Hz. Yakub (a.s.) kimdir? Yakub Peygamber ’in babası kimdir? Hz. Yakub (a.s.) nerede doğdu? Hz. Yakub ’un (a.s.) eşleri ve cocukları kimlerdir? Hz. Yakub (a.s.) ne zaman peygamber oldu? Hz. Yakub (a.s.) hangi kavme gonderildi? Hz. Yakub ’un (a.s.) imtihanı nasıl oldu? Muhabbet ve hasretle kavrularak sabırda abideleşen Hz. Yakub ’un (a.s.) hayatı ve kıssası.Peygamber oğlu ve peygamber babası Hz. Yakub ’un (a.s.) kısaca hayatı.
HZ. YAKUB ’UN (A.S.) KISACA HAYATI - Yakub Peygamber Kimdir? Yakub Aleyhisselam ’ın adı Kur ’an-ı Kerim ’de 16 defa gecer. Kur ’an ’da kendisinden hem Yakub hem de İsrail diye bahsedilmektedir.
Medyen ’de veya Şam ’da doğduğu ve zayıf yapılı, ağır başlı, uzun boylu, guzel yuzlu bir kişi olarak rivÂyet edilir.
Hazret-i İshak ’ın oğlu olan Yakub Aleyhisselam Filistin civarında Kenan diyarında yaşayan İsrailoğulları ’na gonderilen bir peygamberdir. Yusuf Peygamber ’in de babasıdır. İsrailoğulları onun soyundan gelmektedir.
Kur ’an-ı Kerîm ’de Yakub Peygamber ’in guclu bir iradeye, keskin bir zekÂya sahip, salih, hayırlı, durust ve temiz zurriyetli bir insan olduğundan bahsedilir.
Yakub Aleyhisselam ’ın neslinden bircok peygamber gelmiştir. Hazret-i Musa, Hazret-i Harun, Hazret-i Davud, Hazret-i Suleyman, Hazret-i Zekeriya, Hazret-i Yahya ve Hazret-i İsa Aleyhimusselam neseben Hazret-i Yakub ’a bağlıdırlar.
Hazret-i Yakub ’un 12 cocuğu olmuş, en sevdiği oğlu olan Hazret-i Yusuf kardeşleri tarafından kıskanılmış ve kuyuya atılmıştır.
Yakub Aleyhisselam evlat acısı ile evlat ihaneti ile imtihan edilmiştir. Oğlu Yusuf Aleyhisselam ’ın acısı dolayısıyla gozleri kapanmış, kırk sene sonra ona kavuşmasıyla yeniden acılmıştır.
Yusuf Peygamber ’i kuyudan cıkaran kişiler onu kole olarak satmış ve ardından da zindana duşmek gibi musîbetlere uğramıştır. Fakat sonunda babası Hazret-i Yakub ile birleşmişlerdir.
Yakub Aleyhisselam oğlu Yusuf Aleyhisselam ile buluştuktan sonra ailesi ile Kenan diyarından Mısır ’a hicret etmiştir.
RivÂyete gore, Hazret-i Yakub Mısır ’da oğlu Yusuf Aleyhisselam ’ın yanında 24 sene kaldıktan sonra vefat etmiş ve vasiyeti uzerine naaşı, Şam ’da defnedilmiş bulunan babası İshak Aleyhisselam ’ın yanına gomulmuştur. Başka bir rivÂyete gore 147 yaşında vefat eden Yakub Peygamber vasiyeti gereği Filistin el-Halil ’de Makpela, İbrahim Aleyhisselam ve karısı SÂre, İshak Aleyhisselam ve karısı Rebeka ile kendi karısı Lea ’nın bulunduğu yere defnedilmiştir.
Evladı Hz. Yusuf (a.s.) ile imtihan edilen ve 40 yıl gozyaşı doken Hz. Yakub ’un (a.s.) ayrıntılı hayatı.
HZ. YAKUB ’UN (A.S.) HAYATI - Yakub Aleyhisselam Kimdir? İshÂk -aleyhisselÂm- ’ın oğlu olan Yakub -aleyhisselÂm-, Kenan diyÂrında yaşayan insanlara gonderilen bir peygamberdir. O ’nun Medyen ’de veya Şam ’da doğduğu rivÂyet edilir. Hazret-i Yakub, Iys adlı kardeşiyle ikiz olarak doğmuş ve Iys ’tan sonra dunyÂya geldiği icin de kendisine “tÂkib eden” mÂnÂsında Yakub denilmiştir.
YAKUB NE DEMEK? Yakub, diğer bir mÂnÂda “saffetullÂh” (AllÂh ’ın sÂf ve temiz kıldığı kulu) demektir. Yakub -aleyhisselÂm- ’ın lÂkabı “İsrÂîl”dir. Bu da, AllÂh ’ın kulu mÂnÂsına gelmektedir.
Yakub -aleyhisselÂm- ’ın neslinden bircok peygamber gelmiştir. Hazret-i MûsÂ, Hazret-i HÂrûn, Hazret-i DÂvûd, Hazret-i Suleyman, Hazret-i ZekeriyyÂ, Hazret-i Yahy ve Hazret-i Îs -aleyhimusselÂm-, neseben Hazret-i Yakub ’a bağlıdırlar. Cunku babası Hazret-i İshÂk, “zurriyetinden enbiy ve melikler gelmesi” icin du etmiştir.
Her nebîye kendine mahsus bir du verilmiştir ki muhakkak kabûl olunur. Her peygamber onu dunyÂda iken yapmış, Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ise, onu kıyÂmet gunune bırakmıştır. Onunla, şefÂat-i uzmÂsı gercekleşecektir.[1]
HZ. YAKUB ’UN (A.S.) EŞLERİ Annesi, oğlu Yakub ’u dayısının yanına gonderdi. Dayısının iki kızı vardı. Buyuğunun ismi LÂyÂ, kucuğunun ismi Rahîl idi. Ya ’kûb -aleyhisselÂm- dayısına yedi sene hizmet etti ve onun buyuk kızı LÂy ile evlendi. Ardından yedi sene daha dayısının hizmetinde bulunarak kucuk kızı Rahîl ’i de nikÂhladı. Yakub -aleyhisselÂm- ’ın tÂbî bulunduğu şerîatte iki kız kardeşi bir nikÂh altında bulundurmak cÂizdi.
Dayısı, kızlarını Yakub ’a verirken, onlara hizmetci olmak uzere her birine birer cÂriye verdi. Birinin adı Zulfe, diğerinin Belhe idi. Ayrıca iki cÂriye de Yakub ’a hibe etti.
HZ. YAKUB ’UN (A.S.) KAC COCUĞU OLDU? Hazret-i Yakub ’un LÂy ’dan altı, cÂriyelerden dort, Rahîl ’den de iki oğlu oldu. Rahîl ’den uzun bir muddet cocuğu olmamıştı. Rahîl, AllÂh TeÂl ’ya iltic etti ve ona Yûsuf bahşedildi. Ardından BunyÂmîn doğdu. Bu doğumun kırkında Rahîl vefÂt etti.
Yakub -aleyhisselÂm- Hazret-i Yûsuf ’un doğduğu sene peygamberlikle vazîfelendirildi. İnsanları tevhîd akîdesine dÂvet etmeye başladı. Kendisine Kenan diyÂrı ahÂlisinden cok kimse îmÂn etmiştir.
AllÂh TeÂl Âyet-i kerîmelerde şoyle buyurur:
“...O ’na (İbrÂhîm ’e) İshÂk ve Yakub ’u bahşettik ve her birini peygamber yaptık. Onlara rahmetimizden ihsanlarda bulunduk. Onlar icin dillerde (ve dinlerde) yuksek ve guzel bir nam bıraktık.” (Meryem, 49-50)
“(Ey Rasûlum! Dinde, ibÂdette ve AllÂh ’ın emirleri husûsunda) kuvvet ve basîret sÂhibi olan kullarımız İbrÂhîm, İshÂk ve Yakub ’u da yÂd et! Biz onları ozellikle Âhiret yurdunu duşunen ihlÂslı kimseler kıldık. Doğrusu onlar bizim katımızda seckin, sÂlih kimselerdendir.” (SÂd, 45-47)
RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- de bu peygamberlerin fazîleti hakkında şoyle buyurmuştur:
“Kerîm oğlu Kerîm oğlu Kerîm oğlu Kerîm; İbrÂhîm oğlu İshÂk oğlu Yakub oğlu Yûsuf ’tur.” (BuhÂrî, Enbiy 19, Tefsir 12/1)
Yûsuf -aleyhisselÂm-, daha kucuk yaşlarından itibÂren babasının buyuk bir sevgisine mazhar olmuştu. Her hÂliyle kardeşlerinden farklıydı. Nitekim babası Yakub -aleyhisselÂm-, oğlu Yûsuf ’ta kendisindeki husûsiyetleri gormuştu. Bu sebeple O ’na olan meyli, diğer evlÂdlarından fazla idi. O ’nu cok sever, butun oğullarından azîz tutar ve yanından ayırmazdı.
KARDEŞLERİNİN HASEDİ Yakub -aleyhisselÂm-, oğlu Yûsuf ’un alnındaki nubuvvet nûrunu gormuş, bunun icin O ’na daha fazla ihtimam gostermişti. İşte babalarının bu meyil ve muhabbeti, Yûsuf ’un diğer kardeşlerinin hasedlerine sebep oldu. Gun geldi bu hased bardağı iyice taştı ve kardeşleri Yûsuf icin kotu plÂnlar yaptılar.
Yakub -aleyhisselÂm- ’ın Yûsuf ’a olan aşırı muhabbeti gayretullÂha dokundu. Bu sebeple AllÂh TeÂlÂ, ona bir iptil vermeyi murÂd etti ve Yûsuf ’u babasından ayırdı. Zîr evlÂd, bazı hÂllerde baba icin buyuk bir imtihandır. Mesel Nûh -aleyhisselÂm-, kÂfirlerin helÂki icin beddu ettiği hÂlde, muşrik olan oğlunun da suya gark olduğunu gorunce sabredemeyip:
“…Ey Rabbim! şuphesiz oğlum da Âilemdendir…” (Hûd, 45) demişti.
Nûh -aleyhisselÂm- ’ın bu niyÂzına CenÂb-ı Hak şu şekilde karşılık verdi:
“Ey Nûh! O kesinlikle senin ehlinden değildir. Cunku o, sÂlih olmayan (kotu, cirkin) bir amelin sÂhibidir…” (Hûd, 46)
SİNSİ PLAN Kardeşleri, Yûsuf hakkında belli bir kanaat birliğine varınca:
“İclerinden biri: «Yûsuf ’u oldurmeyin! Eğer mutlak (birşey) yapacaksanız, onu bir kuyunun dibine atın da (bari) gecen kervanlardan biri onu alsın (gotursun)!» dedi.” (Yûsuf, 10)
Bu teklifi yapan Yehûda idi ve bunu kardeşlerine kabûl ettirmişti. Şu kardeşlerin hÂli ne kadar ibretlidir ki; en merhametli olanı dahî hasedi sebebiyle Yûsuf ’un kuyuya atılmasını tavsiye etti.
NihÂyet Yûsuf ’un birÂderleri, yapmış oldukları sinsi plÂnla babalarına geldiler.
“Dediler ki: «Ey babamız! Sana ne oluyor da Yûsuf hakkında bize guvenmiyorsun! Oysa biz O ’nun koruyucularıyız (O ’nun iyiliğini istemekteyiz).»
«Yarın O ’nu bizimle beraber (kıra) gonder de bol bol yesin (icsin); oynasın! Biz O ’nu mutlak muhÂfaza ederiz.»” (Yûsuf, 11-12)
BELA AĞIZDAN CIKAN SOZE BAĞLIDIR “Babaları: «Onu goturmeniz beni hakîkaten uzer ve siz farkında olmadan, onu bir kurdun yemesinden korkarım.» dedi.” (Yûsuf, 13)
Yûsuf ’un birÂderleri, babalarına ve kardeşlerine hurmette kusûr eden kimselerdi. Dolayısıyla, kurdukları hîleyi gercekleştirebilmek icin babalarının îkaz ve ihtÂrını geciştiriverdiler:
“Onlar! «VallÂhi biz boylesine guclu bir grup iken onu kurt kapar da yerse, o zaman biz husrÂna uğrayanlardan oluruz (yazıklar olsun bize!)» dediler.” (Yûsuf, 14)
KARDEŞLERİNİN İHANETİ “Derken kardeşleri onu alıp goturunce ve kuyunun dibine bırakma konusunda goruş birliğine vardıklarında, Biz de Yûsuf ’a şoyle vahyettik: «Zamanı gelecek, onların hic hatırlarına gelmediği bir sırada, yaptıkları bu işi kendilerine hatırlatacaksın.»” (Yûsuf, 15)
Âyette gecen «Biz de Yûsuf ’a şoyle vahyettik» ifÂdesinden hareketle mufessirlerin bir coğu, Hazret-i Yûsuf -aleyhisselÂm- ’a, daha o zaman peygamberlik verildiğini beyÂn ederler.[2]
Ya ’kûb -aleyhisselÂm-, oğullarının kardeşleri Yûsuf ’u sahrÂya goturmek uzere ısrar etmeleri ve Yûsuf ’un da buna istekli olması uzerine kazÂya rız gostererek izin verdi. Kardeşleri, babalarının musterih olması icin gozden kayboluncaya kadar Yûsuf ’u omuzlarında goturduler. Babalarının gozunden kaybolduklarında ise, verdikleri sozu terk ettiler. Yûsuf ’u yere attılar ve dediler ki:
“–Ey yalancı ruy sÂhibi! Hani nerede sana secde ettiğini gorduğun yıldızlar? Haydi gelip de seni bizim elimizden kurtarsınlar!”
Ardından da Yûsuf -aleyhisselÂm- ’ı dovmeye ve eziyet etmeye başladılar. Yûsuf hangi kardeşine iltic etse, daha fazla eziyet goruyor, azarlanıyor ve dovuluyordu. Bu durum karşısında cÂresiz ağlamaya başladı ve:
“–Ey babacığım! Sana verdikleri sozu ve senin onlara verdiğin nasihati ne cabuk unuttular! Yaptıklarını bir gorsen; oğluna edilen eziyetler bir kole evlÂdına dahî rev gorulmez!” dedi.
RivÂyete gore Robil, Yûsuf ’u kaldırıp yere carptı. Sonra da goğsune hızlıca oturarak O ’nu oldurmeye teşebbus etti. Kardeşi Levi de boynunu kırmak istedi. Yûsuf, kardeşlerinin en merhametlisi olan Yehûda ’ya yalvardı:
“–Ey Yehûda! AllÂh ’tan kork da beni oldurmek isteyenlere mÂnî ol!” dedi. Yehûda merhamete gelip:
“–O ’nu oldurmeyiniz! Bu hususta bana soz vermemiş miydiniz?” dedi. Onlar da:
“–Evet!” dediler. Bunun uzerine Yehûda:
“–Oldurmekten daha hayırlısını size soyleyeyim mi? Onu kuyuya atın!” dedi.
HZ. YUSUF ’UN (A.S.) KUYUYA ATILMASI Diğerleri de Yehûda ’nın teklifine «Pek iyi!» deyince, el birliği edip O ’nu kuyuya atmak uzere sozleştiler. Bu kuyu, Urdun civÂrında olup, Âd kavminin zÂlim hukumdarlarından ŞeddÂd, onu Urdun ’un îmÂrı sırasında kazdırmıştı. Kuyunun ağzı dar, dibi genişti.
NihÂyet kuyunun başına geldiler. Yûsuf, kardeşlerinin elbiselerine yapışıp ağlıyor, fakat itilip kakılıyordu. Yûsuf ’u kuyunun yarısına kadar sarkıttılar. Bir de hicbir yere tutunamasın diye ellerini bağladılar, gomleğini soydular. Babalarını ikn etmek icin de bir koyun kesip kanını gomleğe bulaştırmaya karar verdiler.
Nitekim Yûsuf ’un kardeşleri yalandan doktukleri gozyaşlarına ilÂveten:
“Yûsuf ’un gomleğine sahte kan bulaştırarak getirmişlerdi. Babaları Yakub: «Hayır! Nefisleriniz sizi aldatıp bu işe sevk etmiş. Artık bana duşen, (umitvÂr olarak) guzelce sabretmektir. Sizin bu anlattıklarınız karşısında, AllÂh ’tan başka yardım edebilecek hic kimse olamaz!» dedi.” (Yûsuf, 18)
RivÂyete gore, Yûsuf ’un kana bulanmış olan gomleği Yakub -aleyhisselÂm- ’a getirilince, onu yuzune surup ağlamaya başladı ve:
“–Bugune kadar boyle yumuşak huylu bir kurt gormedim! Oğlumu yemiş de sırtındaki gomleği yırtmamış!” dedi. Boylece gozyaşı doken Yakub -aleyhisselÂm- ’a artık sabretmekten başka birşey kalmamıştı. Nitekim hic kimseye hÂlinden şikÂyet etmeden sabretti ve:
“«Ben, sıkıntımı, keder ve huznumu sÂdece AllÂh ’a arz ediyorum.» dedi…” (Yûsuf, 86)
YAKUB PEYGAMBER ’İN OĞULLARINI MISIR ’A GONDERMESİ Kıtlık sebebiyle Yakub -aleyhisselÂm- da Yûsuf ’un oz kardeşi olan Bunyamin ’i yanında alıkoyarak, diğer oğullarını erzak almak icin Mısır ’a gonderdi. Âyet-i kerîmelerde bu hÂdise de şoyle anlatılır:
“Yûsuf ’un kardeşleri gelip O ’nun huzûruna girdiler. (Yûsuf) onları hemen tanıdı. Kardeşleri ise onu tanıyamadılar. (Yûsuf) onların yuklerini hazırlayınca dedi ki: «–Sizin baba bir erkek kardeşinizi de getirin! Gormuyor musunuz, size tam olcek veriyorum. Ben misÂfirperverlerin en hayırlısıyım. Eğer onu bana getirmezseniz, artık benden bir olcek dahî alamazsınız ve bir daha bana yaklaşmayın!” (Yûsuf, 58-60)
Yûsuf -aleyhisselÂm- ’ın gelmeyen kardeşini de istemesi şu sebepledir: Kıtlık sebebiyle erzak, ihtiyac kadar veriliyordu. Yardım alacak şahsın bizzat bulunması gerekiyordu. Hazret-i Yûsuf ’un kardeşleri, gelemeyen baba ve kardeşleri icin de birer hisse isteyince, Yûsuf -aleyhisselÂm-, ihtiyar babayı mÂzur sayarak, bir defaya mahsus erzak verdi. Fakat bir dahaki sefere obur kardeşin de gelmesini şart koştu. Bu vesîleyle kardeşini gormeyi ve ondan haber almayı da istiyordu. Kardeşleri:
“«–Onu babasından istemeye calışacağız, herhÂlde (bunu) yaparız.» dediler. (Yûsuf) emrindeki genclere:
«–SermÂyelerini yuklerinin icine koyun! Olur ki Âilelerine donduklerinde bunun farkına varırlar da belki yine (buraya) donerler.» dedi. Bu şekilde babalarına dondukleri zaman dediler ki:
«–Ey babamız! Erzak bize yasaklandı. Kardeşimiz (Bunyamin) ’i bizimle berÂber gonder de (onun sÂyesinde) zahîre alalım. Biz O ’nu mutlak koruyacağız!» Yakub dedi ki:
«–Daha once kardeşi Yûsuf hakkında size ne kadar guvendiysem, bunun hakkında da size ancak o kadar guvenirim! (Ben onu sÂdece AllÂh ’a emÂnet ediyorum.) AllÂh en hayırlı koruyucudur. O, merhametlilerin en merhametlisidir.” (Yûsuf, 61-64)
Yakub -aleyhisselÂm-:
“AllÂh en hayırlı koruyucudur. O, merhametlilerin en merhametlisidir.” deyince, AllÂh TeÂl şoyle buyurdu:
“İzzet ve celÂlim hakkı icin, mÂdem ki Sen, Bana bu şekilde tevekkul ediyorsun, Ben de Sen ’i iki evlÂdına birden kavuşturacağım!”
Yakub -aleyhisselÂm- ’ın oğulları, Bunyamin ’i de yanlarına alıp Mısır ’a giderek erzak alabilmek icin babalarına turlu diller dokuyor ve O ’nu rÂzı etmeye calışıyorlardı:
“EşyÂlarını actıklarında odemiş oldukları bedelin kendilerine iÂde edildiğini gorduler. Dediler ki:
«–Ey babamız! Daha ne istiyoruz. İşte sermÂyemiz de iÂde edilmiş. (Onunla yine) Âilemize yiyecek getiririz, kardeşimizi koruruz ve bir deve yuku de fazla (zahîre) alırız. Cunku bu (aldığımız) az bir miktardır.»” (Yûsuf, 65)
NihÂyet Hazret-i Yakub, Bunyamin ’i gondermeye rÂzı oldu.
“Dedi ki:
«–Etrafınız kuşatılıp cÂresiz kalmadıkca onu bana mutlak getireceğinize dÂir AllÂh adına sağlam bir soz vermediğiniz surece onu sizinle gondermem!»
Ona (istediği şekilde) teminat verdiklerinde dedi ki:
«–Soylediklerimize AllÂh şÃ‚hittir.»
HZ. YAKUB ’UN (A.S.) OĞULLARINA NASİHATİ Sonra da şoyle dedi:
«–Oğullarım! (Şehre) hepiniz bir kapıdan girmeyin; ayrı ayrı kapılardan girin! Ama AllÂh ’tan (gelecek) hicbir şeyi (kazÂyı) uzerinizden gideremem. Hukum AllÂh ’tan başkasının değildir. Ben ancak O ’na guvenip dayandım. Tevekkul edenler de yalnız O ’na guvenip dayanmalıdırlar.»” (Yûsuf, 66-67)
Yakub -aleyhisselÂm- ’ın, oğullarına Mısır ’a değişik kapılardan girmelerini emretmesi, onların gosterişli ve guzel giyimli olmaları, ayrıca daha onceki gelişlerinde Melik ’ten kimsenin gormediği izzet ve ikrÂmı gormeleri sebebiyle idi. Bu sebeple evlÂdlarının kotu niyetli kimselerin kuracakları bir tuzaktan zarar gormelerini istemiyordu. Ayrıca herkesin hayret dolu nazarları onların uzerine dikilmişti. Beraber şehre girmeleri hÂlinde başlarına bir kotuluk gelebilirdi.
Yakub -aleyhisselÂm- ’ın bu nasîhatlerini dinleyen oğulları erzak almak uzere tekrar yola cıktılar. Âyet-i kerîmede buyrulur:
“Babalarının kendilerine emrettiği şekilde ayrı ayrı kapılardan girdiklerinde (bu tedbir) AllÂh ’ın kendileri hakkındaki takdîri karşısında hicbir fayda sağlamadı. SÂdece Ya ’kûb ’un icinden gecirdiği bir isteğin yerine getirilmesi oldu. O, şuphesiz bir ilim sÂhibi idi. Cunku kendisine Biz oğretmiştik. (Bunun icindir ki “AllÂh ’tan gelecek takdîri onleyemem” demişti.) Fakat insanların coğu bu hakîkati bilmezler.” (Yûsuf, 68)
BEN SENİN KARDEŞİN YUSUF ’UM “BirÂderleri Yûsuf ’un yanına girince, Yûsuf oz kardeşi (Bunyamin ’i) kendi yanına aldı ve: «–Bilesin ki ben senin kardeşinim, onların gecmişte bize yapmış oldukları şeylere aldırma!» dedi.” (Yûsuf, 69)
RivÂyet edildiğine gore, Hazret-i Yûsuf, kardeşlerine yemek verdi. Onları sofraya ikişer ikişer oturttu. Bunyamin yalnız kalınca ağladı ve dedi ki:
“–Kardeşim Yûsuf sağ olsaydı, o da benimle beraber otururdu.”
Yûsuf -aleyhisselÂm- da onu kendi sofrasına aldı. Yemekten sonra kardeşlerini yine ikişer ikişer evlere misÂfir olarak dağıttı. Bunyamin yine yalnız kalmıştı. Bunun uzerine Hazret-i Yûsuf dedi ki:
“–Bunun ikincisi yok! Oyleyse bu da benimle kalsın!”
Boylece Bunyamin onun yanında geceledi. Hazret-i Yûsuf ona dedi ki:
“–Olen kardeşin yerine beni kardeş olarak kabûl eder misin?”
Bunyamin cevÂben:
“–Senin gibi bir kardeşi kim bulabilir? Fakat Sen, babam Ya ’kûb ile annem Rahîl ’in evlÂdından değilsin.” deyince, Hazret-i Yûsuf ağladı ve kalkıp Bunyamin ’in boynuna sarıldı. Sonra gerceği soyledi:
“–Ben senin kardeşin Yûsuf ’um! Onların bize yapmış oldukları şeylere aldırma!”
Yûsuf -aleyhisselÂm- ’ın Bunyamin ’e: “Onların gecmişte bize yapmış oldukları şeylere aldırma!” demesinde, AllÂh ’ın, hased edenlerin hîlelerini muvaffÂkıyete eriştirmeyeceğine işÃ‚ret vardır. Nitekim kardeşleri, Yûsuf ’a neler yaptılar, ne hasedler ettiler ve nice ezÂlar cektirdiler, fakat emellerine nÂil olamadılar. AllÂh TeÂl once iki kardeşi, sonra da babasıyla evlÂdını birbirine kavuşturdu.
Yûsuf -aleyhisselÂm- kardeşi Bunyamin ’i yanında alıkoyabilmek icin AllÂh ’ın emriyle firÂset numûnesi olan guzel bir plÂn hazırladı. Nakledildiğine gore plÂnını kardeşine de anlatıp onun da tasdiğini aldı.
MUKAFAT KAPISINI ACAN CİLE “(Babaları Yakub):
«–Hayır, hayır! Korkarım yine nefisleriniz size bir işi cÂzip gosterip (ayağınızı kaydırmıştır). Ne yapayım? Bu hÂle (karşı sukûnet ve umit icinde) guzelce sabretmekten başka yapacak şey yok. Umid ederim ki AllÂh butun kaybettiklerimi bana lutfedecektir. Cunku O alîmdir, hakîmdir.” (Yûsuf, 83)
Yûsuf ’un kardeşleri daha once babalarına yalan soyledikleri icin, bu sefer de soyledikleri doğru soze babaları inanmak istemedi. Onlara:
“–Hayır, sizi nefisleriniz aldatıp boyle buyuk bir işe suruklemiş, yoksa bizim şerîatimizde hırsızın esîr olarak yakalanacağını azîz ne bilirdi?” dedi.
“Onlardan yuz cevirdi de: «Ah Yûsuf ’um ah!» diye sızlandı ve uzuntuden gozlerine ak duştu. Kederini icine gomdu.” (Yûsuf, 84)
HZ. YAKUB (A.S.) NASIL GORMEZ OLDU? Yûsuf ’u kaybettiği gunden beri Yakub -aleyhisselÂm- ’ın, gozune uyku girmedi. O zaman yeryuzunde AllÂh indinde Yakub ’tan şereflisi yoktu. NihÂyet ağlaya ağlaya Yakub ’un gozlerine ak indi. Bunun bir hikmetinin de diğer oğullarını gorup huzun ve kederinin daha fazla ziyÂdeleşmemesi icin olduğu soylenir.
HZ. YAKUB (A.S.) KIRK SENE AĞLADI Yakub -aleyhisselÂm- kırk sene ağlamıştır.
“(Oğulları, Hazret-i Yakub ’a) şoyle dediler:
«–Omrun gecti gitti, hÂl Yûsuf ’u dilinden duşurmuyorsun. VallÂhi “Yûsuf!” diye diye kederden eriyeceksin veya busbutun olup gideceksin.»
(Hazret-i Yakub): «–Ben, sıkıntımı, keder ve huznumu sÂdece AllÂh ’a arz ediyorum. Hem sizin bilemediğiniz bircok şeyi AllÂh tarafından (vahiy yolu ile) biliyorum.» dedi.” (Yûsuf, 85-86)
Daha sonra Yakub -aleyhisselÂm- oğullarına şoyle dedi:
“–Ey oğullarım! Gidin de Yûsuf ve kardeşini iyice araştırın! AllÂh ’ın rahmetinden umid kesmeyin! Cunku kÂfirler topluluğundan başkası AllÂh ’ın rahmetinden umid kesmez!” (Yûsuf, 87)
HZ. YAKUB ’UN (A.S.) MISIR AZİZİ ’NE (OĞLU YUSUF ’A) MEKTUBU İşte bu minvÂl uzere Yakub -aleyhisselÂm- da umîdini yitirmeyerek Mısır Azîzi ’ne, yÂni Yûsuf ’a oğullarıyla bir mektup gonderdi. Yakub -aleyhisselÂm- o zamanlar oğlu Yûsuf ’un Mısır Azîzi olduğunu bilmiyordu. Mektupta şoyle diyordu:
“BismillÂhirrahmÂnirrahîm!
HalîlullÂh İbrÂhîm oğlu İshÂk ’ın oğlu İsrÂîl Yakub ’tan Mısır Azîzi ’ne:
Biz, başına bircok belÂlar gelmiş bir sulÂleyiz. Ceddim İbrÂhîm, Nemrûd ’un ateşiyle mubtel kılındı; sabretti. AllÂh da onu selÂmete ulaştırdı. Babam da başka iptilÂlarla imtihÂn edildi; sabretti. AllÂh ona da mukÂfÂt verdi. Bana gelince, ben de oğlum Yûsuf ’u kaybettim. O ’nun ayrılığından ağlaya ağlaya gozlerim gormez oldu, belim bukuldu. Yanında rehin tuttuğun oğlumla kendimi tesellî ediyordum. Onun hırsızlık ettiğini soylemişsin. Bizim neslimizden olan hırsızlık yapmaz. Biz hırsız doğurmayız. Onu bana iÂde edersen edersin, eğer etmezsen, sana oyle bir beddu ederim ki yedi batın evlÂdına tesir eder!”
HZ. YUSUF ’UN (A.S.) BABASINA YAZDIĞI CEVAP Yûsuf -aleyhisselÂm- bu mektubu alınca ağladı ve O da şu cevÂbı yazdı:
“BismillÂhirrahmÂnirrahîm!
Mısır Azîzi ’nden, İsrÂîl Yakub ’a;
Ey yaşlı kimse! Mektubun geldi. Okudum ve muhtevÂsını anladım. Orada sÂlih babalarından bahsedip her birinin belÂlara dûcÂr olduklarını ve sabrettiklerini yazıyorsun. Onlar nasıl iptilÂlara sabrettilerse, sen de oyle sabret! VesselÂm!”
Yakub -aleyhisselÂm- bu cevÂbı alınca:
“–AllÂh ’a yemîn ederim ki bu bir melik mektubu değil, bir peygamber mektubudur. Ve bunu yazan, olsa olsa Yûsuf ’tur.” diyerek oğullarını mes ’elenin aslını oğrenmeleri icin tekrar Mısır ’a gonderdi. Oğulları da hemen yola cıktılar:
“Onlar Mısır ’a varıp Yûsuf ’un huzûruna girdiklerinde dediler ki:
«–Ey Azîz! Bizi de, coluk cocuğumuzu da kıtlık bastı, biz bu sefer pek az bir meblÂğ getirebildik. Lutfen bize tahsîsÂtımızı yine tam olcek ver, ayrıca sadaka da ihsÂn eyle. Şuphesiz ki AllÂh tasadduk edenleri fazlasıyla mukÂfatlandırır.»
(Yûsuf) dedi ki:
«–Siz, cÂhilliğiniz doneminde Yûsuf ile kardeşine yaptığınız muÂmeleyi elbette biliyorsunuz, değil mi?” (Yûsuf, 88-89)
Tefsîrlerde ifÂde edildiğine gore, Hazret-i Yûsuf ’u kuyuya atan kardeşleri, en kucuk kardeşleri olan Bunyamin ’e de dÂim hakÂret ve eziyet ederlerdi.
DASİTANİ BİR AF “(Kardeşleri):
«–Yoksa sen, gercekten Yûsuf musun?» dediler. O da:
«–(Evet) ben Yûsuf ’um, bu da kardeşim!.. AllÂh bize lutuflarda bulundu. Cunku kim AllÂh ’tan korkar ve (belÂlara katlanıp) sabrederse, şuphesiz AllÂh guzel davrananların mukÂfÂtını zÂyî etmez!» dedi. (Kardeşleri) dediler ki:
«AllÂh ’a and olsun ki hakîkaten AllÂh Sen ’i bize ustun kılmıştır. Gercekten biz ise (size yaptıklarımızda) hat etmişiz.»
(Yûsuf) dedi ki:
«–Bugun size hic başa kakma ve ayıplama yok; AllÂh sizi affetsin! O, merhametlilerin en merhametlisidir.” (Yûsuf, 90-92)
Gomleğimi Babamın Gozlerine Surun Yûsuf -aleyhisselÂm- kardeşlerine sabah-akşam ziyÂfet veriyordu. Kardeşleri ise daha once O ’na yaptıklarını hatırlayarak onun bu izzet u ikrÂmı karşısında son derece mahcûb oluyorlardı. Hazret-i Yûsuf ’a bir adam gondererek dediler ki:
“–Sen, bizi sabah-akşam ziyÂfete dÂvet ediyorsun! Fakat biz, sana karşı yaptıklarımızdan dolayı Sen ’den utanıyoruz!”
Yûsuf -aleyhisselÂm- da onlara şoyle cevap verdi:
“–Mısırlılar, şimdiye kadar bana hep ilk gordukleri gozlerle bakıyorlar ve «–Yirmi dirheme satılmış bir koleyi bu mertebeye yukselten AllÂh ’ı tenzîh ederiz!» diyorlardı. Şimdi ise sizin sÂyenizde şeref kazandım. Cunku benim, sizin kardeşiniz ve İbrÂhîm -aleyhisselÂm- gibi buyuk bir peygamberin torunu olduğumu anladılar.”
Yûsuf -aleyhisselÂm- bu sozlerini fahretmek icin değil, kardeşlerinin gonlunu almak, onları rahatlatmak ve mahcûbiyetlerini hafifletmek icin soyluyordu. Bu hÂl, O ’nun affedicilik ve kerem sıfatlarının enginliğini ortaya koymaktaydı.
Kardeşlerini boylesine engin bir merhametle affeden Hazret-i Yûsuf -aleyhisselÂm-, babasının gozlerinin şif bulması icin ona gomleğini gonderirken kardeşlerine şoyle dedi:
“Benim şu gomleğimi goturun de babamın yuzune surun! O artık rahatlıkla gormeye başlar. Sonra da butun Âilenizi bana getirin!” (Yûsuf, 93)
“KÂfile (gomleği goturmek uzere Mısır ’dan) ayrılınca, babaları (yanındakilere
«–Eğer bana bunamış demezseniz, inanın ki şimdi Yûsuf ’un kokusunu alıyorum!» dedi. (Onlar da):
«–VallÂhi sen hÂl eski şaşkınlığındasın!» dediler.” (Yûsuf, 94-95)
HZ. YAKUB ’UN (A.S.) GOZLERİNİN ACILMASI “(Fakat) mujdeci gelip de gomleği onun yuzune koyar koymaz derhal eskisi gibi gormeye başladı.
(O zaman Yakub):
«–Ben size, sizin bilemeyeceğiniz şeyleri AllÂh tarafından (vahiy ile) muhakkak biliyorum, demedim mi?» dedi.” (Yûsuf, 96)
Gomleği getiren bu mujdeci Yehûda idi. Onun:
“–Kanlı gomleği babama ben goturmuş ve onu kedere boğmuştum. Şimdi de bu gomleği yine ben gotureyim de sevincine sebep olayım!” diyerek Mısır ’dan Kenan iline kadar buyuk bir heyecan icinde, başacık, yalınayak yuruduğu rivÂyet edilir.
Bu gomlek, İbrÂhîm -aleyhisselÂm- ateşe atılacağı zaman CebrÂîl -aleyhisselÂm- tarafından cennetten getirilmiş olan gomlekti.
“(Oğulları) dediler ki:
«–Ey babamız! (AllÂh ’tan) bizim gunahlarımızın affını dile! Cunku biz gercekten gunahkÂr olduk.»
(Yakub da):
«–Sizin icin bir muddet sonra Rabbimden af dileyeceğim. Hakîkaten cok bağışlayan ve cok merhamet eden ancak O ’dur.» dedi.” (Yûsuf, 97-98)
Yakub -aleyhisselÂm- «Sizin icin bir muddet sonra istiğfÂr edeceğim!» demek sûretiyle, once mazlum tarafından affedilmeleri gerektiğine dikkat cekmiştir. Nitekim onlar icin istiğfÂrı da, Hazret-i Yûsuf -aleyhisselÂm- ile goruştukleri zamana kadar ertelemiştir.
Yakub -aleyhisselÂm- ’ın bu tavrını, du ve istiğfÂrı daha makbul olduğu bir vakte bıraktığı şeklinde îzÂh edenler de bulunmaktadır.
Bir hadîs-i şerîfte şoyle buyrulur:
“Hazret-i Yakub, oğulları icin istiğfÂr etmeyi Cuma gecesine tehir etmiştir.” (Tirmizî, DeavÂt, 114) buyrulmaktadır.
VUSLAT VE GERCEKLEŞEN RUYA Hazret-i Yûsuf ’la beraber hukumdar ve butun halk, Hazret-i Ya ’kûb ve Âile efrÂdını karşılamaya cıkmışlar, saf tutmuşlardı. Karşı karşıya geldiklerinde Hazret-i Yakub, Hazret-i Yûsuf ve orada bulunanlar atlarından indiler ve iki peygamber birbirini hasretle kucakladı.
AllÂh TeÂl şoyle buyurur:
“(Hep beraber Mısır ’a gidip) Yûsuf ’un yanına girdikleri zaman O, ana ve babasını kucakladı. (Onları yanına aldı ve):
«–AllÂh ’ın irÂdesi ile hepiniz emniyet icinde Mısır ’a girin!» dedi.” (Yûsuf, 99)
Buyuk mukÂfÂtlar, dÂim buyuk sabırların, musîbetlerin ve iptilÂların arkasından gelir.
Hazret-i Yakub -aleyhisselÂm- bu kavuşmanın hemen ardından ellerini kaldırıp AllÂh ’a şukrederek şoyle du etti:
“AllÂh ’ım! Yûsuf icin feryÂdlarımı, onun ayrılığından dolayı sabrımın azlığını ve oğullarımın kardeşlerine yaptıklarını mağfiret eyle!”
Hazret-i Yûsuf da buyuk bir şukur ve hamd hÂlindeydi:
“Anne ve babasını tahtının ustune cıkartıp oturttu ve hepsi O ’na kavuştukları icin secdeye kapandılar.
(Yûsuf) dedi ki:
«–Ey babacığım! İşte bu, daha once (gorduğum) ruyÂnın tahakkukudur. Gercekten Rabbim onu doğru cıkardı. Hakîkaten Rabbim bana (cok şey) lutfetti. Cunku beni zindandan cıkardı ve şeytan benimle kardeşlerimin arasını bozduktan sonra sizi colden getirdi. Şuphesiz ki Rabbim, dilediğine lutfedicidir. Şuphesiz ki O, cok iyi bilendir, hikmet sÂhibidir.»” (Yûsuf, 100)
Hazret-i Yûsuf -aleyhisselÂm-, AllÂh ’ın kendisine lutfettiği nîmetlerin kemÂle erdiğini gorunce, bu dunyÂnın karar kılınacak mekÂn olmadığını, burada bulunan her şeyin fÂnî olduğunu ve kemÂlden sonra zevÂlin geleceğini anlamıştı. Kendisine lutfedilen buyuk nîmetleri zikrederek Rabbi ’ne gucu nisbetinde şukur ve niyazda bulunmaya devÂm etti:
“Ey Rabbim! Mulkten bana (nasîbimi) verdin ve bana (ruyÂda gorulen) hÂdiselerin tÂbirini de oğrettin. Ey gokleri ve yeri yaratan! Sen dunyÂda da Âhirette de benim sÂhibimsin! Benim cÂnımı musluman olarak al ve beni sÂlihler zumresine ilhÂk eyle!” (Yûsuf, 101)
Dikkat edilirse bu Âyet-i kerîmelerde Yûsuf -aleyhisselÂm-, butun mu ’minlere ornek teşkil edecek guzel davranışlar sergilemektedir. Canına kastederek kendisini kuyuya atan kardeşlerinden intikam alabilecek kuvvet ve iktidar sÂhibi olduğu hÂlde onlara gosterdiği Âlicenaplık, nezÂket, olgunluk ve musÂmaha, ahlÂkî kemÂlÂtın zirvelerine işÃ‚ret etmektedir. O, kolelikten sultanlığa yukselişini hep AllÂh ’ın lutfuna bağlamış ve nefsine en ufak bir pay dahî cıkarmamıştır. Kardeşleri tarafından şahsına karşı yapılan en kotu hareketi bile te ’vîle gayret etmiş ve hatÂyı şeytana nisbet ederek kusurlarını yuzlerine vurmamıştır. Sonunda CenÂb-ı Hakk ’a yaptığı ilticÂsı da O ’nun AllÂh TeÂl ile nasıl bir maiyyet icerisinde bulunduğunu ve dÂim “son nefes” endişesi taşıdığını gostermektedir. Tasavvufun en esaslı dusturlarından biri olan “sÂlihlerle beraber olma” hassÂsiyetinin en bÂriz bir misÂlini Yûsuf -aleyhisselÂm- ’ın bu duÂsında gormekteyiz.
HZ. YAKUB ’UN (A.S.) VEFATI VE DEFNEDİLMESİ RivÂyete gore, Hazret-i Yakub -aleyhisselÂm- Mısır ’da oğlu Yûsuf -aleyhisselÂm- ’ın yanında yirmidort sene kaldıktan sonra vefÂt etti. Vasiyeti uzerine nÂşı, Şam ’da defnedilmiş bulunan babası İshÂk -aleyhisselÂm- ’ın yanına gomuldu.
Dipnotlar:
[1] Bkz. BuhÂrî, DeavÂt, 1. [2] AllÂh TeÂl Yahy ve Îs -aleyhimesselÂm- ’a vahyi bulûğ cağlarından itibÂren gondermiştir. Bunun gibi bazı kullarını onceden hazırlayıp dilediği vakit kendilerine nubuvvet kapılarını acmıştır. AllÂh -celle celÂluhû- bazı kullarına da, daha kucuk yaşlarındayken velÂyet kapısını acar. Velîlerden Sehl bin AbdullÂh et-Tusterî bunlardandır. Bu da gosteriyor ki velÂyet ve nubuvvet icin bulûğ cağına veya kırk yaşına gelme şartı yoktur. Ancak enbiyÂnın ekserîsine sunnetullÂh îcÂbı kemÂl devresi olan kırk yaşından sonra nubuvvet verilmiştir. Boylece tebliğ vazifesi umûmiyetle kırk yaşından sonra başlamıştır. [3] CenÂb-ı Hak, zaman ve mekÂndan munezzehtir. Bu yuzden hÂdîs-i şerîfteki “duny semÂsına iner” beyÂnı muteşÃ‚bihÂttan kabûl edilmiş ve insanlara keyfiyeti mechûl bir şekilde mÂnen yaklaşmayı ifÂde sadedinde olduğu bildirilmiştir.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş. Nebiler Silsilesi 2, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan