Selimiye Camii'nin kubbesinin buyukluğu ve mimari harikası, Mimar Sinan'a "Nihayet, kefere-i fecereye galebe caldık" dedirtecek kadar muhteşem.Mîmarlık tarihinde en geniş ve o yukseklikte basık kubbeye yalnız Selimiye sahiptir. Onun, yukseklik, ışık duzeni ve mekÂn genişliği bakımından yeryuzundeki tum eserlerin uzerinde olduğu ÂşikÂrdır.

Muhtelif eserlerinden de anlaşıldığı uzere Sinan, her bir eserinde yeni bir tarz peşinde koşmuştur. Dolayısıyla Osmanlı klasik donem mî­m­rîsinde inkişÃ‚f eden tek merkezli kubbe tipi, onun elinde dun­ya mî­mar­lık ta­rihinde erişilemez derecede ustun bir estetik mÂn kazanmıştır. Onun eserlerinde kubbe, dış yapıda olduğu kadar ic yapıda da muthiş bir kompozisyona sahiptir.

Cemaat duzeni, binÂyı kare-kup uzerine temellendirmeyi zarûrî kıldığından Koca Sinan, bu sert hattı yumuşatmak icin ust yapıyı ortu sistemi, kemer ve kubbelerle, yani kavislerle kurmuştur. Boylece Sinan ’ın cÂmilerinde birbirine zıt olan duz cizgilerle kavisler, yerle gok arasındaki tezat gibi mutenÂsip olmuştur. İşte Koca Sinan ’ın goğe asılmış gibi duran buyuk kubbelerindeki sır buradadır.

KEFEREYE GALEBE CALDIK

Bu sırra her eserinde dikkat eden Koca Sinan, Selimiye kubbesinde ayrıca buyukluğe de dikkat etmiş ve şoyle demiştir:

“Hris­ti­yanların mîmar gecinenlerinin: «Muslumanlara galebemiz var; Ayasofya ’nın kubbesi gibi bir kubbe, devlet-i İslÂmiyye ’de inşÃ‚ olunamamıştır!» dediklerini duymuştum. Bu sozler, nice bir zaman şu fakirin gonlunde bir acı ukde olup kalmıştı. NihÂyet Rabbimin izniyle Selimiye ’nin kubbesini Ayasofya ’dan altı zir ’ yuksek, dort zir ’ geniş bin eylemekle kefere-i fecerenin mîmar gecinenlerine galebe calmış olduk...”

Mîmarbaşı Koca Sinan, İslÂm Âleminin butun kıymet hukumlerini be­­nim­­semiş, hazmetmiş ve bunları da eserlerinde ifÂde etmesini bilmiştir. Bu ifÂdelendiriş karşısında şÃ‚ir, hayran hayran seslenir:

İlhÂmın, emeğin pîri, ne yaman

Bilmeceler koydu taşlar altına:

Nesiller hayran, asırlar hayran

Bu kurşun, bu mermer saltanatına!

Kaynak: Osman Nuri Topbaş / Osmanlı, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan