Azîz Mahmûd HudÂyî Hazretleri'nin cocukluğu ve yetişmesi...Azîz Mahmûd HudÂyî ’nin asıl adı Mahmûd ’dur. “Azîz” saygı ve tazim kasdıyla devrinden itibaren verilen bir sıfattır. “HudÂyî” ise muhtemelen şeyhi UftÂde tarafından verilmiş bir lÂkab ve şiirlerinde kullandığı mahlasdır. Babası Fazlullah bin Mahmûd ’un kim olduğu ve ne işle meşgul bulunduğuna dair bir bilgiye sahip değiliz. Gerek HudÂyî ’nin kendi eserlerinde, gerekse tabakat kitaplarında adına rastlanmadığına gore onun ilmiyye, ya da sûfiyye sınıfından olmadığını soylemek mumkundur.
HudÂyî ’nin Cuneyd el-BağdÂdî neslinden geldiği, hatta “Seyyid” olduğu rivayet edilir. Bizzat kendi eserlerinde yer yer seyyidliğe delil olabilecek ifadeler vardır:
Ceddim u pirim sultan
Sensin ya Resûlallah
HudÂyî, Ankara yakınlarındaki Kochisar kasabasında 948 h. 1541 m. yılında doğdu. Cocukluğu Eskişehir ’e bağlı Sivrihisar kasabasında gecti. İlk tahsiline memleketi Sivrihisar ’da başlayan HudÂyî daha sonra İstanbul ’a geldi. İstanbul ’da Kucuk Ayasofya medresesine girdi. Medrese tahsili sırasında hocalarından Nazırzade Ramazan Efendi ’nin dikkatini cekerek asistanı (muidi) oldu. Devrin yoğun tasavvufi havasının etkisi ve gonlundeki derûnî marifet tutkusu sebebiyle medrese tahsili sırasında bir yandan Halvetî ricalinden NureddinzÂde Muslihuddin Efendi ’nin sohbetlerine katıldı. Tasavvuf vadisindeki ilk murşidi boylece bir Halveti şeyhi olmuş oldu.
AZİZ MAHMUD HUDAYİ'NİN RESMİ GOREVLERİ
HudÂyî, hocası Nazırzade ile birlikte İstanbul ’da muhtelif medreselerde bulunduktan sonra once Edirne Selimiyye medresesine tayin edildi. Hocası ile birlikte Kahire ve Şam kadılıklarında bulundu. En son NasırzÂde Bursa mevleviyyetine (başkadılığına) tayin olunca, HudÂyî de onunla birlikte Ferhadiye medresesine muderris, Cami-i Atik mahkemesine kadı nÂibi oldu.
Kahire ’de bulunduğu yıllarda Halvetî tarikatının Demirtaşiyye kolu şeyhlerinden Kerimuddin Halvetîye intisab etti ve onlardan “usûl-i esm” gordu. Bursa ’ya gelince de tarikat ve tasavvuf cevreleri ile temas kurarak o devirde Bursa ’nın kutbu sayılan M. Muhyiddin UftÂde hazretlerinin sohbetlerine devam etmeye başladı.
Kaynak: Aziz Mahmud HudÂyi Hayatı ve Menkıbeleri, Prof. Dr. Hasan KÂmil Yılmaz, Aziz Mahmud HudÂyi Vakfı Yayınları, 2004
İslam ve İhsan