Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh-, kimseye nasîb olmamış bir mazhariyetle, KÂbe-i Muazzama icinde dunyaya geldi. Ailesi kalabalık olduğundan, Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-onu himÂyesine aldı. Beş yaşından itibÂren Peygamber Efendimiz ’in terbiyesi altında yetişti. Bu yuzden cÂhiliye doneminin kotu Âdetleri ona hic bulaşmadı. Cocuklardan ilk îmÂn eden kimse oldu.Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, kendisine risÂlet vazîfesi verildikten sonra, her sene hac icin Mekke civÂrındaki panayırlarda toplanan kabîlelere İslÂm ’ı tebliğ etmeye gider, Hazret-i Ali ’yi veya Hazret-i Ebû Bekir ’i de yanında gotururdu. Hazret-i Ali ’yi geride bıraktıkları zaman, o da tenh kalan KÂbe ’ye gider, oradaki putlardan birkacını kırıp donerdi.

PEYGAMBER EFENDİMİZİN DAMADI

Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh- Peygamber Efendimiz ’in hicreti esnÂsında da pek muhim hizmetler gordu. Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’ın muşrikler tarafından kuşatılmış bulunan hÂne-i saÂdetlerinde, suikastcilere hedef şaşırtmak icin Efendimiz ’in yeşil hırkasına burunup yatağına korkusuzca uzandı. Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh-, Mekkelilerin, Peygamber Efendimiz ’e bıraktıkları emÂnetleri sÂhiplerine teslim ettikten sonra, hasretle Medîne istikÂmetinde yola cıktı. Gece yuruyup gunduz dinlenmek sûretiyle meşakkatli bir yolculuğun ardından; yurumekten şişen ayaklarından kan damlar vaziyette, Medîne ’de Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’a kavuştu.

Hicretin ikinci senesi, AllÂh ’ın emri uzerine FÂtıma vÂlidemizle izdivac şerefine nÂil oldu. Boylece Peygamber Efendimiz ’in muhterem dÂmÂdı ve “Ehl-i Beyt”i olma bahtiyarlığına erdi. Turuk-ı Aliyye ’den on bir mubÂrek zÂtın Fahr-i KÂinÂt Efendimiz ’e nisbeti, onun vesîlesiyle hÂsıl oldu. Zevce-i muhteremeleri FÂtıma vÂlidemizle zÂhidÂne yaşayışları, ferÂgat ve fedÂkÂrlıkları, dÂsitÂnî bir ufka ulaştı. Bu bakımdan Ehl-i Beyt, İslÂm tasavvufunda guzîde isimler hÂline geldi.

COMERTLERİN SULTANI

Comertlerin SultÂnı Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh- nebevî terbiye neticesinde, hicbir zaman dunyaya meyletmedi. Bu yuzden hayatı, İslÂm kardeşliğinin ve diğergÂmlığının misli gorulmemiş tezÂhurlerine sahne oldu. Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-: “Allah, bir kuluna hayır murÂd ettiğinde onu insanların ihtiyaclarını karşılama yolunda istihdÂm eder.” buyurmuştu. (Suyûtî, II, 4/3924)

Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh- da bu nebevî mujdeye nÂil olabilme heyecanı icinde şoyle buyurmuştu: “İki nîmet vardır ki, beni hangisinin daha cok sevindirdiğini bilemiyorum. Birincisi, bir adamın ihtiyacını karşılayacağımı sanarak bana gelmesi, butun samimiyetiyle benden yardım istemesidir.

Diğeri de, o kimsenin arzusunu AllÂh ’ın benim vasıtamla yerine getirmesi yahut kolaylaştırmasıdır. Bir muslumanın işini gormeyi, dunya dolusu altın ve gumuşe sahip olmaya tercih ederim.”

Bu yuce ahlÂkın fiilî misallerinden birkacı şoyledir: Birgun Hazret-i Ali, zevce-i muhteremesi FÂtımatu ’z-Zehr ’ya: “–Cok acıktım, evde yiyecek bir şey var mı?” diye sordu. Hazret-i FÂtıma, evde yiyecek bir şey bulunmadığını, yalnız altı akcelerinin olduğunu soyledi. Hazret-i Ali bu altı akceyle yiyecek almak uzere carşının yolunu tuttu. Yolda giderken birinin, bir muslumanın yakasına yapışmış: “–Ya hakkımı ver ya da yuru mahkemeye gidelim!” dediğini duydu. Borclu adam biraz muhlet istiyorsa da alacaklı musÂade etmiyordu. Adamların cekişmelerini goren

Hazret-i Ali: “–MunÂkaşanız kac para icindir?” diye sordu. “–Altı akce icin.” cevÂbını alınca, kendisinin de muhtac olduğu o altı akceyi vererek, borclu muslumanı sıkıntıdan kurtardı. Ardından Hazret-i FÂtıma ’ya ne cevap vereceğini duşunmeye başladı. Sonunda; «Nasıl olsa FÂtıma, kadınların seyyidesi, RasûlullÂh ’ın kızıdır, anlayış gosterir.» diyerek evine dondu.

Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh- yaptığı îsÂrı FÂtıma vÂlidemize anlattı. O da:

“–Cok iyi yapmışsın, el-hamdu lillÂh, bir muslumanı hapisten kurtarmışsın. Hak TeÂl bize kÂfîdir.” buyurdu. Fakat biraz da mahzun oldu.

Hazret-i Ali, onun uzuntusunu sezip, iki oğlunun da aclıktan ağladığını gorunce gonlunde bir kırıklık hissederek dışarı cıktı. «BÂri RasûlullÂh ’a gideyim de O ’nun mubÂrek yuzunu seyrederek uzuntumu unutayım.» diye duşundu. Bu duşunceyle yururken, elinde besili bir deve olan bir kimseye rastladı.

O şahıs Hazret-i Ali ’ye: “–Bu deveyi satıyorum, alır mısın?” diye sordu. Hazret-i Ali parasının olmadığını soylediyse de adam veresiye olarak deveyi yuz akceye sattı. Hazret-i Ali, elinde deve ile biraz uzaklaşmıştı ki, yolda rastladığı başka bir adam: “–Bu deveyi bana uc yuz akceye satar mısın?” diye sordu. Hazret-i Ali kabul etti ve deveyi o şahsa sattı. Uc yuz akceyi peşin alınca da carşıdan yiyecek bir şeyler alıp evine goturdu. Hazret-i FÂtıma ’ya, olup biteni anlattı. Yemeklerini yiyip AllÂh ’a hamd u senÂlar ettiler.

CEBRAİL VE İSRAFİL ALEYHİSSELÂM İLE ALIŞVERİŞ

Daha sonra Hazret-i Ali, evinden cıkıp Peygamber Efendimiz ’in yanına gitti. Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:

“–YÂ Ali! Deveyi kimden alıp, kime sattın biliyor musun?” buyurunca:

“–Allah ve Rasulu bilir.” dedi.

Peygamber Efendimiz: “–Sana deveyi satan, CebrÂil -aleyhisselÂm-; satın alan da İsrÂfil -aleyhisselÂm- idi. Deve de cennet develerinden idi. O muslumanı sıkıntıdan kurtardığın icin Hak TeÂl dunyada bire elli verdi. Âhirette vereceğinin hesabını ise kendisinden başka kimse bilmez.” buyurdu.

İbn-i AbbÂs -radıyallÂhu anhumÂ- ’dan rivÂyetle At -rahimehullÂh- der ki: “Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh- bir gece bir miktar arpa karşılığında bir hurmalığı sulamıştı. Sabah olunca ucreti olan arpayı alarak evine geldi. Getirdiği arpanın ucte birini oğutup «hazîra» denilen bir yemek yaptılar. Yemek pişince bir yoksul geldi ve yemek istedi. Onlar da pişen yemeği olduğu gibi yoksula verdiler. Sonra arpanın ikinci ucte birini oğutup yemek yaptılar. Yemek pişince bu sefer bir yetim gelip bir şeyler istedi. Bu yemeği de o yetime verdiler ve arpadan kalan son ucte biri oğutup tekrar yemek yaptılar. Yemek piştiğinde muşriklerden bir esir geldi ve bir şeyler istedi. Son yemeklerini de ona verdiler ve o gunu ac olarak gecirdiler. Diğer bir rivÂyete gore, uc gun ust uste iftarlıklarını fakire, yetime ve esire vererek su ile iftar ettiler.”

COMERTLERİN SULTANI

İşte bunun uzerine şu Âyet-i kerîmeler nÂzil oldu: “Kendileri de muhtÂc oldukları hÂlde yiyeceklerini, sırf AllÂh ’ın rızÂsına nÂil olabilmek icin fakire, yetime ve esire ikrÂm ederler ve: «Biz size bunu sırf AllÂh rızÂsı icin ikrÂm ediyoruz. Sizden ne bir karşılık ne de bir teşekkur bekliyoruz. Biz, cetin ve belÂlı bir gunde Rabbimizden (O ’nun azÂbına uğramaktan) korkuyoruz.» (derler). Allah da onları o gunun felÂketinden muhÂfaza eder, yuzlerine nûr, gonullerine surûr verir.” (el-İnsÂn, 8-11)

İşte bu guzel ahlÂkından dolayı Hazret-i Ali hakkında Rasûl-i Ekrem Efendimiz;“SultÂnu ’l-Eshıy” yÂni “Comertlerin SultÂnı” buyurmuştur. Hazret-i Ali, ashÂb-ı kirÂm icinde fedÂkÂrlık ve îsÂrı, engin ilim ve irfÂnı, isÂbetli kararları kadar, cesÂret ve yiğitliğiyle de temÂyuz etmişti.

AllÂh ’ın GÂlip Arslanı Hazret-i Ali -radıyallÂhu anh- butun gazvelere katıldı ve buyuk kahramanlıklar gosterdi. Yalnız Tebuk Gazvesi ’ne iştirÂk edemedi. Zîr Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- onu, Medîne ’deki muslumanların ve Ehl-i Beyt ’in muhÂfazasına nezÂret etmek uzere geride bırakmıştı. Hatt cesÂret ve şecaati herkesce mÂlum olan o yiğit sahÂbî: “–Y Rasûlallah! Beni kadınların ve cocukların başına mı bırakıyorsunuz?” deyince Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-: “–Y Ali! Mûs ’ya gore HÂrun ne ise, sen de bana osun! Ancak benden sonra peygamber yoktur.” buyurarak onu taltif ve tesellî etmişti.

HZ. ALİ ’NİN BAZI HİKMETLİ SOZLERİ

“Duşundurucu ve hikmetli sozlerle ruhlarınızı dinlendirin. Zîr bedenlerin yorulduğu ve zayıfladığı gibi ruhlar da yorulur.”
“Huşûsuz kılınan namazda, dilin Âfetlerinden ve boş şeylerden sakınmaksızın tutulan oructa, Kur ’Ân ’ı tefekkursuz okumakta, kalbe nakşolmayan ilimde, infÂk edilmeyen malda, zor gunlerde gosterilmeyen kardeşlikte, şukredilmeyen nîmette, gonulden edilmeyen ihlÂssız duÂda hayır yoktur.”
“İnsanlar bilmedikleri şeyin duşmanıdır.”
“Cennet comertlerin, cehennem cÂhillerin yeridir.”
“Âlimlere; «Nicin oğretmediniz?» sorusu sorulmadan cÂhillere; «Nicin oğrenmediniz?» sorusu sorulmayacaktır.”
“Cenneti arzulayan, hayırlara koşar. Ateşten korkan, şehvetlerden sakınır. Oleceğine inananın, nefsÂnî ve şehvÂnî lezzetleri yıkılır. Dunyayı bilene, musîbetler zÂhir olur.”
“Namus, guzelliğin sadakasıdır.”
“Dinde edep ve muruvvet, akl-ı selîmin meyvesidir.”
“Aklı tam olanın, sozu az olur.”
“Sozlerinin amellerinden sayıldığını bilen kimse, az konuşur ve ancak kendisini ilgilendiren şeyleri soyler.”
“Soruluncaya kadar susmak, susturuluncaya kadar soylemekten hayırlıdır.”
“Alcakca soylenen soze karşılık vereyim deme, cunku o sozun sahibinde onun gibi daha nice duşuk sozler vardır. Cevabına yine onlarla cevap verir.”
“CÂhil ile sakın latîfe etme. Dili zehirli olduğundan gonlunu yaralar.”
“İnsanlara anlayacakları şekilde konuşunuz.”
“Eğrinin golgesi de eğri olur.”
“AllÂh ’ın kullarına karşı husn-i zan sÂhibi ol. Boyle olursan bircok yorgunluktan kurtulursun.”“Yanında AllÂh ’ın, RasûlullÂh ’ın ve evliyÂnın sunneti olmayan kimsenin elinde hicbir şey yok demektir. AllÂh ’ın sunneti, sırrı gizlemek; Rasûl ’un sunneti, insanlar arasında guzel ahlÂk ile idÂre yolunu bulmak; evliyÂnın sunneti de, insanlardan gelen eziyetlere katlanmaktır.”
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Altınoluk Dergisi, Yıl: 2007 - Mayıs, Sayı: 255, Sayfa: 032
İslam ve İhsan