Kur ’Ân-ı Kerîm'in muhtevasında peygamber kıssaları başta olmak uzere pek cok tÂrihî hakîkat bulunmaktadır. Ders cıkarmamız gereken ibret ve hikmet kaynağı ornek kıssalar...Kur ’Ân-ı Kerîm -hÂşÃ‚- bir tarih kitabı değildir, fakat hisse almamız icin muhtevasında -peygamber kıssaları başta olmak uzere- pek cok tÂrihî hakîkat bulunmaktadır. Her biri, insanoğluna bir ibret ve hikmet menbaı olarak nakledilen bu kıssalar, med-cezirlerle dolu hayat yolculuğunda, kişiye karşılaştığı hÂdiseler karşısında Rabbimiz ’in rÂzı olacağı hÂl ve davranışları gosteren, guzel ahlÂkı tÂlim eden saÂdet levhaları gibidir.
Hazret-i MevlÂn şoyle der:
“Hulûs ile, canla-başla Kur ’Ân-ı Kerîm okur, ona sığınırsan, peygamberlerin ruhları ile ÂşinÂlık peyd edersin. Kur ’Ân, peygamberlerin hÂlleridir.
Kur ’Ân okuduğun hÂlde, onun emirlerine uymazsan, Kur ’Ân ahlÂkını yaşamaz isen, sana peygamberleri ve velîleri gormenin ne faydası olur?
Peygamberlerin Kur ’Ân ’da bulunan kıssalarını okur, Kur ’Ân ’ın emirlerini yaşarsan, can kuşuna, ten kafesi dar gelmeye başlar.”
KURAN'DA ORNEK KISSALAR Mesel bir mu ’min, Hazret-i Âdem -aleyhisselÂm- ’ın kıssasını okur; nefsine mağlup olduktan sonra samimî bir pişmanlık ve gozyaşlarıyla tevbe ipine sarılmanın kurtuluş yolu olduğunu oğrenir.
Hazret-i Nuh -aleyhisselÂm- ’ın kıssasını okur; hak bildiği yolda kınayanların kınamasına aldırış etmeden sabırla istikÂmet uzere yurumenin ehemmiyetini idrÂk eder. Zira Nuh -aleyhisselÂm- almış olduğu ilÂhî emirle, gemiyi denize uzak bir mekÂnda inşÃ‚ etmeye başladığında kavminin alay ve hakaretlerine mÂruz kalmıştı.
Yine bir mu ’min;
Canıyla, malıyla ve evlÂdıyla imtihan edilen Hazret-i İbrahim -aleyhisselÂm- ’ın kıssasını okur; gonuldeki fÂnî tahtların nasıl yıkılabileceğini ve kalpte CenÂb-ı Hak ile dostluğun nasıl bir liyÂkatle kazanılacağını idrÂk eder.
Hazret-i İsmail -aleyhisselÂm- ’ın kıssasını okur; ilÂhî emirlere nasıl bir tevekkul ve teslîmiyet gosterilmesi gerektiğini anlar.
Hazret-i Eyyûb -aleyhisselÂm- ’ın kıssasını okur; fÂnî dunya sahnesinde başa gelen iptil ve musîbetlere ne kadar sabretmek gerektiğini oğrenir.
Hazret-i YÂkub -aleyhisselÂm- ’ın kıssasını okur; yaşadığı ağır imtihan dolayısıyla ağlamaktan gozlerinin feri kaybolsa da AllÂh ’ın rahmetinden hicbir zaman umit kesmemek gerektiğini idrÂk eder.
Hazret-i Yusuf -aleyhisselÂm- ’ın kıssasını okur; AllÂh ’a samimiyetle bağlı bir yureğin, nasıl ilÂhî muhafazaya mazhar olduğunu, gonullerdeki kuraklığın toprağa yansıdığı buyuk bir ulkeyi îmÂnın rahmet yağmurlarıyla nasıl yeşerttiğini ve berekete kavuşturduğunu oğrenir.
Hazret-i Mûs -aleyhisselÂm- ’ın kıssasını okur; dilerse CenÂb-ı Hakk ’ın, sevdiği kulunu duşmanının yanında da koruyup bir filiz gibi yetiştirdiğini gorur.
Hazret-i DÂvud ve Suleyman -aleyhimusselÂm- ’ın kıssalarını okur; servet, guc ve iktidÂra mÂlikken bunların esîri olmadan nasıl hukumdar olunabileceğini oğrenir.
En guzel ahlÂkın muallimi olan Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’le alÂkalı Âyetleri okur; O ’nun ummetine nasıl “raûf” ve “rahîm” olduğunu, insanlığın hidÂyete gelmesi icin nasıl cırpındığını kalp gozuyle muşÃ‚hede eder.
Âyet-i kerîmelerde Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’in insanların hidÂyete gelmesi icin gosterdiği ustun gayret şoyle zikrediliyor:
“Bu yeni Kitab ’a inanmazlarsa (ve bu yuzden helÂk olurlarsa) arkalarından uzuntuyle neredeyse kendini harap edeceksin.” (el-Kehf, 6)
“(Rasûlum!) Onlar îman etmiyorlar diye neredeyse kendine kıyacaksın!” (eş-ŞuarÂ, 3)
Kur ’Ân-ı Kerîm ’de, peygamberlerin bazı vasıflarına bilhassa dikkat cekiliyor. Bizim de o guzel vasıflarla vasıflanmamız arzu ediliyor. Yani Rabbimiz, gonderdiği peygamberlerin şahsında, bizden nasıl bir şahsiyet ve karakter istediğini beyÂn ediyor.
ZİRVE ŞAHSİYETLER Peygamberler tezkiye ve terbiye hususunda zirve şahsiyetler.[1] Rabbimiz o seckin kullarının gonul Âlemlerini hayatın farklı imtihanlarından gecirmek sûretiyle inkişÃ‚f ettirmiş, sonra da ummetlerinin tezkiye ve terbiyesini onların uhdesine vermiştir.
Yani peygamberler, evvel kendileri tezkiye olup gonul Âlemlerini arındırdılar, kalplerini cemÂlî vasıflarla tezyin ettiler. Ancak bundan sonra insanların gonul Âlemlerini temizleme vazifesiyle memur edildiler.
Yine peygamberler, kufrun karanlığında yollarını kaybedenleri İslÂm nûruyla hidÂyete kavuşturmak, hasta gonullere takv aşısı yapmak icin tarifsiz bir gayret icinde olmuşlardır.
Âyet-i kerîmede şoyle buyruluyor:
“Onları, emrimizle doğru yolu gosteren onderler yaptık ve kendilerine hayırlı işler yapmayı, namaz kılmayı, zekÂt vermeyi vahyettik. Onlar, dÂim Biz ’e ibadet eden kimselerdi.” (el-EnbiyÂ, 73)
Bu tebliği yaparken de canla-başla gayret gosterdiler.
Mesel Nuh -aleyhisselÂm-, Âyetlerde bildirildiği uzere AllÂh ’ın davetini kendi toplumuna gece-gunduz anlatmış, bazen acıktan, bazen de gizlice surekli tebliğde bulunmuştur. Ancak onun bunca gayretine karşılık onlar sadece parmaklarını kulaklarına tıkamışlar, kibirlenip ayak diremişlerdir. (Bkz. Nûh, 2-9)
LÂkin peygamberler, kavimlerinin bu anlayışsızlıklarına karşı buyuk bir sabır sergilemişlerdir.[2]
Nasıl ki yuksek dağların başında kar, tipi, fırtına eksik olmazsa, zirve şahsiyetler olan peygamberler de en ağır cilelerin cemberinden gecmişlerdir. Bu hakîkati Hazret-i MevlÂn şoyle ifade eder:
“BelÂlardan coğu peygamberlere gelir. Cunku ham adamları yola getirmek, başlı başına bir belÂdır.”
Fakat peygamberler, sabırların zorlandığı anlarda dahî muvÂzenelerini bozmamışlardır. CenÂb-ı Hakk ’a sığınıp dÂim hamd, şukur ve rız hÂlinde bulunarak ummetlerine ornek olmuşlardır.
Yine peygamberler, yaptıklarını yalnız Allah icin yapmışlar ve dÂim « اِنْ اَجْرِىَ اِلَّا عَلَى اللّٰهِ / Benim ecrim ancak AllÂh ’a Âittir» buyurmuşlardır.
Tebliğ vazifesine karşılık, kavminden herhangi bir ucret istemediğini soylemeyen hicbir peygamber yoktur. Bu sozleriyle onlar, fÂnîlerden maddî-mÂnevî bir menfaat beklemediklerini, sadece onların ebedî kurtuluşunu istediklerini ifade etmişlerdir. Cunku tebliğ ve irşad; hicbir fÂnî beklentiye girmeden, “hasbeten lillÂh” / sırf Allah rızÂsı icin yapıldığında fayda verir.
Yine Kur ’Ân-ı Kerîm ’de zikredilen peygamberlerin vasıflarından biri de onların sÂlih kimseler olmalarıdır. Âyet-i kerîmelerde buyrulur:
“Ona (İbrahim ’e), İshÂk ’ı ve fazladan bir bağış olmak uzere YÂkub ’u lûtfettik; her birini sÂlih insanlar yaptık.” (el-EnbiyÂ, 72)
“Onu (Lût ’u) rahmetimize kabul ettik; cunku o, sÂlihlerden idi.” (el-EnbiyÂ, 75)
Yani onlar, kendilerine peygamberlik verilmeden evvel de tertemiz bir hayat yaşamış, toplumda emîn/guvenilir olmanın, doğruluk ve adÂletin, nezÂket ve zarÂfetin timsÂli olmuş kimselerdi.
Bir diğer vasıf ise; AllÂh ’a gonulden bağlı olmaları.
Rabbimiz şoyle buyuruyor:
“İbrahim cidden yumuşak huylu, bağrı yanık, kendisini AllÂh ’a vermiş biri idi.” (Hûd, 75)
“(Rasûlum!) Onların soylediklerine sabret, kulumuz DÂvûd ’u, o kuvvet sahibi zÂtı hatırla. O, hep AllÂh ’a yonelirdi.” (SÂd, 17)
Mu ’min de dÂim AllÂh ’ın rızÂsını hedefleyecek. İslÂm ’ın inkişÃ‚fı uğrunda yaptığı gayretler icin fÂnîlerden bir karşılık beklemeyecek.
VelhÂsıl peygamberlerin fÂrik vasıfları ve ibret dolu kıssaları, makbul bir kullukta bulunup rızÂ-yı ilÂhî sarayına girişin anahtarları mesÂbesindedir.
Rabbimiz şoyle buyuruyor:
“Biz, peygamberleri ancak mujdeleyiciler ve îkaz ediciler olarak gondeririz. Kim îmÂn eder ve kendini duzeltirse onlara korku yoktur. Onlar uzuntu de cekmeyecekler. Âyetlerimizi yalanlayanlara gelince, yoldan cıkmalarından dolayı onlar azap cekeceklerdir.” (el-En‘Âm, 48-49)
Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz de bu hakîkati, bir temsille şoyle ifade ediyorlar:
“Benim ve AllÂh ’ın bana verdiği vazifenin misali, bir kavme gelip, «Duşman ordusunu gozlerimle gordum, ben gercekten îkaz ediciyim. Kurtulmaya bakın!» diyen kimsenin hÂline benzer.
O toplumdan bir kısmı, onun bu îkÂzını dikkate almış ve geceleyin sessizce kacıp kurtulmuş; bir kısmı ise onu yalanlamış, sabaha kadar bulundukları yerden ayrılmamış ve sabahleyin gelen ordu tarafından helÂk edilmiştir.
İşte bana itaat edip getirdiğime uyan kimsenin durumu ile bana isyan edip getirdiğim gerceği yalanlayanın durumu buna benzer.” (Muslim, FedÂil, 16)
Rabbimiz, cumlemizi, “Nebîler Silsilesi”nin ibret ve hikmetleriyle kemÂle eren, bilhassa da Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’in gonul dokusundan hisseler alan bahtiyar kullarından eylesin.
Âmîn!..
Dipnotlar:
[1] el-Bakara, 129; Âl-i İmrÂn, 164.
[2] el-EnbiyÂ, 85.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Şebnem Dergisi, Yıl: 2021 Ay: Aralık Sayı: 198
İslam ve İhsan
İbrahim Bin Ethem Hazretlerinden Guzel Bir Kıssa