Hz. Salih (a.s.) kimdir? Hz. Salih (a.s.) hangi kavme peygamber olarak gonderildi? Hz. Salih ’in (a.s.) mucizesi nedir? Semud Kavmi nerede yaşadı? Semud Kavmi neden helak oldu? Semud Kavmi nasıl helak oldu? Semûd Kavmi ’nin Peygamberi Hz. Salih ’in (a.s.) hayatı.Semûd Kavmi ’nin Peygamberi Hz. Salih ’in -aleyhisselam- kısaca hayatı.
HZ. SALİH ’İN (A.S.) KISACA HAYATI - Hz. Salih (a.s.) Kısaca Kimdir? Hz. Adem ’in (a.s.) 19. kuşaktan torunudur. Kur ’an-ı Kerim ’de adı 8 defa gecer.
Hz. Salih (a.s.) dağları ve yuksek kayaları oyarak inşa ettikleri gorkemli evlerle unlu Semûd Kavmi ’ne peygamber olarak gonderildi.
Salih Peygamber kavmin icindeydi. TicÂretle meşgul olur, el emeği ile gecinirdi. Hz. Salih (a.s.) gercekten tÂzim ve hurmete lÂyık bir insandı. Kavmi, kendisini durustluğu, iyiliği ve kabiliyeti sebebiyle cok severdi. Gelecekte kendisinden cok şey bekliyorlardı. Hatta O ’nu kendilerine hukumdar yapmak niyetindeydiler. Fakat Allah Hz. Salih ’e (a.s.) peygamberlik verdi.
Kayaların icini oyarak ihtişamlı, sağlam evler yapan Semud Kavmi bodurlendi, puta tapmaya başladı. Salih Peygamber kavmini hidayete davet etti fakat kendisinden bir mucize istedi.
Allah, Semud Kavmi ’ne mucize olarak bir deve gonderdi. Deve kayanın icinden cıkıp Yaradan ’ı tesbih etti. Devenin sutu hic bitmedi ve sutu icenlere şifa oldu. Fakat Semudlular kendilerine denemek icin gonderilen Salih Peygamberin devesini oldurduler.
Salih Peygamber ’in hidayete davet gayretleri sonuc vermedi ve azgın kavim korkunc bir ses ve zelzele ile helak olup gitti.
Hz. Salih (a.s.) kendisine inanan 120 kadar kişi ile Mekke‘ye goc ettiği ve kabrinin Multezem ile Makam-ı İbrÂhim arasında olduğu nakledilir. Bir diğer rivayete gore ise Hz. Salih (a.s.) vefat edinceye kadar Filistin ’de Remle yakınlarında yaşadı.
Azgınlık ve taşkınlıkları sebebiyle zelzelelerle kokunden sarsılan Semûd Kavmi ’nin Peygamberi Hz. Salih ’in -aleyhisselam- ayrıntılı hayatı.
HZ. SALİH ’İN (A.S.) HAYATI - Hz. Salih (a.s.) Kimdir? Hazret-i Âdem -aleyhisselÂm- ’ın ondokuzuncu kuşaktan torunudur. SÂlih -aleyhisselÂm-, Semûd kavmine gonderilmiş bir peygamberdir.
Bir rivÂyete gore Nûh, Hûd, SÂlih ve Şuayb -aleyhimusselÂm- ’ın kabirleri, Mekke ’de zemzem ile MakÂm-ı İbrÂhîm arasındadır.
SEMUD KAVMİ Semûd kavmi, helÂk edilişleri dillere destÂn olan bir kavimdir. Kur ’Ân-ı Kerîm ’in ceşitli sûrelerinde, îmÂn etmedikleri ve sayısız azgınlıklarla haddi aştıkları icin helÂk edilen bu kavimden ibretle bahsedilmektedir.
SEMUD KAVMİ NEREDE YAŞADI? Bu kavim, Nûh -aleyhisselÂm- ’ın oğlu SÂm ’ın neslinden gelen Semûd ’un kavmidir. Hazret-i Hûd ’un vefÂtından sonra, Semûd ’un torunları Kuzey Arabistan bolgesine, ŞÃ‚m ile HicÂz arasında bulunan Hicr mevkîine yerleşmişlerdi. Daha sonra buradan ayrılıp Âd kavminin bolgesine yerleştiler. Semûd ’un nesli coğalıp bir kavim hÂline geldi. Kendilerine “Âd-ı SÂnî” (İkinci Âd) ismi verildi.
SEMUD KAVMİ NEDEN HELAK OLDU? Semûd kavmi de, vaktiyle Âd kavminin sÂhip olduğu nîmetlere sÂhip oldular. Ancak onlar da, Âd kavmi gibi gaflet ve dalÂlete duştuler. Âd kavminin helÂkini, azgınlıkları dolayısıyla gelen azÂb-ı ilÂhîden başka bir sebebe bağlayarak gaflet mahmurluğu icinde:
“Âd kavmi, sağlam binÂlar yapmadıkları icin helÂk oldular. Zîr onlar, evleri kumlar uzerine yapmışlardı. Biz ise sağlam kayalar uzerine yaptık. Gelen fırtınalar­dan herhangi bir zarar gormeyiz…” dediler. Kendilerine koşkler, saraylar inşÃ‚ ettiler. Taşları oydular, onlara yeni şekiller verdiler. Koşklerini ve saraylarını muhtelif şekillerle tezyîn ettiler. Tevhîd inancını unutup AllÂh ’a ortak koştular ve yapmış oldukları putlardan kendilerine tanrılar edindiler.
Kavmin reisi “Cenda” idi. Âd kavminin dûcÂr olduğu Âkıbetten ibret almayan Semûd kavmi, aralarında istişÃ‚re edip Cenda ’dan kendileri icin hicbir kavimde olmayan bir put yap­masını ric ettiler. Cenda memnun oldu. Dağa cıkıp buyuk bir kayayı yonttular. Bu kayaya goz, sığır goğsu ve at ayağı gibi şekiller verip onu altın, gumuş ve ceşitli mucevherlerle donattılar. Sonra da karşısına gecerek secde ettiler.
Bu putun ardından Semûdlular, kendilerine bir puthane yaptılar. Vedd, Cedd, Hed, Şems, Menaf, Menat, LÂt adında putlar edindiler ve bunlara tapmağa başladı­lar.
HZ. SALİH (A.S.) NASIL BİRİYDİ? Bu sırada SÂlih -aleyhisselÂm-, kavmin icindeydi. TicÂretle meşgul olur, el emeği ile gecinirdi. SÂlih -aleyhisselÂm- gercekten tÂzim ve hurmete lÂyık bir insandı. Kavmi, kendisini durustluğu, iyiliği ve kÂbiliyeti sebebiyle cok severdi. Gelecekte kendisinden cok şey bekliyorlardı. Hatt O ’nu kendilerine hukumdar yapmak niyetindeydiler. Fakat AllÂh TeÂl SÂlih -aleyhisselÂm- ’a peygamberlik verdi.
HZ. SALİH ’İN (A.S.) TEBLİĞİ SÂlih -aleyhisselÂm- kırk yaşına ulaştığında CebrÂîl -aleyhisselÂm-, kendisine peygamberliği getirdi. SÂlih -aleyhisselÂm- once cekindi. Ancak Hazret-i CebrÂîl:
“–Ey SÂlih! Haydi kavmini tevhîde dÂvet et!” buyurdu. Ardından:
“–Ey SÂlih! Sen, Nûh ve Hûd zamanında olmayan hÂlleri muşÃ‚hede edecek­sin!” dedi ve semÂya yukseldi. Bunun uzerine SÂlih -aleyhisselÂm-, once kavmin reîsi olan Cenda ’ya giderek ona tevhîdi teblîğ etti. Cenda, bu dÂvete gÂyet insaflı ve mÂkûl bir şekilde mukÂbele ederek:
“–Bunu, kavmime bildireyim.” dedi. Bundan sonra Cenda, kavmini topladı. Onlara SÂlih -aleyhisselÂm- ’ın pey­gamberliğini ve tevhîdi bildirdi. Kavmi:
“–Ey Cenda, gelip kendisi soylesin!” dediler. Bunun uzerine SÂlih -aleyhisselÂm- gelip teblîğde bulundu. AllÂh TeÂl Hazret-i SÂlih ’in kavmini irşÃ‚dını şoyle beyÂn buyurur:
“Semûd kavmine de kardeşleri SÂlih ’i (gonderdik). Dedi ki: «Ey kavmim! AllÂh ’a kulluk edin. Sizin O ’ndan başka ilÂhınız yoktur. O sizi yerden (topraktan) yarattı ve sizi orada yaşattı. Oyleyse O ’ndan mağfiret isteyin; sonra da O ’na tevbe edin! Cunku Rabbim (kullarına) cok yakındır, (duÂlarını) kabûl edendir.»” (Hûd, 61)
Şuar Sûresi ’nde de mevzuyla alÂkalı şu Âyetler bulunmaktadır:
“Semûd (kavmi) de peygamberleri yalancılıkla sucladı. Kardeşleri SÂlih, onlara şoyle demişti: «(AllÂh ’a karşı gelmekten) sakınmaz mısınız? Bilin ki, ben size gonderilmiş guvenilir bir elciyim. Artık AllÂh ’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin! Bu (tebliğime) karşı sizden hicbir ucret istemiyorum. Benim ecrimi verecek olan, an­cak Âlemlerin Rabbidir.” (eş-ŞuarÂ, 141-145)
Hazret-i SÂlih -aleyhisselÂm- boylece dÂvetini acıktan yapmaya başladıktan sonra kavminin kendisine karşı tavırları bir anda değişti. Kavmi, SÂlih -aleyhisselÂm- ’a karşı cephe almaya başladı.
Onceki peygamberlerde de olduğu gibi Hazret-i SÂlih ’in davetini ve tevhîd akîdesini pek az kimse kabul etti. Diğerleri ise inkÂrlarına devÂm ettiler:
“«Ey SÂlih! Sen bundan once icimizde umid beslenen birisiydin. (Şimdi) babalarımızın taptıklarına tapmaktan bizi engelliyor musun? Doğrusu, bizi kendisine (kulluğa) cağırdığın şeyden ciddî bir şuphe icindeyiz.» dediler.” (Hûd, 62)
“(SÂlih) dedi ki: «Ey kavmim! Eğer ben Rabbimden (verilen) apacık bir delil uzerinde isem ve O bana kendinden bir rahmet (peygamberlik) vermişse, buna ne dersiniz? Bu durum karşısında O ’na Âsî olursam, beni AllÂh ’tan (O ’nun azÂbından) kim korur? O zaman siz de bana ziyan vermekten fazla bir şey yapamazsınız!»” (Hûd, 63)
“SÂlih dedi ki: «Ey kavmim! İyilik dururken, nicin kotuluğe koşuyorsunuz? AllÂh ’tan mağfiret dileseniz olmaz mı? Belki size merhamet edilir.»” (en-Neml, 46)
SÂlih -aleyhisselÂm- ’ın bu hikmet ve hakîkat dolu nasîhatlere rağmen kavmi O ’nu, buyulenmiş bir yalancı olarak ithÂm etme bedbahtlığına duştu:
“Dediler ki: «Sen, olsa olsa iyice buyulenmiş birisin!»” (eş-ŞuarÂ, 153)
Sonra aralarında şoyle soylendiler:
“«Aramızdan bir beşere mi uyacağız? O takdirde biz apacık bir sapıklık ve cılgınlık etmiş oluruz!» dediler.” (el-Kamer, 24)
Sozlerine devamla:
“Vahiy, aramızda ona mı verildi? Hayır O, yalancı ve şımarığın biridir (dediler).” (el-Kamer, 25)
Semûd kavminin bu cehÂlet dolu ithÂmına, CenÂb-ı Hak buyuk bir tehdîdle şoyle cevÂb vermiştir:
“Yarın onlar, yalancı ve şımarığın kim olduğunu bileceklerdir.” (el-Kamer, 26)
“Pek yakında onlar, mutlaka pişman olacaklar!” (el-Mu ’minûn, 40)
SÂlih Peygamber, sabretti, umitsizliğe kapılmadı. Her şeye rağmen gerceğe yuzceviren kavmini putlardan uzaklaştırmaya calıştı. Onlara oğutlerde bulunmaya ve teblîğe devÂm ediyordu:
“(Ey kavmim!) Siz burada bahcelerin, pınarların icinde; ekinlerin salkımların, sarkmış hurmalıkların arasında guven icinde bırakılacağınızı mı (sanırsınız)? (Boyle sanıp) dağlardan ustaca evler yontuyorsunuz. Artık AllÂh ’tan korkun ve bana itaat edin! O haddi aşan (kÂfirlerin) emrine uymayın. Onlar ki yeryuzunde fesat cıkarırlar ve (gerek kendilerini gerekse cevrelerinde bulunanları) ıslÂha gayret gostermezler.” (eş-ŞuarÂ, 146-152)
Semûd kavmi, Hazret-i SÂlih ’e engel olamayacaklarını anlayınca, onunla uğraşmaktan vazgectiler. SÂlih -aleyhisselÂm- ’a inanan mu ’minleri yollarından dondurmeye calıştılar. AllÂh ’ın elcisini yapayalnız bırakmak istediler. Mu ’minlere:
“…SÂlih ’in, Rabbi tarafından gonderilmiş bir peygamber olduğunu gercekten biliyor musunuz?..” (el-A ’rÂf, 75) dediler. O, gercek îman mutluluğuna eren insanlar da:
“…Biz, onunla gonderilen her şeye îmÂn ederiz.” (el-A ’rÂf, 75) dediler. Hicbir şupheye yer vermeyen bu kayıtsız şartsız îman karşısında Semûd Kavmi ’nin inkÂrcıları şaşkınlığa duştuler:
“…Sizin inandığınızı biz inkÂr ederiz.” (el-A ’rÂf, 76) diyerek dalÂlet bataklığından cıkmamakta direndiler. Bu inkÂrcılar, Hazret-i SÂlih ’i bozgunculukla suclarken halkı da inkÂra zorladılar. Bir turlu îmÂn etmeyen Semûd kavmi, bir de SÂlih -aleyhisselÂm- ’a bunun icin akıllarınca bÂzı sebepler ileri surduler:
“–Sen bizim mallarımıza sÂhip olmak, onları gasp edip elimizden almak istiyorsun. Bize reîs olma arzusundasın!” dediler. Ardından ibtidÂî bir mantık yuruterek:
“–Bizim putlarımız var. Şimdi biz gorunenleri bırakıp, gorunmeyen AllÂh ’a mı tapalım?!” dediler. Sonra şoyle devÂm ettiler:
“–Gormediğin AllÂh, seni ne şekilde vazîfeli yapar?!”
“–Eğer doğru soyluyorsan, bize hic kimsenin yapamadığı bir iş yap!”
“Sen de ancak bizim gibi bir insansın. Eğer doğru soyleyenlerden isen, haydi bize bir mûcize getir!” (eş-ŞuarÂ, 154)
HZ. SALİH ’İN (A.S.) DEVE MUCİZESİ SÂlih -aleyhisselÂm-, kavminin cehÂlet ve gafletine cok uzulmuştu. Bir mud­det onları terk ederek aralarından ayrıldı. Donuşunde CenÂb-ı Hak, kavmine, Hazret-i SÂlih ’in peygamberlik heybetini gosterdi. Kavmi, O ’nun bu heybetinden urktu. SÂlih -aleyhisselÂm-, kavmin reîsi olan Cenda ’nın yanına gitti. Cenda:
“–Doğru soyluyorsan seni imtihÂn edeceğiz!” dedi. “el-KÂtibe” diye bilinen bir kaya vardı. Cenda bu kayayı kasdederek şoyle dedi:
“–Seninle oraya gideceğiz. Senin ilÂhın, o kayadan kırmızı tuylu, doğurmak uzere olan dişi bir deve cıkarsın! Yavrusunun rengi de annesinin renginde ol­sun!” Kavmi de istihz ederek:
“–Sutu, yazın serin, kışın sıcak olsun! Bu sutten icen her hasta şif bulsun, fakir bir kimse ise fakirlikten kurtulsun!” dediler. O devirde bu kavim icin en kıymetli şey, kızıl renkli deveydi. Bu sebeple SÂlih -aleyhisselÂm- ’ın kayadan kızıl tuylu bir deve cıkarmasını istemişlerdi.
Butun Semûd kavmi toplandı. SÂlih -aleyhisselÂm-, namaza durdu; CenÂb-ı Hakk ’a iltic etti. Kaya buyumeye başladı. Sancılı sesler cıkardı. Ve icinden kızıl renkli bir deve;
“AllÂh ’tan başka ilÂh yoktur, SÂlih -aleyhisselÂm- AllÂh ’ın peygamberidir!” diyerek cıktı. Cenda, SÂlih -aleyhisselÂm- ’ı alnından optu. Yuz kişiyle birlikte tevhîd akî­desine girdi. Kavmine de şoyle seslendi:
“–Ey kavmim! Bu korluk kÂfî! Ben kendisinden başka hicbir mÂbûd olma­yan, eşi ve benzeri bulunmayan AllÂh ’a ve O ’nun peygamberi Hazret-i SÂlih ’e îmÂn ettim!” PuthÂnenin reisi ise:
“–Sihir olan bir şeye ne cabuk meylediyorsunuz! Ben size daha buyuğunu gostereceğim!” dedi. Boylece, -Cenda ’nın kardeşi de dÂhil- yeni îmÂn edecek olanların kalblerindeki meyli değiş­tirdi. Cenda ’nın tÂcını, kardeşinin başına koyarak:
“–Bundan sonra reisimiz sensin!” dedi. Cenda ise, evine gitti ve oradaki butun putları kırdı. Kendisine Âit malları da, tevhîd akîdesini kabûl eden mu ’minlere taksîm etti. Sert ve keceleşmiş bir libas giydi. O da tevhîdi tebliğe başladı. SÂlih -aleyhisselÂm- ’ın baş yardımcılarından oldu. ÎmÂnsız putperestler, Cenda ’ya:
“–Yazık sana! Sen de SÂlih ’in sihrine kandın!” diyorlardı. Cenda ise, onların dediklerine aldırmıyor ve SÂlih -aleyhisselÂm- ’ın yanından ayrılmıyordu. AllÂh TeÂl Hazret-i SÂlih ’e buyurdu:
“Gercekten onları imtihan etmek icin dişi deveyi gonderen Biz ’iz. Sen onları gozetle ve sabret!” (el-Kamer, 27)
SÂlih -aleyhisselÂm-, ilÂhî vahiyle devesi icin bir olcu koydu:
“Ey kavmim! İşte size mûcize olarak AllÂh ’ın devesi! Onu bırakın. AllÂh ’ın arzında yesin (icsin). Ona herhangi bir kotulukte bulunmayın; sonra sizi yakın bir azÂb yaka­lar.” (Hûd, 64)
“SÂlih dedi ki: «İşte (istediğiniz mûcize) bu dişi devedir; su icme hakkı (bir gun) onundur; belli bir gun de sizindir. Ona kotulukle ilişmeyin, yoksa sizi muazzam bir gunun azÂbı yakalayıverir.»” (eş-ŞuarÂ, 155-156)
Deve, yavrusu ile beraber otlar ve AllÂh ’ı tesbîh ederdi. Diğer hayvanlar onun heybetinden korkup kacardı. Deve hÂl diliyle:
“–Kim sut isterse, gelsin alsın!” derdi. Semûdlular da gelir, kaplarını doldurup giderlerdi. Deve, su ictikce tesbîhe devÂm ederdi. Sutunu icen mu ’minler, şif bulur­lardı.
SEMUD KAVMİ ’NİN NANKORLUĞU Bu buyuk mûcize karşısında acziyetlerinden kahrolan kÂfirler, deveyi katletmeye niyetleniyor, fakat bu katlin ardından ilÂhî azÂbın gelmesinden korkuyorlardı. Bu korkuya rağmen Semûd kavminde iki kadın, surulerinin zarar gorduğu iddiÂsıyla devamlı sûrette bu devenin oldurulmesi icin îmÂn etmeyenleri tahrîk edi­yordu. Bu iki kadından biri Uneyze bint-i Ganem ’di. Yaşlı bir kadındı, fakat gu­zel kızları vardı. İkincisi Muheyy isimli hem zengin, hem de cemÂl sÂhibi bir ka­dındı.
Bu iki kadın da, kÂfirlerden bu deveyi oldurmelerini istiyordu. Cunku kendi­lerinin de hayvan suruleri vardı ve SÂlih -aleyhisselÂm- ’ın devesi su ictiği zaman, kendi suruleri su icemiyordu. Hayvanların su icmesi, sırayla olmaktaydı; bir gun deve ve yavrusu, bir gun diğer hayvanlar. MuheyyÂ, amcasının oğlu Mısta ’yı cağırdı:
“–Bu deveyi oldurursen, seninle evlenirim! Her şeyim senin olur!” dedi. Mısta, bu teklifi kabûl etti. Kendisine yardımcı biri lÂzımdı. Kıtar isimli bir putperesti buldu. Ona da Uneyze ’nin kızları teklîf edildi. O da icle­rinden birini secerek, bu cirkin işi kabûllendi.
Bu iki kişi, yanlarına birkac bedbaht daha bularak, dokuz kişi oldular. Devenin oldurulmesi icin îmansız putperestler arasında propaganda yapıp onları ikn ettiler. AllÂh TeÂl buyurur:
“O şehirde dokuz kişilik bir cete vardı ki, bunlar yeryuzunde bozgunculuk ya­pıyorlar, iyilik tarafına hic yanaşmıyorlardı.” (en-Neml, 48)
Bu dokuz kişi pusuya yattı. Mısta ok atıp deveyi yaraladı. Kıtar ve yanındakiler de devenin uzerine atıldılar:
“Derken o kişiler, deveyi ayaklarını kesip duşurerek oldurduler ve Rablerinin emrin­den dışarı cıktılar…” (el-A ’rÂf, 77)
Devenin yavrusu korkup dağa kactı. Bir rivÂyete gore, onu da kesip etlerini yediler. SÂlih -aleyhisselÂm-, bunu haber alınca cok uzuldu. Devenin yanına gitti. Ağladı. Kavminin hidÂyeti icin du ettiğinde ise kavmi O ’na şoyle mukÂbelede bulundu:
“…Ey SÂlih! Eğer sen gercekten peygamberlerden isen, bizi tehdîd ettiğin azÂbı getir, dediler.” (el-A ’rÂf, 77)
“SÂlih, o zaman onlardan yuz cevirdi ve şoyle dedi: «Ey kavmim! And olsun ki ben, size Rabbim ’in vahyettiklerini tebliğ ettim ve size oğut verdim; fakat siz oğut verenleri sevmiyorsunuz!” (el-A ’rÂf, 79)
“(Kavmi, SÂlih ’e) şoyle dedi: «Senin ve beraberindekilerin yuzunden uğur­suzluğa uğradık.» SÂlih de onlara: «Sizin başınıza gelen uğursuzluk AllÂh katındandır. Hayır, siz imtihana cekilen bir kavimsiniz.» dedi.” (en-Neml, 47)
Hazret-i SÂlih -aleyhisselÂm-, “Fakat siz oğut verenleri sevmiyorsunuz!” sozuyle kavmine serzenişte bulunmuştu. RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- de Bedir ’de oldurulup kuyulara gomulen Kureyşlilere uc gece sonra şoyle seslenmiştir:
“Ey ehl-i kalîb![1] Rabbinizin size va ’dettiği şeylerin gercek olduğunu gordunuz mu? Şuphesiz ben, Rabbimin bana va‘dettiği şeylerin gercek olduğunu gordum.” Yine onlara şoyle seslendi:
“Peygamberinize karşı tavrınız ne kotu idi. Bir kısım insanlar beni tasdîk ederken siz beni yalanladınız. Bir kısım insanlar beni bağırlarına basarken siz beni yurdumdan cıkardınız. Bir kısım insanlar bana yardım ederken siz benimle savaştınız. Peygamberinize karşı bu tavrınız ne kotu idi!” Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh-:
“YÂ RasûlallÂh, curumuş, cîfe olmuş kimselere mi sesleniyorsunuz?” deyince AllÂh Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“Nefsim kudret elinde bulunan AllÂh ’a yemin ederim ki, onlar soylediğim sozleri sizden daha iyi işitiyorlar, fakat cevap verecek durumda değiller.” cevÂbını vermiştir. (Muslim, CenÂiz, 26/932; Ahmed b. Hanbel, Musned, III, 104) Yine RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, Hicr denilen bolgeye uğradığında şoyle buyururdu:
“Mûcize istemeyiniz. SÂlih -aleyhisselÂm- ’ın kavmi, peygamberlerinden mûcize istediler. (İstedikleri mûcize gercekleşti, kayadan deve cıktı.) Deve şu yoldan suya gelir, şu yoldan donerdi. Onlar, Rabblerinin emrine karşı azgınlık ettiler ve o deveyi boğazladılar. Deve bir gun onların suyunu icerdi, onlar da bir gun devenin sutunu icerlerdi. Sonunda onu boğazladılar da onları bir sayha yakalayıverdi. AllÂh da bu sayha ile onları helÂk etti. Sadece Mescid-i HarÂm ’da bulunan bir kişi helÂk olmadı.” AshÂb-ı kirÂm:
“–O olmeyen kişi kimdi, ey AllÂh ’ın Rasûlu?” diye sorduklarında:
“–O Ebû RiğÂl idi, Harem ’den cıkınca kavminin başına gelen musîbet onun da başına geliverdi.” buyurdular. (Ahmed bin Hanbel, Musned, III, 296; VÂkıdî, MegÂzî, III, 1007-1008)
SEMUD KAVMİ NASIL HELAK OLDU? Hazret-i SÂlih -aleyhisselÂm- ’ın kavmini ıslÂh etmek ve onları icinde bulundukları hazin durumdan kurtarmak icin gosterdiği gayretler bir netice vermemiş, Âsî gurûh peygamberlerine karşı inat ve inkÂrlarında ısrÂr etmişlerdi. Bunun tabiî bir neticesi olarak da ilÂhî azÂba mustahak olmuşlardı. Son olarak kendilerine nihÂî azap gelinceye kadar uc gun daha beklemeleri bildirildi:
“SÂlih dedi ki: «Yurdunuzda uc gun daha yaşayın, (sonra helÂk olacaksı­nız)!» Bu soz, yalan cıkması mumkun olmayan bir tehdîddir.” (Hûd, 65)
RivÂyete gore bu uc gun, Carşamba, Perşembe ve Cuma idi. İlk gun, yuzleri sararacak; ikinci gun kızaracak; ucuncu gun kararacak; dorduncu gun ise helÂk olacaklardı. O gecenin sabÂhında acÂip hÂller oldu. Devenin bastığı yerlerden kan fışkırdı. Yapraklar kızardı. Kuyu suyu, kan kırmızı oldu. Bedbahtların yuzleri sapsarı ke­sildi. Deveyi olduren dokuz kişi:
“SÂlih bize sihir yapıyor! O ’nu ve Âilesini oldurelim!” dediler. Onların bu hîlesi Âyet-i kerîmede şoyle haber verilmektedir:
“AllÂh ’a yemin ederek birbirleriyle şoyle anlaştılar: «Gece O ’na ve Âilesine baskın yapalım (hepsini oldurelim); sonra da velîsine (ona arka cıkacak olan kimselere): Biz (SÂlih) Âilesinin yok edilişi sıra­sında orada değildik, inanın ki doğru soyluyoruz, diyelim.»” (en-Neml, 49)
SÂlih peygambere munkirlerin bu hîlesi haber verildi. O da Âilesini ve mu ’minleri yanına alarak bu şehri terketti. Boylece hicret hÂdisesi de gercekleşti.
Bu dokuz kişilik azgınlar cetesi, planlarını uygulamak icin geceleyin SÂlih -aleyhisselÂm- ’ın evini kuşattılar. Evin icinde kimseyi bulamayınca şaşırıp kaldılar. Bunun uze­rine CebrÂîl -aleyhisselÂm- da, AllÂh ’ın emri ile onları taşlayarak oldurdu. CenÂb-ı Hak buyurur:
“Onlar boyle bir tuzak kurdular. Biz de, kendileri farkında olmadan, onların plÂnlarını altust ettik!” (en-Neml, 50)
“AllÂh ’ın azabı onları yakalayıverdi. Bunun uzerine şiddetli bir sarsıntı tuttu. Yurtlarında yuz ustu duşup oylece kaldılar.” (el-A ’rÂf, 78)
Ne kadar inkÂrcı ve sapkın varsa hepsi de helÂk oldu. Şehir bir harÂbe hÂline dondu.
SÂlih -aleyhisselÂm- ve kendisine îmÂn edenler (tahmînen dort bin kişi) o bel­deyi terk ettiler. Âyet-i kerîmelerde buyrulur:
“Emrimiz gelince, SÂlih ’i ve O ’nunla beraber îmÂn edenleri, katımızdan bir rahmet olarak hem (o gunun azÂbından) hem de o gunun zilletinden kurtardık. Şuphesiz Rabbin kuvvetlidir, (her şeye) gÂlip gelendir.” (Hûd, 66)
“ÎmÂn edip AllÂh ’a karşı gelmekten sakınanları, (azÂb-ı ilÂhîden) kurtardık.” (en-Neml, 53)
Mu ’minler beldeyi terkettikten sonra ikinci gun, munkirlerin yuzleri kıpkır­mızı oldu. Ucuncu gun ise, simsiyah kesildi. AzÂb ne taraftan gelecek diye korku ve dehşet icinde etrÂfa bakıyorlardı. Hak TeÂlÂ, CebrÂîl -aleyhisselÂm- ’a, onların ovunerek yaptıkları ve pek guvendikleri muhkem binÂlarının altını ustune getirmesini emretti. ZÂlim kavmin yurtları bir anda yerle bir oldu. Âyet-i kerîmede buyrulur:
“İşte haksızlıkları yuzunden cokmuş evleri! Anlayan bir kavim icin elbette bunda bir ibret vardır.” (en-Neml, 52)
Semûd kavmine, oyle bir sayha geldi ki Fahreddîn RÂzî ’nin kaydettiğine gore, bu sayhanın şiddetinden hepsinin odleri patladı ve helÂk oldular. Onların bu durumları muhtelif Âyetlerde şoyle anlatılmaktadır:
“Nitekim, vukûu kacınılmaz olan korkunc bir ses onları yakalayıverdi. Kendilerini hemen sel supruntusune cevirdik. Artık o zÂlimler topluluğu helÂk olsun!” (el-Mu ’minûn, 41)
“Zulmedenleri, o korkunc ses yakaladı ve yurtlarında diz ustu cokekaldılar.” (Hûd, 67)
Semûd kavmi mallarına, zenginliklerine ve sağlam olarak inşÃ‚ ettikleri meskenlerine aldanarak kurtulacaklarını sanmışlardı. Fakat kahr-ı ilÂhî tecellî edince bunlardan hicbir fayda goremediler:
“Onları, sabaha cıkarlarken o korkunc ses yakaladı. (Ve) kazanmakta oldukları şeyler, onlardan hicbir zararı savamadı.” (el-Hicr, 83-84)
Semûd kavmi, kendilerinden once helÂk edilen kavimlerden gerekli ibreti alamadıkları icin kendilerinden sonrakilere ibret numûnesi oldular:
“Bunun uzerine azÂb onları yakaladı. Doğrusu bunda, buyuk bir ders vardır; ama cokları îmÂn etmezler. Şuphesiz Rabbin, işte O, mutlak gÂlib ve engin merhamet sÂhibidir.” (eş-ŞuarÂ, 158-159)
Tefsîrlerde bildirildiğine gore bir kısım kavimler sayha ile helÂk edilmişlerdir. SÂlih -aleyhisselÂm- ’ın kavmi Semûd, bunlardan biridir. Nitekim alttan gelen bir sayha ile kahr-ı ilÂhîye dûcÂr olmuşlardır. Diğeri Şuayb -aleyhisselÂm- ’ın kavmidir. Bunlar da, ustten gelen bir sayha ile mahvedilmişlerdir. Bir diğeri ise YÂsîn Sûresi ’nde bildirildiği uzere peygamberlerine îmÂn etmeyen AshÂb-ı Karye ’dir.
Kur ’Ân-ı Kerîm ’de kıyÂmetin kopuşunun da “Sayhaten vÂhideten: Tek bir sayha” ile vukû bulacağı bildirilmektedir. Dolayısıyla zikri gecen kavimlerin helÂki bir nevî kıyÂmetten bir sahneyi hatırlatmaktadır.
HZ. SALİH ’İN (A.S.) İNANANLARA TAVSİYESİ SÂlih -aleyhisselÂm- kavminin helÂkinden sonra kendisine inananlara şu tavsiyede bulundu:
“Ey kavmim! Şuphe yok ki burası, halkına AllÂh ’ın gazap etmiş olduğu bir yerdir. Buradan hemen goc ediniz ve AllÂh ’ın Haremi ’ne gidip emÂnına kavuşunuz.”
Bunun uzerine azÂb-ı ilÂhîden kurtulan mu ’minler ihrÂma girdiler, kızıl tuylu develeri yedeklerine alarak yola duştuler. Telbiye getire getire Mekke ’ye kavuştular.
Mu ’minler bir muddet sonra, o harÂbe hÂline donuşmuş olan şehre geldiler. Azgınlığın ve inkÂrcılığın kotu Âkıbetini seyrettiler. Mu ’min olduklarından dolayı AllÂh ’a şukrettiler. Hazret-i SÂlih -aleyhisselÂm-, mu ’minlerle birlikte tekrar hicret ettikleri şehre donduler. Hayatlarının sonuna kadar da orada kaldılar.
SEMUD KAVMİ ’NİN HELAK OLUŞ SEBEPLERİ Semud Kavmi ’nin helak olma sebepleri:
Kufurde direndiler ve peygamberleri ile alay ettiler. Kibirlendiler ve azgın nefslerine tÂbî oldular. Kendi goruşlerini, dînin goruşlerinden ustun gorduler. Boylece pey­gamberlerinin dÂvetine kulak asmadılar. Nasîhat dinlemediler. Deveyi katleden dokuz azgın kişiyle beraber oldular. Fesatcı kadınların sozlerine uydular. Kıtar ve Mısta ile birlikte Uneyze ve Muheyy ’nın emri altına girdiler. Fesatcı kadınlara olan bu duşkunlukleri, onları dalÂlete duşurdu. Hayır ehline buğz ediyorlardı. SÂlih AleyhisselÂm ’a: “Sen peygamber olmadan evvel başımıza boyle felÂketler gelmezdi!” dediler. Duny malına aldandılar. Ahidlerini bozdular. Cunku deve mûcizesini talep etmişler ve îmÂn edeceklerine soz vermişlerdi. EmÂnete hıyÂnet ettiler. AllÂh ’ın yuce bir emÂneti olan deveyi, ahidlerine rağmen oldurduler. MÂsiyet ehlinin yaptığı gunÂha rız gosterdiler. Deveyi dokuz kişi oldur­muş, diğerleri de buna mÂnî olmamışlardı. Deve, kimsenin mulkiyetinde değildi. Âdeta bir vakıf malıydı. Sutu, bir sebîl gibiydi. SÂhibi de CenÂb-ı Hak ’tı. Fakat onlar, deveyi oldurerek buyuk bir ih­nette bulunmuş oldular. Dokuz kişinin fesÂdı, haddini iyice aşmıştı. Başkalarının mallarını zorla elle­rinden alıyorlar, kul hakkına tecÂvuzde bulunuyorlardı. Şer odakları hÂline gelmiş­lerdi. Dipnot:
[1] Kalîb: Kuyu, cukur.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Nebiler Silsilesi 1, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
Hz. Salih Peygamberin Hayatı