Yermuk Savaşı ne zaman ve kimler arasında oldu? Yermuk Savaşı ’nın nedenleri ve sonucları nelerdir? İslam tarihi acısından Yermuk Savaşı ’nın onemi.Yermuk Savaşı, 636 yılında Suriye ’de Bizans egemenliğini sona erdiren ve Muslumanların bolgeye hÂkim olmasını sağlayan savaştır.
YERMUK SAVAŞI ’NIN NEDENLERİ Hz. Ebubekir ’in radıyallahu anh gonderdiği ordular karşısında yenilgiye uğrayarak Suriye ve Filistin ’deki egemenliğinin sarsıldığını goren Bizans İmparatoru Herakleios, Muslumanları ele gecirdikleri yerlerden sokup atmak amacıyla buyuk bir ordu hazırlayarak Urdun ’un doğusuna acılan ve aynı adı taşıyan nehrin kenarındaki Yermuk vadisine sevketti. Ordunun başkumandanlığını Theodoros Trithurios ’a (Sakellarios), yardımcı kumandanlığı VÂhÂn ’a verdi, kendisi Antakya ’da kalmayı tercih etti. Orduda GassÂnî emîrlerinden Cebele Bin Eyhem ’in radıyallahu anh komutasında KudÂa, GassÂn ve diğer bazı Suriyeli Hıristiyan Araplarla Ermeniler de yer alıyordu. Bizans ordusundaki asker sayısı 80 bin civarındadıydı. Bizanslıların hazırlıklarından haberdar olan Suriye orduları başkumandanı Ebû Ubeyde Bin CerrÂh radıyallahu anh, gayrimuslim halkı himaye edemeyecekleri icin toplanan cizyenin iadesinden sonra Humus ve Şam ’daki kuvvetlerin geri cekilmesine, bolgedeki diğer kuvvetlerle birleşerek Yermuk vadisine hareket edilmesine karar verdi. 25 bini aşkın orduda 100 ’u Bedir gazisi 1000 kadar sahÂbî bulunuyordu.
Yermuk Savaşı ’na Katılan Kadınlar Bunların arasında Esm binti Ebubekir es-Sıddîk radıyallahu anha, Ummu Habîbe binti Âs radıyallahu anha, Havle binti Sa‘lebe el-EnsÂriyye radıyallahu anha gibi kadın sahÂbîler de vardı.
Yermuk Savaşı Komutanı Halid Bin Velid radıyallahu anh, Ebû Ubeyde radıyallahu anh ve diğer kumandanlarla istişare ettikten sonra Arapların daha once bilmedikleri bir savaş nizamını (boluk ve tabur sistemi) ilk defa bu muharebede uygulamaya karar verdi. Kalabalık Bizans ordusunun kucuk birliklere ayrıldığını gorunce o da ordusunu otuz sekiz kucuk boluğe ayırıp her birinin başına bir kumandan tayin etti, boylece ordunun bir arada bulunma tehlikesini onlemek istedi. Destek ve emniyet icin Saîd Bin Zeyd radıyallahu anh kumandasındaki bir boluğu ordunun arka tarafına yerleştirdi. Kumanda ettiği suvari birliğini iki kısma ayırarak birinin başına kendisi gecti, diğerininkine de Kays Bin Hubeyre ’yi radıyallahu anh getirdi. Birliklerden birini sağ, diğerini sol tarafta ordunun arkasına gizleyip yerleştirerek savaş nizamına soktu; muharebenin gelişmesine gore bunların harekete gecmesini sağlayacak tedbirleri aldı.
İslam Ordusunu Zor Durumda Bırakan Gelişmeler 636 yılı yaz sıcağında iki ordu uc ay kadar bekledi. Ardından Yermuk Savaşı, Bizans ’ın cok şiddetli bir saldırısıyla başladı ve Bizans birlikleri İslÂm ordugÂhına kadar ilerlemeyi başardı. Savaşa hazırlık yapıldığı sırada İslÂm ordusuna katılan Lahm ve CuzÂm kabilelerine mensup bazı askerler savaşın en şiddetli anında kacmaya ve yakında bulunan koylere sığınmaya başladı. Bu arada Musluman askerlerden de savaş meydanını terk edip kacanlar oldu. Bu da İslÂm ordusunu zor durumda bıraktı.
İslam Ordusundan Kacanları Vurma Emri Halid Bin Velid radıyallahu anh hemen gerekli tedbirleri aldı. Bir yandan İslÂm ordusunun gerisinde bulunan savaşcı kadınlara kacanları oldurme emrini verirken bir yandan da savaşın kaderini değiştirecek olan suvarilerin hucuma gececekleri vakti kolluyordu. Bizans ordusunun ilk saldırılarını karşılayan Halid Bin Velid radıyallahu anh suvarilerine Bizans suvari birlikleriyle piyadelerin arasındaki boşluğa doğru hucum emri verdi ve iki birlik arasındaki irtibatı kopardı. Sonucta cok şiddetli bir savaşın ardından Muslumanlar kendilerinden cok kalabalık olan Bizans ordusunu bozguna uğratmayı başardılar.
Suriye Fatihi Boylece askerî dehasını ortaya koyan Halid Bin Velid radıyallahu anh, Resûl-i Ekrem ’in sallallahu aleyhi ve sellem kendisine verdiği “Seyfullah” unvanı yanına bir de Suriye fÂtihi unvanını kazandı. 20 Ağustos 636 ’da meydana gelen savaşta Bizans ordusu ağır bir yenilgiye uğradı; başkumandan Theodoros ve cok sayıda asker olduruldu, sağ kalanlar Filistin, Antakya, Halep, el-Cezîre ve İrmîniye taraflarına kactı.
YERMUK SAVAŞI ’NIN SONUCLARI İslÂm ordularıyla mucadeleyi once Humus ’ta, ardından Antakya ’da cephe gerisinden yonetmiş olan İmparator Herakleios bolgede Bizans varlığını sona erdiren bu savaştan sonra Antakya ’dan ayrıldı. Urfa ’da ve Samsat ’ta dağılan ordusunu toparlamaya calıştıysa da başarı sağlayamadı. İyaz Bin Ganm radıyallahu anh ’ın cizye karşılığı ele gecirdiğini oğrendiği Malatya ’yı yolladığı askerlerle yaktırdıktan sonra Eylul 636 ’da İstanbul ’a dondu. Muslumanlar daha once ellerinden cıkmış bulunan Şam ve Humus ’a gayrimuslim yerli halkın sevgi gosterileriyle girdiler. Bizans ’a ait Antakya, Halep, Kudus, KaysÂriye, Urfa dahil el-Cezîre bolgesi şehirleri yanında İrmîniye ’yi de ele gecirdiler. Ardından Mısır ’ın fethine yoneldiler.
Kaynak: DİA
İslam ve İhsan