Halifelik nasıl ortaya cıkmıştır? Halifelik nasıl Osmanlı ’ya gecti? Halifelik ne zaman ve neden kaldırıldı? Halifelik neden kaldırıldı? İslÂm dunyasının buyuk fedakÂrlıklarla verdiği destekle kazanılan Kurtuluş Savaşı ’nın başarıya ulaşmasının ardından 3 Mart 1924 ’te hilafet ilga edildi ve İslÂm dunyası somurgeciler karşısında başsız kaldı. Başta bugun Siyonist soykırım ile karşı karşıya bulunan Filistin, Suriye ve Mısır olmak uzere işgal altındaki tum İslÂm coğrafyasının hilÂfeti mumla arıyor.
Fransızlar, Cezayir ’i işgal etti. Yakın zamanda Amerika Irak ’ta, Afganistan ’da işgaller gercekleştirdi. Rusya, Orta Asya ’da yuzyıllardır işgaller gercekleştirerek, baskı uyguluyor. Uygur Turkleri, Kızıl Cin ’in zulmu altında eziliyor. Butun bunların sebebi, Muslumanların başsız olmasıdır.
Halifelik ne zaman ve nasıl ortaya cıktı? Makam-ı Mukaddes varlığını nasıl devam ettirdi? Halifeliğin Osmanlı'ya gecişi nasıl oldu? Gelin kısaca bir goz atalım.
4 HALİFE Dort Buyuk Halife (632-661) ya da Hulefa-i Raşidin (Raşid Halifeler) Peygamber (s.a.v.) Efendimizin vefÂtının ardından ummetin başı olarak vazife yapmış halifelerdir.
4 Halife sırasıyla; Hz. Ebûbekir, Omer, Osman ve Ali (r.a.) ’dir.
Emeviler doneminde (661-750) halifeliğin babadan-oğula gecmesiyle hilÂfet, saltanat halini aldı. Bu hal Abbasiler doneminde (750-1258) de devam etti. Abbasi pÂyitahtı Bağdat ’ın 13. yuzyılda duşmesinden sonra hilÂfet, Memluk Sultanlığı (1258-1517) himÂyesinde yaşadı.
HALİFELİĞİN OSMANLI ’YA GECİŞİ Ridaniye ve Mercidabık zaferlerinin ardından Yavuz Sultan Selim HÂn 4 Şubat 1517 ’de torenle Kahire ’ye girdi ve “Yusuf Nebi Tahtı”na oturdu. Mısır'da yer yer devam eden Memluk direnişi kırılarak, butun toprakları Osmanlı egemenliğine girdi. Memluk Sultanlığı ’nın ortadan kalkmasıyla Osmanlı Devleti, Mısır ’a hakim oldu ve Halifelik Osmanlılara gecti.
Osmanlıların tum dunya Muslumanlarının başı olma iddiası ilk kez 1774 Kucuk Kaynarca Anlaşması ile uluslararası bir ortamda onaylandı. Bunu izleyen 150 sene boyunca Osmanlı toprakları gitgide kuculurken, Osmanlı Halifeliğine yonelik dinî saygı surekli olarak arttı.
Velhasıl, bugun kullandığımız mÂnÂda siyasî hilafetin Osmanlı ’ya geciş tarihini 1517 ’den 1774 ’e getirmemizde yarar var. 1. Selim doneminde hilÂfetin sembolik ve dinî bir mÂnÂsı varken, dede-torun Abdulhamitlerin iktidarları arasında onu artık siyasî bir mahiyet kazanmış olarak goruruz.
CİHAD-I MUKADDES İLÂNI Birinci Dunya Savaşı ’nda Osmanlı Sultanı Mehmet Reşat emriyle hazırlatılan Şeyhulislam Hayri Efendi ’nin "Butun Muslumanlara cihadın farz olduğunu ve Halife'ye karşı savaşan ordularda bulunmanın Muslumanı dinden cıkaracağını" bildiren beş fetvası 11 Kasım 1914 ’te “Cihad-ı Ekber Hakkında Beyanname-i Hazret-i Hilafetpenahi” adıyla yayınlandı.
Turkistan ’dan Anadolu ’ya kilometrelerce yol katedip gelen Uygur Turkleri, bazı cephelerde carpışan Araplar cihadın kabul gorduğunu gosteriyor. LÂkin ceşitli sebepler yuzunden istenilen seviyede bir etki oluşturmadı.
HALİFELİĞİN KALDIRILMASI İstiklÂl Savaşı ’ndan sonra 1924 martında yeni rejimi korumak icin yasal duzenlemeler gercekleşti. Saltanatın kaldırılması ile boşlukta kalan ancak gecen surede yonetimde iki başlılık goruntusu vererek halk egemenliğine dayalı sistemin sağlıklı işlemesini gucleştireceği anlaşılan halifelik makamının da kaldırılması, bunun yanında sorunun butunuyle cozulmesi icin Şer‘iyye ve Evkaf VekÂleti ’nin lağvedilmesi ve eğitim oğretimin laikleşmesini sağlayabilmek icin ilkoğretim kurumlarının birleştirilmesi (tevhîd-i tedrîsÂt) gerekli goruldu.
3 Mart 1924 ’te “laiklik kanunları” diye anılan uc onemli yasa kabul edilerek yururluğe konuldu. Halifeliğin kaldırılmasına ve Osmanoğulları ailesinin vatandaşlıktan cıkarılmasına ilişkin 431 sayılı yasada, “Halife hal‘edilmiştir. HilÂfet, hukumet ve cumhuriyet mÂna ve mefhumlarında mundemic olduğundan hilÂfet makamı mulgadır.” hukmune yer verildi.
İslam ve İhsan