Padişah 2. Mahmud'a hocalık yapan Mustafa RÂkım Efendi, Osmanlı'da hat sanatının onde gelenlerindendi.On sekizinci yuzyılın meşhur hattatı Mustafa RÂkım Efendi de, husn-i hat icÂzetini daha on iki yaşında bir cocuk iken almıştır. Mustafa RÂkım Efendi, boyle mustesn bir mevhibenin kadrini idrÂk etmiş ve ustun gayretler ile de kısa zamanda sanatını daha ilerilere goturmeye muvaffak olmuştur.

Neticede bu sahada oncekileri unutturacak bir seviye kaydetmiştir. Sayısız şÃ‚heserlerine ilÂveten p­di­şah tuğrÂlarındaki son ve mukemmel istif, onun eseridir.

Diğer taraftan hat sanatında ilÂhî mevhibenin yanında kulun gayret ve himmetinin de son derece muhim olduğu bir gercektir. Bu hususta RÂkım Efendi ile 2. Mahmud arasında gecen şu hÂdise, pek mÂnÂlıdır:

2. Mahmud, şehzÂde iken hattat RÂkım Efendi ’den ders almaya başlamıştı. PÂdişah olduktan sonra da derslere devam etti. Hocasına son derece hayran olduğundan, bir defasında habersiz olarak ziyÂretine gitti. O an RÂkım Efendi bir yazı uzerinde her şeyiyle teksîf olmuş bir vaziyette calışıyordu.

Sul­tÂn ’ın geldiğini dahî fark etmedi. Bu işin kunhune vÂkıf olan 2. Mahmud, hocasının calışmasını bolmeden sessizce onu seyre koyuldu. Hayretle muşÃ‚hede etti ki, hocanın onunde yazdığı yazının aynısından odanın her tarafında bircok nusha bulunmaktadır. Gayr-i ihtiyÂrî şaşırarak:

“–Hocam!” diye seslendi.

Bu seslenişle Sul­tÂn ’ı fark eden RÂkım Efendi, başını yazısından kaldırdı ve toparlanarak:

“–Buyurunuz Sul­t­nım!” dedi.

Sultan sordu:

“–Hocam! Bir yazı icin bu kadar cok mu calıştınız?”

Hattat RÂkım cevap verdi:

“–Evet Sul­t­nım!”

Sultan tekrar sordu:

“–O eşsiz yazıları hep boyle mi yazarsınız?”

Bu suÂl uzerine RÂkım, talebesi olan Sultan Mahmûd ’a Âdeta yeni bir ders sadedinde şu cevabı verdi:

“–Evet SultÂnım! Yazacağım bir yazı icin gorduğunuz gibi bircok kağıt harcarım. Aynı yazıdan sayısız istifler yaparım. Sonra iclerinden en guzelini secerek onun uzerinde calışır ve boylece en mukemmeli elde etmeye gayret ederim...”

Kaynak: Osman Nuri Topbaş / Osmanlı, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan