Plevne muharebeleri nedir? 1877-1878 Osmanlı-Rusya Savaşı'nda (93 harbi) stratejik acıdan onemli bir yeri olan Plevne ’yi Rus ordularına karşı mudafaa eden Osmanlı komutanı kimdir? Zafer gibi savunma Plevne mudaafası.Plevne Muharebeleri, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında 8 Temmuz-10 Aralık 1877 tarihlerinde Plevne ’de yapılan savunma savaşlarıdır.
Plevne mudafaası (savunması), 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ’nda (93 harbi) Osmanlı Devleti donemin buyuk gucu Rusya ’ya karşı destansı mucadele vererek Turk tarihine damgasını vurdu ve butun dunyanın saygısını kazandı.
PLEVNE MUDAFAASI (SAVUNMASI) 19. yuzyıl Osmanlı tarihinin en onemli direniş mucadelesini teşkil eden Plevne mudafaası, Gazi Osman Paşa kumandasındaki bir kolordu tarafından kendilerinden cok daha ustun Rus-Rumen ordusuna karşı bugun Bulgaristan ’ın kuzeyinde yer alan Plevne onlerinde gercekleşti. Rusya 24 Nisan 1877 ’de Osmanlı Devleti ’ne karşı savaş actığı zaman Gazi Osman Paşa, Sırp ve Rumenler ’in muhtemel hareketlerine mani olmak icin Vidin ’de, Tuna cephesi başkumandanı SerdÂrıekrem Abdulkerim NÂdir Paşa ’nın emrinde bulunmaktaydı. Ruslar ’ın Tuna ’yı hicbir ciddi mukavemet gormeden gecmeleri uzerine Osman Paşa 1 Temmuz sabahı 25 bin kişilik bir kuvvetle, Balkanlar ’a doğru sarkmakta olan Ruslar ’ın onune bir engel cekmek ve Niğbolu Kalesi ’ni kurtarmak uzere harekete gecti. Fakat Niğbolu ’ya yaklaştığında SerdÂrıekrem Abdulkerim Paşa Âcilen Plevne ’ye yonelmesi icin emir gonderdi. Osman Paşa 7 Temmuz 1877 ’de Plevne ’ye ulaştı. Burada sahra istihkÂmları inşa ettirdi, avcı hendekleri kazdırdı, topcu birliğinin buyuk bir kısmını toprak siperler gerisine yerleştirdi. Emrindeki gucler yirmi beş tabur piyade, altı suvari boluğunden ibaretti.
Plevne ’nin Stratejik Onemi O sırada mudafaa hazırlığını yaptığı Plevne Orhaniye, Sofya, Lofca ve Bulgarani ’den gelen ana yolların kavşağında, Sofya ’nın 138 km. kuzeydoğusunda Vid ırmağının kolu Tucence cayının kenarında kucuk bir kasaba olup savaş sırasında hemen hemen butun halkı Turkler ’den oluşmaktaydı.
PLEVNE MUHAREBELERİ 1. Plevne Muharebesi Granduk Nikola, Osmanlı kuvvetlerinin Plevne yoresinde toplanmakta olduğu haberini alınca ordusunun sağ tarafında boyle bir kuvvetin bulunmasına imkÂn vermemek icin Batı Ordusu kumandanı General Krudener ’e hucum etmesi icin emir verdi. General Krudener ’in sevkettiği General Schilder, 8 Temmuz ’da henuz takviye almamış yorgun Osmanlı birliklerini tahkimsiz durumda bulunan bu mevkiden atmak icin taarruzda bulunduysa da başarılı olamadı. 1. Plevne Muharebesi diye anılan bu muharebede Ruslar savaşa katılan kuvvetlerinin yarısını kaybetti ve yetmiş dordu subay olmak uzere 3 bin kadar olu verdi. 1. Plevne Muharebesi muzafferiyeti uzerine General Gurko, Balkanlar ’dan tekrar kuzeye cekilmek zorunda kaldı. 2. Abdulhamit, 1. Plevne Muharebesi galibiyetinden dolayı Osman Paşa ’yı bir telgraf yollayarak tebrik etti.
2. Plevne Muharebesi 8 Temmuz yenilgisinden sonra Granduk, Krudener ’i yeni kuvvetlerle takviye ederek Plevne uzerine ikinci defa taarruzda bulunulması emrini verdi. General Krudener, buyuk kuvvetlerle Plevne onune gelip General Schilder ’e katıldı. Ruslar ’ın bu sırada asker sayısı yaklaşık 60 bine ulaştı, ayrıca kırk-elli parca top bulunuyordu. Osman Paşa ’nın kuvvetleri ise 33 bin muharipten ibaretti; ordunun top mevcudu ise elli sekizdi. 18 Temmuz sabahı başlayan muharebe guneş batıncaya kadar surdu ve Ruslar geri cekilmek zorunda kaldı. Osman Paşa ikinci gunu akşam uzeri birliklerine karşı taarruz emrini verdi; yirmi altı saat suren bir muharebeyi muteakip icra edilen bu hucum da Ruslar ’ın bozguna uğramasıyla sonuclandı. Firar eden Rus askerlerinin arkasından yetişen suvari birliği yakaladıklarını oldurdu, bircoğu da Osma deresine duşerek boğuldu. Osman Paşa ’nın zafer haberi İstanbul ’da buyuk bir coşku ile karşılandı; kendisine birinci rutbeden bir kıta NişÃ‚n-ı OsmÂnî ile 2. Abdulhamit tarafından kabzası altın bir kılıc, bir cift durbun ve bir cift revolver verildi. Osman Paşa ’nın 2. Plevne Muharebesi ’nde başarılı oluşunda topları istihkÂmlara yerleştirerek Âdeta seyyar tabyalar durumuna getirmek suretiyle tesirli bir atış gercekleştirilmesi yanında piyadelerini toprak siperler ardına gizleyip karşı ateşten korumasının buyuk rolu oldu. Osman Paşa ordusunun modern Maritini-Henri tufekleri ve bol miktarda cephane ile techiz edilmiş olması, Rus piyadesinin ellerinde seri halde ateş etmeyen eski model tufekler bulunması bu zaferleri sağlayan unsurlardan bir diğeriydi. Osman Paşa ’nın verdiği rapora gore 2. Plevne Muharebesi Ruslar ’a 8 binden fazla olu ve bunun iki uc misli yaralıya mal oldu. Osman Paşa ise yine kendi ifadesine gore 100 şehit ve 300 kadar yaralı verdi. Elde edilen bu galibiyetle savaşın istikbali Tuna ’nın 30 km. guneyindeki bu kucuk kasabada duğumlendi. Osman Paşa ’nın savunma savaşı stratejisine yepyeni unsurlar getirdiği daha muhasaranın ortalarında iken kabul edildi.
3. Plevne Muharebesi Gazi Osman Paşa ’nın bu galibiyetlerden sonra Rus ordusuna karşı en buyuk zaferi 11 Eylul 1877 ’de kazanmış olduğu 3. Plevne Muharebesi ’dir. Yenilgi neticesinde Rus liderlerini karamsarlık ve kendilerine guvensizlik sardı, hatta Granduk Nikola Tuna ’nın gerisine cekilmeyi teklif etti fakat imparator ve Rus savaş bakanı Milivtin tarafından bu fikrinden vazgecirildi. Rumen ordusunun katılımı ve yeni Rus takviyelerinin gelmesiyle suvari ve piyade mevcudu 100 bini aşan Ruslar ’ın 432 topu bulunuyordu. 7 Eylul sabahından 11 Eylul sabahına kadar gece gunduz suren cok şiddetli bir topcu ateşinin ardından 11 Eylul gunu Rus ordusunun sabahtan akşama kadar devam eden umumi hucumu da başarısızlıkla sonuclandı. Uc general, 350 subay ve 15.200 askerin olumuyle Rus zayiatı 15.550 kişiyi bulmuştu. Osmanlı tarafında ise 3-4 bin şehit ve yaralı vardı. Bu yenilgi karşısında caresizliğe duşerek geri cekilen Ruslar, Niğbolu-Ruscuk-Şıpka ucgeni icerisinde Âdeta mahsur kaldılar. Bu muzafferiyet uzerine 2. Abdulhamit bir telgraf ve beraberinde bazı hediyeler gondererek Osman Paşa ’yı tebrik etti, kendisine gazilik unvanı verdi.
PLEVNE ’NİN KUŞATILMASI Ruslar 3. Plevne Muharebesi ’nden sonra burasının savaş yolu ile zaptedilemeyeceğini anlamışlardı. Eylul ortalarında yalnız Plevne onlerindeki zayiatları olu ve yaralı olarak 50 bine yaklaştı. Bu sebeple kuşatma faaliyetine gecilmesine karar verildi. Plevne onundeki kuşatma ordusu kumandanlığını General Totleben yapacaktı. General Gurko ’nun Gurno-Dubnik ve Teliş mevkilerini geri almasıyla Plevne tamamen muhasara altına alındı.
HURUC HAREKATI Elindeki erzakın ancak kısa bir sure yeteceğini anlayan ve teslim olmakla huruc hareketinde bulunma şıklarıyla karşı karşıya kalan Osman Paşa yapılan muzakerelerden sonra huruc hareketine karar verdi. 10 Aralık sabahı ordusunu ikiye ayırdı ve muhasara hattının yakınına kadar sokulup Ruslar ’ın bulunduğu ilk istihkÂmlara saldırdı. Birinci fırka Rus hattını yarmaya başlayarak uc buyuk istihkÂm ve on bir kadar topu zaptettiyse de huruc hareketini tamamlamak icin ihtiyata bırakılmış olan 20 bin kişilik kuvvetin zamanında muharebeye katılamaması neticesinde zayıf duştu ve bir sure sonra başarısızlığa uğradı. Bunu haber alan Osman Paşa, Vid suyundan ric‘ata karar verdi. Fakat bu sırada Rus-Rumen topcularının ateşi sonucu atı bir şarapnel parcasıyla vuruldu, kendisi de sol bacağından yaralandı. Neticede huruc hareketi geri puskurtuldu. Plevne ordusu onden ve arkadan kuşatıldı. Bu durum karşısında Osman Paşa mukavemetin imkÂnsızlığını gordu ve maiyetinde bulunan kumandanların ısrarı sonucu teslim olmaya karar verdi.
PLEVNE ’NİN DUŞMESİ Plevne ’nin duşmesi Rus kuvvetlerine İstanbul yolunu actı, savaşın seyrinde Ruslar ’ı bir sure durdurmak dışında herhangi bir fayda sağlamadı. Ancak burada yapılan mudafaa hareketi, butun Osmanlı ulkesinde yeni bir direniş ruhu ve millî heyecana yol actığı gibi Avrupa kamuoyunda da buyuk yankı buldu.
Kaynak: DİA
İslam ve İhsan