUYA ATILMASI

RivÂyete gore Robil, Yûsuf ’u kaldırıp yere carptı. Sonra da goğsune hızlıca oturarak O ’nu oldurmeye teşebbus etti. Kardeşi Levi de boynunu kırmak istedi. Yûsuf, kardeşlerinin en merhametlisi olan Yehûda ’ya yalvardı:

“–Ey Yehûda! AllÂh ’tan kork da beni oldurmek isteyenlere mÂnî ol!” dedi. Yehûda merhamete gelip:

“–O ’nu oldurmeyiniz! Bu hususta bana soz vermemiş miydiniz?” dedi.

Onlar da:

“–Evet!” dediler.

Bunun uzerine Yehûda:

“–Oldurmekten daha hayırlısını size soyleyeyim mi? Onu kuyuya atın!” dedi.

Diğerleri de Yehûda ’nın teklifine «Pek iyi!» deyince, el birliği edip O ’nu kuyuya atmak uzere sozleştiler.

Bu kuyu, Urdun civÂrında olup, Âd kavminin zÂlim hukumdarlarından ŞeddÂd, onu Urdun ’un îmÂrı sırasında kazdırmıştı. Kuyunun ağzı dar, dibi genişti.

NihÂyet kuyunun başına geldiler. Yûsuf, kardeşlerinin elbiselerine yapışıp ağlıyor, fakat itilip kakılıyordu. Yûsuf ’u kuyunun yarısına kadar sarkıttılar. Bir de hicbir yere tutunamasın diye ellerini bağladılar, gomleğini soydular. Babalarını ikn etmek icin de bir koyun kesip kanını gomleğe bulaştırmaya karar verdiler.

Gomleğini soyan kardeşlerine Yûsuf:

“–Ey kardeşlerim! Gomleğimi verin; olursem bana kefen olur, sağ kalırsam libÂsım olur!” dediyse de onu geri vermediler.

OLMEDİĞİ İCİN TAŞLAMAK İSTEDİLER

NihÂyet Yûsuf ’u kuyunun yarısına kadar sarkıttıktan sonra, duşup olsun diye ipi kestiler. Kuyuda su vardı. Yûsuf, kuyunun kenarındaki bir taşın uzerine cıktı. Ayağa kalkarak belki kardeşlerim merhamete gelip beni buradan cıkarırlar umîdiyle nid etti. Ancak kardeşleri, “Olmemiş!” diye taş atmak istediler. Yine Yehûda mÂnî oldu.

Bu esnÂda AllÂh TeÂlÂ, Cibrîl ’e nid etti:

"Kuluma yetiş!"

CebrÂîl -aleyhisselÂm-, derhal emri yerine getirerek Yûsuf ’u tutup kuyuda bir taşın uzerine oturttu. O ’na cennet yemeğinden yedirip icirdi. Ardından İbrÂhîm -aleyhisselÂm- ’ın gomleğini giydirdi.

Hasan-ı Basrî der ki:

“Yûsuf kuyuya atıldığında oniki yaşında idi. Babası Ya ’kûb O ’na kırk sene sonra kavuştu.”

Kuyu, cok korkunctu. İcinde yılanlar, akrepler ve sÂir haşerÂt vardı. Hepsine de yerlerinden dışarı cıkmamaları emredildi.

Yûsuf -aleyhisselÂm-, kuyuya atılınca AllÂh ’a şoyle iltic etti:

“–Ey gÂib olmayan şÃ‚hid! Ey uzak olmayan yakın! Ey mağlûb olmayan gÂlib! İcinde bulunduğum sıkıntıdan beni ferahlığa cıkar! Bana bir kurtuluş kapısı ac!”

RivÂyete gore Hazret-i Yûsuf -aleyhisselÂm- kuyuda uc gun kaldı. Bir saat kaldığı rivÂyeti de vardır.

CebrÂîl -aleyhisselÂm- da kuyuda Yûsuf ’a şu duÂyı oğretmişti:

“Ey her turlu sıkıntıyı kaldıran! Ey her duÂya icÂbet eden! Ey her turlu kırıkları saran! Ey her turlu zorluğu kolaylaştıran! Ey her kimsesizin sÂhibi ve her yalnızın mûnisi olan AllÂh ’ım! Ey kendinden başka ilÂh olmayan Rabbim! Sen ’i tenzîh ederim! İcinde bulunduğum şu sıkıntıdan bir ferahlık, bu belÂdan bir kurtuluş kapısı acmanı Sen ’den dilerim! İlÂhî, muhabbetini kalbime oyle bir yerleştir ki, ondan sonra hicbir tasam kalmasın, orada Sen ’den gayrısının zikri bulunmasın. Ey Rabbim beni muhÂfaza et! YÂ Erhame ’r-RÂhimîn!”

Yûsuf -aleyhisselÂm- kuyuya atılınca AllÂh ’ı zikretmeye başladı. Melekler O ’nun sesini işitince, AllÂh TeÂl ’dan bu guzel sesi dinlemek uzere izin istediler. AllÂh -celle celÂluhû- da meleklere:

“–Siz daha once;

«…(YÂ Rabbî!) Biz seni hamdinle tesbîh edip dururken, bir de yeryuzunde kan dokerek fesat cıkaracak kimseleri mi yaratacaksın?» (el-Bakara, 30) dememiş miydiniz.” buyurdu. Meleklerin daha once soylediklerini hatırlattıktan sonra onlara izin verdi.





[1] AllÂh TeÂl Yahy ve Îs -aleyhimesselÂm- ’a vahyi bulûğ cağlarından itibÂren gondermiştir. Bunun gibi bazı kullarını onceden hazırlayıp dilediği vakit kendilerine nubuvvet kapılarını acmıştır. AllÂh -celle celÂluhû- bazı kullarına da, daha kucuk yaşlarındayken velÂyet kapısını acar. Velîlerden Sehl bin AbdullÂh et-Tusterî bunlardandır. Bu da gosteriyor ki velÂyet ve nubuvvet icin bulûğ cağına veya kırk yaşına gelme şartı yoktur. Ancak enbiyÂnın ekserîsine sunnetullÂh îcÂbı kemÂl devresi olan kırk yaşından sonra nubuvvet verilmiştir. Boylece tebliğ vazifesi umûmiyetle kırk yaşından sonra başlamıştır.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Nebiler Silsilesi 2, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan