Yıldırım Beyazıt kimdir? Haclıların korkulu ru ’yÂsı, Niğbolu fÂtihi, İklîm-i Rûm Sultanı Yıldırım Beyazıt ’ın hayatı...Niğbolu fÂtihi Yıldırım Beyazıt ’ın kısaca hayatı.
YILDIRIM BEYAZIT ’IN KISACA HAYATI - 1. Beyazıt Kısaca Kimdir?

Yıldırım Beyazıt 1354 yılında Edirne ’de doğdu. Babası Murad HudavendigÂr, annesi Gulcicek Hatun ’dur. Yıldırım Beyazıt yuvarlak yuzlu, beyaz tenli, koc burunlu, el gozlu, kumral saclı, sık sakallı ve geniş omuzluydu. Girdiği savaşlarda gosterdiği cesaretten ve hızlı hareket etmesinden dolayı ona ‘Yıldırım ’ lakabı takılmıştı.
Cocukluğunu Bursa Sarayı ’nda kardeşleriyle birlikte gecirdi. İyi bir eğitim gordu. Devrin en buyuk Âlimlerinden dersler aldı. Gencliğinde Kutahya sancağında valilik yaptı. Sultan Murat HudavendigÂr ’ın vasiyeti gereği 1389 yılında padişahlığa getirildi. Tahta cıktığında 29 yaşındaydı.
Sırbistan ’ın başında, Kosova Savaşında olen Kral Lazar ’ın oğlu Stefan Lazarevic vardı. Barış antlaşması icin geldiği Edirne ’de kız kardeşi Olivera ’yı Beyazıt ’a verdi. Bu evlenme sayesinde Osmanlı-Sırp dostluğu kuruldu. Yıldırım Bayezid, Timur ’la yaptığı Ankara Savaşı ’nda yenildi ve esir duştu. 13 yıl suren saltanatı sonunda esaretinin başlamasından 7 ay 12 gun sonra 1402 yılında vefat etti.
Erkek cocukları: Musa Celebi, Suleyman Celebi, Mustafa Celebi, İsa Celebi, Mehmed Celebi, Ertuğrul Celebi, Kasım Celebi
Kız cocukları: Fatma Sultan
Yıldırım lakabı ile bilinen Yıldırım Beyazıt ’ın ayrıntılı hayatı.
YILDIRIM BEYAZIT ’IN HAYATI (1389 - 1402) - 1. Beyazıt Kimdir? Yıldırım Beyazıt (1354-1403) yılları arasında hukum suren dorduncu Osmanlı Sultanı. Girdiği harplerde gosterdiği cesÂret ve manevra kÂbiliyetinin son derece sur ’atli olması dolayısı ile kendisine askerlerce «yıldırım» lakabı verildi.
Babası MurÂt Han ’ın Kosova meydanında şehît olurken yaptığı vasiyeti uzerine tahta gecti.
YILDIRIM BEYAZIT DİYARI Kazanılan bu buyuk zaferin neticelerini alabilmek icin ilerlemeye devÂm eden I. Beyazıt, bircok yeni beldeler fethetti. Bunların arasında meşhûr Uskup de bulunmaktaydı. Bunu şÃ‚ir şoyle anlatır:
Uskup ki, Yıldırım Beyazıt Han diyÂrıdır;
EvlÂd-ı fÂtihÂna Ânın yÂdigÂrıdır...
........
Uskup ki Şar Dağı ’nda devamıydı Bursa ’nın,
Bir lÂle bahcesidir dokulmuş temiz kanın...
Beyazıt Han ’ın bu ilerleyişi esnasında kendi culûsunu tebrîke gelen elcilere:
“–Roma ’ya kadar ilerleyeceğim!..” demesi, O ’nun İslÂm ’ın şevket ve izzeti yolunda kendisi icin cizdiği o buyuk ufku gostermektedir.
O, akıllara durgunluk verecek cesÂret ve şecÂati yanında siyÂsî sahada da son derece mahÂret sahibiydi. Bizans ’ın taht cekişmelerinden istifÂde etmesini gÂyet iyi bildi. Hatt hapisteki bir şahsı tahta, tahttakini hapse gonderebilecek derecede muessir oldu. Bu siyÂsî dehÂsıyla yaptıklarına mukÂbil olarak da, Bizans ’dan aldığı haracı arttırdı. Ayrıca Bizans ’a bir cÂmî inşÃ‚sını ve orada yaşayan Muslumanlar arasındaki ihtilÂflara bakacak şer ’î bir mahkeme kurulmasını te ’mîn etti.
ŞÃ‚yÂn-ı hayrettir ki Yıldırım, yine bu siyÂsî dehÂsı sebebiyle Alaşehir ’in uzerine yuruduğunde, orayı Bizanslılardan yine bizzat Bizanslılar ’ı kullanarak kendi adına fethettirdi. Bu hÂdise, tÂrihin kaydettiği ender vak ’alardan olup Yıldırım Beyazıt Han ’ın i ’lÂ-yı kelimetullÂh yolunda adÂlet ve firÂset uzre sahip olduğu ihtişÃ‚m ve izzeti; binbir zulumle ayakta durmaya calışan Bizans imparatorunun da icinde bulunduğu zilleti gosterir.
ANADOLU BİRLİĞİ Dış siyÂsetinde bircok olağanustu başarılar sergileyen Beyazıt Han, Anadolu birliği yolunda da buyuk adımlar attı. Beyliklerin en buyuğu olan Karamanoğulları ’nın buyuk bir kısmını Osmanlı ’ya ilhÂk etti. Ancak bu ilhÂk, ahÂlînin kendi isteğiyle gercekleştirilmiştir. Nitekim Âşık PaşazÂde bu hakîkati şoyle anlatır:
“... Beyazıt Han, Konya onlerine geldiğinde, şehrin kapıları kapatıldı. Ancak harman vakti olduğundan Konya ovasında her tarafta arpa ve buğday yığınları vardı. Halk, telaşla kaleye sığındığı icin bunları iceri alabilmeleri mumkun olmamıştı. Bunu goren Yıldırım Han ’ın askerleri, hisÂr dibine yaklaşarak Konya halkına seslendiler:
“–Gelin, bize arpa ve buğday satın; atlarımıza yedirelim!” dediler.
Halktan birkac kişi:
“–Bakalım dedikleri doğru mu?” diyerek kaleden cıkıp Osmanlı ordusunun yanına geldi.
Durumdan haberdar olan Beyazıt Han, her ihtimÂle karşı askerlerine şu tÂlimatı verdi:
“–Bunlar bizim Musluman kardeşlerimizdir. Sakın ola kimseye zulmetmeyin! Kul hakkına riÂyetkÂr olun; arpa sahipleri, kendi muradlarınca satsınlar!..” dedi.
Boylece gelenler, kendi arzuları istikametinde ve talep ettikleri fiyata satış yaptılar. Akcelerini de alarak hic ummadıkları buyuk bir memnûniyetle kaleye donduler. Konya halkı, bu gozler yaşartan adÂlet ve insanlığı gorunce, şehrin kapılarını kendi istekleriyle ardına kadar actı ve Osmanlı ’yı iceriye buyur etti. Bu hÂdiseyi duyan etraftaki diğer bazı şehirler de, elciler gonderip Osmanlı ’yı beldelerine dÂvet eylediler:
“–Buyurun, gelin! Şehirlerimizi sizler idÂre edin!” dediler.
Anadolu ’nun mu ’min ve temiz halkı, şÃ‚irin:
Velîdur her ne “han” kim Âdil olsa,
Değul ayıp, cihÂn Âna kul olsa..
;SuleymÂn adl edup tutdu cihÂnı,
Suleyman misludur han Âdil olsa...
mısrÂlarındaki inceliği kavramış olarak, Âdet Osmanlı ’yı cÂn u gonulden kucaklıyordu.
TÂrihin bile gıptayla seyrettiği bu kucaklaşma, Osmanlı adÂletinin, kılıcıyla başbaşa yuruduğunun ve bu yuksek adÂletin, Osmanlı ’daki satvet ve ihtişÃ‚mı artırdığının en bÂriz bir tezÂhurudur. YÂni Osmanlı, o yuce azamet, satvet ve ihtişÃ‚mını, mızrak ve sungulerin uzerinde değil, halkın ve milletin kalbindeki sevgi ve muhabbetlerin uzerinde inşÃ‚ eylemiştir.
NİĞBOLU ’YA DOĞRU Bu arada Osmanlı ’nın iyice gelişip guclenmesinden butun Hıristiyanlık Âlemi tedirgin olmaya başladı. NihÂyet buyuk bir haclı ordusu hazırladılar. Osmanlı ’yı bertaraf edip Bizans ’ı kurtarmak ve Muslumanların elinde bulunan Kudus ’u fethetmek gibi gÂyelerle teşkîl edilen bu muttefik haclı ordusu, hemen harekete gecerek Osmanlı topraklarına girdi ve Tuna nehri kıyısındaki Niğbolu kalesini kuşattı.
Bunu haber alan Yıldırım Bayezit, adına yakışır bir hızlılıkla Niğbolu onlerine geldi. Hatt kaleyi teslîm etmemelerini bildirmek icin gece yarısı tek başına atına binerek duşman saflarının arasından ustalıkla gecti ve surların dibinden kale kumandanına seslendi:
“–Bre Doğan! Bre Doğan!..”
Sultan ’ın sesini tanıyan Doğan Bey, buyuk bir şaşkınlıkla derhal burcların uzerinden cevap verdi:
“–Buyurunuz şevketlum!..”
Sultan Yıldırım Bayezit Han, kısa tÂlimÂtını bildirdi:
“–Doğan! Ordumla birlikte geldim! Sakın ola kaleyi teslîm etmeyesin!” dedi ve sur ’atle geri donerek karanlıkların arasında gozden kayboldu.
NİĞBOLU ZAFERİ Ertesi gun kalabalık haclı ordularıyla yapılan kanlı muhÂrebe, Yıldırım Han ’ın kesin gÂlibiyetiyle neticelendi. Bu haclı ordusuna buyuk-kucuk butun Avrupa devletleri asker vermişti. Bunlar arasında onbin Fransız şovalyesi vardı ki: «Gokler yıkılsa, mızraklarımızla tutarız!» diye ovunmuşlerdi. LÂkin coğu kılıctan gecirilen bu şovalyelerin mağrûr reisleri Jan bile esîr olmaktan kurtulamadı. Haclılar, Osmanlı ’nın îmÂnla yoğrulmuş hamleleri karşısında eriyip tukendi. O gun Yıldırım Bayezit, vucûdunun ceşitli yerlerinden yaralandığı gibi atının da yaralanması uzerine yere duşmuştu. Ancak O, bunlara aldırmayıp yeni bir ata bindi ve harbi butun kudretiyle idÂre ederek zafere ulaştı.
Yıldırım Bayezit ’in, Musluman milletler adına haclılarla tek başına yaptığı Niğbolu harbindeki buyuk zaferi, Hıristiyan Avrupa devletlerine karşı elde edilen en buyuk muvaffakıyetlerden biridir.
SULTAN-I İKLİM-İ RUM Bu zafer munÂsebetiyle Mısır ’daki Abbasî halîfesi, Yıldırım Bayezit ’e, tebrîk icin bir mektûb gonderdi ve ona «SultÂn-ı İklîm-i Rûm» diye hıtÂb etti.
Yıldırım Bayezit, Niğbolu zaferinde bircok asilzÂde ve şovalyeyi de esîr almıştı. Esîrlerin arasında yukarıda soylediğimiz gibi Fransızların meşhûr şovalyesi korkusuz Jan (Jean) da vardı. Yıldırım BÂyezîd Han, onları, fidye karşılığı serbest bıraktı. Ayrıca memleketlerine donecekleri gun hepsine bir ziyÂfet verdi. Butun şovalyeler, Sultan ’ın bu insÂnî muÂmeleleri karşısında kendilerinin esirlere yaptığı fen davranış ve zulumleri duşunerek son derece mahcûb kaldılar ve:
“–Şu andan itibaren Anadolu ve Rumeli ’nin Hakanı Yıldırım Beyazıt Han ’a karşı gelmeyeceğimize ve ona karşı silÂh kullanmayacağımıza dÂir namus ve şerefimiz uzerine yemîn ediyoruz!..” dediler.
İHTİŞAM VE CESARET ABİDESİ Onların minnet altında soylemiş olduğu bu sozler uzerine Osmanlı ’nın ehl-i kufre karşı ihtişÃ‚m ve cesÂret Âbidesi olan koca Sultan Yıldırım Bayezit Han, gur sesi ile şovalyelere şoyle hıtÂb etti:
“–Avrupa ’da korkusuz lakabını almış olan Jan ve arkadaşlarının, bana karşı silÂh kullanmayacaklarına dÂir etmiş oldukları yemînleri geri iÂde ediyorum. Gidiniz; yeniden ordular toplayınız ve uzerime geliniz! Biliniz ki, bu hareketiniz bana bir kez daha zafer kazanmak imkÂnını verecektir. Zîr ben, AllÂh ’ın dînini yuceltmek uzre CenÂb-ı Hakk ’ın rızÂsını kazanmak icin dunyÂya gelmiş olduğumun şuûrunda bir sultanım. Bu itibarla Hazret-i AllÂh ’ın yardım ve nusreti bizimledir. Ve bir kimsenin ki yardımcısı AllÂh ’dır, elbette onu yenebilecek hicbir kuvvet ve kudret yoktur!..”
İşte bu ihtişÃ‚m ve adÂlet karşısında yalnız o ziyÂfete katılan şovalyelerin değil, butun dunyÂnın gozleri kamaşmıştı. Nitekim bircokları gibi Salona piskoposu da, Sultan Bayezit ’i memleketinin zulumden kurtarılması icin dÂvet etti. Yunanistan ’ın fethi boylece gercekleşti.
EMİR SULTAN HAZRETLERİNİN KERAMETİ Yıldırım Beyazıt ile Emîr Sultan Hazretlerinin karşılaşmaları cok ibretlidir:
RivÂyetlere nazaran Emîr Sultan, Bursa ’ya geldiğinde Yıldırım Bayezit Han, Macaristan seferinde idi. Yapılan harbin cok şiddetli olması dolayısıyla asker arasında bircok yaralı vardı. Ancak nûr yuzlu bir genc, onların yaralarını sarıyor ve kendilerine du ediyordu. Yıldırım ’ın kendisi de yaralanmış olduğundan bu nûr yuzlu gence icinden akan bir muhabbetle seslendi:
“–Ey yiğit! Benim de kolumda yara var; sarıver!..” dedi.
Emîr Sultan, cebinden cıkardığı bir mendille Sultan ’ın yarasını sardı ve askerlerin arasında kayboldu.
Butun askerler, kısa bir muddet icinde yaralarının tamamen iyileşmiş olduklarını gorunce, buyuk bir hayretle durumu Sultan ’a ilettiler. Bunun uzerine Yıldırım Han, kolundaki yarayı merak ederek mendili acınca, kendisinin de sıhhate kavuştuğunu gorup şaşırdı. Ayrıca koluna sarılan o mendilin yarısı kesilmiş bir nişan mendili (gelinin damada hediye ettiği mendil) olduğunu farkederek hayreti bir kat daha arttı... O genci ne kadar arattıysa da bulduramadı.
Aynı seferde devÂmlı ilerleyen Osmanlı ordusu, bir kalenin fethinde de hayli gucluk cekmiş, pek cok asker zÂyiat vererek zor durumda kalmıştı. Sultan Yıldırım Bayezit, neredeyse kalenin duşmesinden umîdini yitirmek uzereydi ki, birden kale kapılarının ardına kadar acıldığını gordu. Hatt acan kimseyi de hayÂl-meyÂl farketti. Sanki bu da, yaralarını saran o nûr yuzlu genc idi. Bu hayret veren manzara karşısında Yıldırım Bayezit, derhal hucûm emri vererek fethi gercekleştirdikten sonra o mÂneviyÂt yiğidini arattırdı, ancak onceki hÂdisede olduğu gibi yine bulduramadı. Boylece kendisine iki defa en zor anlarında yardım eden o nûr yuzlu genc, gonlunu merak hisleriyle dolduran bir muamm oldu.
Aradan gunler gecip Osmanlı ordusu muzaffer olarak Bursa ’ya donduğunde karşılayıcılar arasında o sırada Yıldırım ’ın kızı ile evlenmiş bulunan Emîr Sultan Hazretleri de vardı. Bayezit Han, atından inip Emîr Sultan ile musÂfahalaşırken O ’nunla gozgoze geldi ve bu genc zÂtın harp meydanında yaraları saran kimse olduğunu anladı ve mÂnidÂr bir şekilde:
“–O el cabukluğu ne idi?” dedi.
Emîr Sultan, tevÂzu ve mahviyet icinde:
“–Sultanım! Kur ’Ân-ı Kerîm ’de buyurulan: «AllÂh ’ın kudret eli, onların elleri uzerindedir!» (el-Feth, 10) beyÂnı vechile AllÂh icin hicbir gucluk yoktur!..” dedi.
Yıldırım tekrar sordu:
“–Ya o mendil?!.”
Emîr Sultan BuhÂrî Hazretleri, tebessumle cevap verdi:
“–Devletlu babacığım! Yarısı cebimdedir. Ben de damadınız Şemsuddîn BuhÂrî ’yim...”
Bundan buyuk memnûniyet duyan Sultan Bayezit Han, Emîr Sultan ’ın nûrlu cehresine bir daha baktı ve:
“–Kale kapısını acan o yiğit de sendin değil mi?” dedi.
Emîr Sultan, bu suÂle tatlı bir sukût ile mukÂbele etti. Sonra biri dunyÂ, diğeri Âhiret sultanı olan bu iki buyuk şahsiyet kucaklaşıp CenÂb-ı Hakk ’a hamd ve şukurde bulundular.
İSTANBUL ’U FETHETME GAYESİ Her MuslumÂn fÂtih icin ideal olan İstanbul ’u fethetme gÂyesi, Yıldırım Beyazıt Han ’ın da en buyuk arzusu idi. Bu yolda takdîre şÃ‚yÂn gayretleri oldu.
Dort kez İstanbul ’u kuşattı. Dorduncu kez yaptığı kuşatmada Bizans, olgun bir meyve gibi ellerine duşmek uzereydi. Zîr FÂtih ’in fethettiği şartlardan daha uygun şartlara sahip bulunan Yıldırım, bunu değerlendirmiş ve fethe iyice yaklaşmıştı. Fetih, cok kolay bir şekilde gercekleşecekti. Ancak o sırada Anadolu ’yu kasıp kavurmaya başlayan Timur gÂilesi, bu buyuk ve kudsî teşebbusu akîm bıraktı. Zîr Timur, Osmanlı ile arasındaki bir iki anlaşmazlığı bahÂne ederek aslında kuru bir cihangirlik adına Anadolu ’ya girmişti. İslÂm ’ı yuceltmek yolunda ilerleyerek muhteşem bir mevkîe yerleşmiş bulunan Osmanlı ’yı yenmek sûretiyle kendi şohret ve azametini artırmak niyetinde idi. Oyle ki, bu nefsÂnî maksad uğruna kazandığı zaferden sonra aklen mÂlûl bulunan Fransa kralına yazdığı bir mektupta Osmanlı ’yı ortak duşman îlÂn etmesi, gÂyet duşundurucudur.
ANKARA SAVAŞI ’NIN NEDENLERİ TÂrihî bir gercektir ki Timur, Osmanlı ’yla harp etmek husûsunda buyuk olcude papalığın tahrîkine kapılmıştır. Bu tahrîk direk olarak değil, yanına Musluman kılığında sızmış bulunan casuslar vÂsıtasıyla gercekleştirilmiştir. Bu casuslar, zÂhirde Timur ’un aşırı taraftarı gibi gorunmuşler, boylelikle gizliden gizliye yaptıkları casusluk faÂliyetlerinde başarılı olmuşlardır.
Niğbolu hezîmetini bir turlu hazmedemeyen, ancak elinden de bir şey gelmeyen Papa, Hıristiyan Âleminin rahat nefes alabilmesi icin Timur ’u surekli olarak Osmanlı ’ya karşı kışkırtmıştır. Dolayısıyla bu tahrîke kapılmak, hamÂkatten başka bir şey değildir.
Tahrikcilerin diğer kanadını Bizans teşkîl eder. Butun bunlara beyliklerin bitip tukenmez hırsları da eklenirse, Timur ’un, dort bir yandan gelen tahrîklere hangi sÂikle kapılmış olduğu rahatca anlaşılır.
Bu tahrîklere kapılış ise, Timur ’un rûhunu sarmış bulunan benliği ortaya koymaktadır. Eğer Timur, futûhata niyetlendiğinde evvel kendi benliğini fethetmiş olsaydı, yÂni bir nefis tezkiyesinden gecseydi, vukû bulan hÂdiselerin istikÂmeti bambaşka olurdu. YÂni Timur, benliğini yenememiş ve dunyÂnın hÂkimi olma yolunda «Osmanlı da kim oluyor?» duşuncesiyle hareket etmiştir. Zîr iki tarafın arasının acılmasına sebep olan istekler, devamlı Timur ’dan gelmiş, yine ordusunu peşine takarak rakîbinin uzerine yuruyen Timur olmuştur.
Osmanlı uzerine yaptığı seferde Timur, etrafında bulunan kıymetli ulem ve umerÂnın sozlerini ve îkÂzlarını duymaz bir hÂldeydi. Zîr onların re ’yi, ekseriyetle Muslumanlar arasında ehl-i kufurle yaptığı gazÂlar sebebiyle buyuk muhabbet kazanmış olan Osmanlı ’yla harp etmenin yanlış olduğu yolunda idi.
Timur, o zamanın tankları olan fillerle Sivas kalesini muhÂsara ettiğinde kalede bulunan Yıldırım Bayezit ’in oğlu ŞehzÂde Ertuğrul, şehir eşrÂfını topladı ve onlara şoyle dedi:
“–Benim vazîfem sizleri muhÂfaza etmek yolunda gayret sarfetmektir. Timur ’un kuvvetleri kıyas edilemeyecek derecede bizden cok olabilir. Bu bir kader-i ilÂhîdir. Bana duşen, onun saldırısını yiğitce goğusleyip sizleri ve kaleyi şÃ‚nımıza yaraşır bir şekilde mudÂfaa etmektir. Biliniz ki Timur, bizim cesedlerimizi ciğnemeden asl bu şehre giremez...”
Bu sozlerinin ardından ŞehzÂde Ertuğrul, dediği gibi hareket etti ve bir avuc yiğidiyle koca Timur ordusuna karşı inanılmaz bir mukÂvemet gosterdi. Kahramanca vuruştu. Ancak sel gibi akan bir ordunun onunde cengÂverleriyle birlikte nihÂyet şehÂdet şerbetini nûş eyledi.
ŞehzÂdeyi bertaraf eden Timur, kaledekilere, teslîm olurlarsa kimsenin kanını dokmeyeceğine dÂir haber yolladı. Fakat bu soze guvenerek teslîm olan butun kale mudÂfîlerini hunharca oldurdu.
Durumu haber alan Yıldırım Bayezit, hem bir kalenin duşmesi hem de bircok yiğitle birlikte evlÂdını kaybetmenin acıları icerisinde derin bir mÂteme burundu. O sırada Uludağ sırtlarındaydı. İleride hicbir şeyden haberi olmayan bir coban, kavalıyla icli icli havalar calmaktaydı. Koca Sultan, bir muddet kavalı dinledikten sonra cobana derin bir teessur icinde:
“–Cal, coban cal!.. Keyf de senin, rahatlık da senin... Ne derdin var ki? Sivas gibi kalen mi gitti, Ertuğrul gibi yiğit evlÂdın mı oldu?.. Cal, coban cal!..” dedi ve ardından atını hızla Bursa ’ya doğru surup gitti.
Bayezit Han, Timur ’un mektuplarına her ne kadar sert mukabelelerde bulunduysa da, gercekte buna ve daha sonra harbe Timur tarafından mecbûr bırakılmış bulunmaktaydı. O ’nun, Sivas muhÂfızı Malkocoğlu Mustaf Bey ’e soylediği şu sozler, bunu gÂyet acık bir şekilde ifÂde eder:
“–Malkoc Bey! Bunca insanı, husûsiyle de Âlemden habersiz cocukları dahî feryÂd u figÂn ve iniltiler icinde helÂk eyleyen Timur gibi zÂlim ile benim sulh yapacağımı hatırına bile getirme!..”
Yıldırım Beyazıt ’in başına gelen en tÂlihsiz hÂdise, hic şuphesiz ki muhteris bir hukumdar olan Timur ile yaptığı Ankara MuhÂrebesi ’dir. Bu muhÂrebe, Osmanlı ’nın hazîn mağlûbiyeti ile neticelenmiş ve acı bir fetret doneminin başlangıcı olmuştur. Kuru bir inatlaşmanın neticesi, butun Anadolu tekrar eski karışıklığa duşmuş ve batıda yapılan İslÂm futûhÂtı bir muddet icin de olsa durmuştur. Bu itibarla Timur, her ne kadar şahsî hayatında dindÂr bir hukumdar olsa da bu inatlaşmanın sonunda yaptığı işler, hic de bir Muslumanın inanış ve hissiyatıyla bağdaşır bir iş değildir. Zîr Sivas ’ta insanları dehşetli bir şekilde oldurmesi ve benzeri davranışları, hicbir mÂzeretle te ’lîf edilemez.
OSMANLI ’YI 50 YIL GERİYE ATAN FELAKET Diğer taraftan Timur gÂilesi, Osmanlı ’nın batıdaki futûhÂtını en az elli yıl geriye atan bir felÂkettir.
Takdîr edilir ki, bir Âile reîsinde benlik olsa, bu menfî husûsiyet, sadece Âile fertlerine zarar verir. Ancak bir devletin başında bulunan kimselerde en ufak bir benlik bulunduğu zaman, bu da, buyuk bir millet kitlesinin zarar gormesine ve toplum fÂciÂlarına sebep olmaktadır.
İşte Timur ’daki husûsiyet de bu benlikten başka bir şey değildir. O, «Butun cihÂna ben hÂkim olacağım» gÂyesiyle hareket etmiştir. Yoksa Osmanlı ’yla arasında cıkan ihtilÂflar, o kadar buyuk mes ’eleler değildir.
ANKARA SAVAŞI NEDEN KAYBEDİLDİ? HÂl boyleyken Ankara mağlûbiyetine bakarak Yıldırım Bayezit ’in mustesn şahsiyeti hakkında yanlış değerlendirmeler yapmak da doğru değildir. Ustelik bu harbi kaybettiren sebep, Yıldırım ’ın dirÂyetsizliği değil, Selcuklu ’nun dağılışından o gune kadar devamlı bir sûrette liderlik hırsıyla birbirleriyle cekişen Anadolu beylerinin yine aynı hırsla Sultan ’a ihÂnet edip karşı tarafa gecmeleridir. Yoksa bu ihÂnetten evvel Yıldırım ’ın, cok acık bir şekilde harbi ustun olarak surdurduğu, gÂlibiyyete iyice yaklaşmış olduğu tÂrihî bir gercektir. Hatt harbin ilk altı saatindeki Osmanlı ustunluğu karşısında Timur, bir ara îtidÂlini kaybetmiş ve dizustu cokerek sulh talebine karar vermişti. İşte tam bu esnÂda bir hayli uğraşıp da neticede cÂzib vaadlerle kandırabildiği bir kısım Anadolu beylerinin Yıldırım ’a ihÂneti, imdÂdına yetişti ve harp kendi lehine dondu. Bu gerceği Timur:
“–Bu dervişler doğuşmede kusûr etmediler.” diyerek îm ile de olsa itirÂf etmekten kendini alamamıştır.
Diğer taraftan onun bu ifÂdesi, buyuk bir hakîkati anlatmakta, yÂni Osmanlı ’nın bir “GÂzîler Devleti” olduğu telÂkkîsinin ne kadar yaygın olduğunu gostermektedir.
Nitekim bu telÂkkî dolayısıyladır ki, Timur, zaferi kazanmış olduğu halde, ustelik Yıldırım Bayezit Han ’ı da esîr almış bulunmasına rağmen Osmanlı ordusunu imh edememiştir. Ganîmetler haric, milletine hicbir şey kazandırabilmiş değildir. Timur ’un benliği, buyuk bir savaşa sebebiyet vermiş ve ardından gozu yaşlı binlerce yetîm, dul ve mazlûm bırakmıştır. Girdiği beldelerdeki halkların Musluman oluşlarına dahî aldırmayan Timur ’un, nÂmus, şeref, mal-mulk v.b. husûslarda ahÂlîye yapmadığı zulum kalmamış, ozellikle Bursa ’da taş ustunde taş bırakmayarak Osmanlı ’nın butun tÂrihî vesîkalarını yaktırmıştır ki, bu buyuk bir cinÂyettir.
Bu itibarla Timur ve Yıldırım karşılaştırıldığında Yıldırım ’ın ondan cok cok ustun bir sultan olduğu ÂşikÂrdır. Zîr Timur ’un devleti, Ankara zaferine rağmen on sene icinde dağılıp gitmiştir. YÂni Timur, Osmanlı ’dan daha yuksek bir medeniyeti temsîl etmediği icin işgal ettiği yerlerden sadece sel suyu gibi gelip gecmiştir. Kalıcı olamamıştır. Hatt kendisinden sonra devleti dağılmıştır. Yerine kalan İlhanlılar da, varlıklarını cok uzun surdurememişlerdir. Buna mukÂbil, Yıldırım ’ın ardından bıraktığı devlet ise, on sene icinde derlenip toparlanmış ve yeniden dipdiri bir fetih devleti hÂline gelmiştir.
OSMANLI ’NIN EN BUYUK HUSUSİYETİ Bunun sebebi de, Osmanlı ’nın, Edebali silsilesi tarafından atılan mÂnevî temellerindeki sağlamlıktır. Nitekim Edebali silsilesinin mubÂrek elleriyle yoğrulan Osmanlı ’nın en buyuk husûsiyeti; «Ben baş olacağım!» dÂvÂsı gutmemiş ve bu uğurda Musluman kanı dokmemiş olmasıdır. Bu husûs cok muhimdir. Anadolu ’daki diğer beylikler ise: «Selcuklu ’nun yerine ben kalacağım; Anadolu birliğinin başı ben olacağım!» diye birbirleriyle surekli harp etmişlerdir. Oysa Osmanlı, ehl-i kufurle harbi tercîh etmiş, hizmetlerini nefislerine değil, dîn-i mubîne tahsîs kılmışlardır. Dolayısıyla Osmanlı ’nın sur ’atli bir şekilde yukselmesinin en buyuk sebeplerinden biri budur.
YÂni Osmanlı, «hurra...» sesleriyle gelen bir gurûh ile harbetmeyi tercîh etmekle, İslÂm ’daki cihÂd rûhuna muvÂfık hareket etmiş, bu sebeple Musluman kitleler tarafından devamlı destek gormuştur. Diğer Anadolu beylikleri ise, birbirleriyle mucÂdele etmişler, ancak her iki taraf da «AllÂh, AllÂh» sesleriyle uzerine gelenlerle harbettiğinden teb ’aları tarafından takdîr ve tasvip gormemişlerdir. Dolayısıyla beyliklerin halkları, vicdÂnen rahat olamamış ve alttan alta Osmanlı ’ya iltihÂk etmiştir. Bu iltihÂkı cÂzipleştirmede en cok muvaffak olan sultanlardan biri de hic şuphesiz Yıldırım Bayezit ’tir.
Dolayısıyla ifÂde etmelidir ki, eğer Ankara mağlûbiyeti olmasaydı, herhalde Bayezit Han ’a yapılan birtakım yanlış isnÂdlar, vÂkî olmayacaktı. Şu halde Yıldırım hakkında soylenen birtakım şahsî kusurları da bu zÂviyeden mutÂlaa etmek gerekir.
YILDIRIM BEYAZIT ’IN ŞAHSİYETİ Nitekim o donem meşhûr şÃ‚ir ve tÂrihcilerinden Ahmedî, “TevÂrih-i Mulûk-i Âl-i OsmÂn” adlı eserinde şoyle der:
“Yıldırım Beyazıt Han, babası ve dedesi gibi Âdil ve kÂmil bir Sultandı. İlim ehlini sever, onlara izzet ve ikrÂm eylerdi. Âbid ve zÂhid kimseleri ziyÂde hoş tutardı. Kendi zuhdu de ÂşikÂrdı. Gece gunduz tÂat ile meşgûl idi. Eline icki kadehi bile almamış, hatt ceng ve ney dahî dinlememiştir. O, Omer -radıyallÂhu anh- adÂletinde bir şÃ‚h-ı OsmÂnî ’dir.”
VelhÂsıl son sozumuz şudur ki, Yıldırım Beyazıt Han, gÂzîler ve mucÂhidler sultanı olarak esÂrette teslîm-i rûh eylemekle şehÂdet rutbesine nÂil olmuş buyuk bir serdardır.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, İbret Işıkları, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan